Δίκη των έξι: «Εις θάνατον» το 1922 οι υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής, «αθώοι» το 2010Η Δίκη των Έξι

Η Δίκη των Έξι, όπως έμεινε στην Ιστορία η δίκη των πρωταιτίων της Μικρασιατικής Καταστροφής έχει λήξει.Τρεις πρώην πρωθυπουργοί, πέντε υπουργοί και ένας αρχιστράτηγος περιμένουν με αγωνία στα κελιά τους να μάθουν την ετυμηγορία των δικαστών. Ξημερώνει η 15η Νοεμβρίου 1922 και οι δικαστές, άπαντες βενιζελικοί αξιωματικοί, ετοιμάζονται να ανακοινώσουν την απόφασή τους.
Στις 06:45 το πρωί ο προεδρεύων υποστράτηγος Αλέξανδρος Οθωναίος (μετέπειτα πρωθυπουργός της χώρας για… πέντε μέρες), εξέρχεται και διαβάζει μεγαλόφωνα την ετυμηγορία. Το δικαστήριο καταδικάζει σε θάνατο διά τυφεκισμού τους: Δημήτριο Γούναρη (59 ετών, πρώην πρωθυπουργό), Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη (68 ετών, πρώην πρωθυπουργό), Νικόλαο Στράτο (50 ετών, πρώην πρωθυπουργό), Νικόλαο Θεοτόκη (44 ετών, υπουργό Στρατιωτικών), Γεώργιο Μπαλτατζή (56 ετών, υπουργό Εξωτερικών), Γεώργιο Χατζανέστη (59 ετών, αρχιστράτηγο Μικράς Ασίας και Θράκης). Οι υποστράτηγος ε.α. Ξενοφών Στρατηγός (53 ετών, υπουργός Συγκοινωνιών) και ο υποναύαρχος ε.α. Μιχαήλ Γούδας (54 ετών, υπουργός Εσωτερικών), καταδικάζονται σε ισόβια κάθειρξη.
Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, ο Επαναστατικός Εεπίτροπος και υποστράτηγος του πεζικού Νεόκοσμος Γρηγοριάδης μεταβαίνει στις φυλακές Αβέρωφ προκειμένου να ανακοινώσει στους κρατουμένους την καταδικαστική απόφαση. Είναι πλέον 09:00 το πρωί, όταν ενημερώνει τους έξι θανατοποινίτες ότι θα εκτελεστούν σε δύο ώρες (!), χωρίς να προβλέπεται οποιαδήποτε ένσταση ή άλλη υποβολή ένδικων μέσων!

Περισσότεροι από 150.000 διαδηλωτές απαιτούν την τιμωρία των πρωταιτίων 

της Μικρασιατική Καταστροφής έξω από το (τότε) Παλάτι, στις 15 Νοεμβρίου του 1922.

Οριακά προλαβαίνουν να χαιρετήσουν για τελευταία φορά τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Ο μέχρι και πριν από έξι μήνες πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης δεν μπορεί καν να σταθεί στα πόδια του. Είναι στα όρια της πλήρους κατάρρευσης. Κατά τη διάρκεια της δίκης ασθένησε σοβαρά από τύφο, μεταφέρθηκε σε ιδιωτική κλινική και ζήτησε αναβολή της δίκης λόγω της οξείας λοιμώδους νόσου, ωστόσο το αίτημά του απορρίφθηκε.
Με συνοπτικές διαδικασίες!
Ώρα 10:30 π.μ. δύο καμιόνια παραλαμβάνουν τους καταδικασθέντες και τους μεταφέρουν στον γνώριμο για εκείνη την εποχή τόπο εκτελέσεων, ακριβώς πίσω από το νοσοκομείο «Σωτηρία». Τότε η περιοχή αυτή υπαγόταν στην περιοχή Γουδή.
Στις 11:27 π.μ. δίνεται το παράγγελμα και τα κορμιά σωριάζονται άψυχα στο χώμα. Οι λιγοστοί παρόντες, δικηγόροι των εκτελεσθέντων, λίγοι δημοσιογράφοι και στρατιωτικοί παρακολουθούν αποσβολωμένοι.

 

 Οι συγγενείς των καταδικασθέντων τα κατοπινά χρόνια θα υποστηρίξουν ότι οι άνθρωποί τους είχαν κάνει ό,τι ήταν δυνατόν με τις επικρατούσες συνθήκες προκειμένου να σώσουν τον στρατό και τον ελληνισμό της Ιωνίας. Τον Ιανουάριο του 2008 ο Μανώλης Πρωτοπαπαδάκης, εγγονός του εκτελεσθέντος Πέτρου, προσέφυγε στον Άρειο Πάγο ζητώντας επανάληψη της δίκης, με το αιτιολογικό της ύπαρξης νέων στοιχείων (μιας επιστολής του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου προς τον επικεφαλής της αντιπολίτευσης Παναγή Τσαλδάρη από το μακρινό 1929 και ενός αποσπάσματος από ομιλία του Βενιζέλου στη Βουλή στις 31 Μαρτίου 1932). Στις 20 Οκτωβρίου 2010 το Ζ΄ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου θα κρίνει με την απόφαση 1675/2010 αθώους και τους έξι καταδικασθέντες, ακυρώνοντας οριστικά την απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου, που είχε ληφθεί 88 χρόνια νωρίτερα.