«Βόμβα» παντοτινών χημικών στο αντικολλητικό χαρτί - Οι κίνδυνοι και η παγίδα με το Airfryer

Τα «παντοτινά χημικά» αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία χημικών ουσιών που τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες ασχολούνται ενδελεχώς μαζί τους μιας και δεν διασπώνται στο περιβάλλον, συσσωρεύονται και είναι τοξικές.
Με τον όρο «παντοτινά χημικά» αναφερόμαστε στα PFAS, μια κατηγορία περίπου 14.000 χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως από τα νοικοκυριά παγκοσμίως ώστε χιλιάδες καταναλωτικά προϊόντα στα οποία εμπεριέχονται να αντιστέκονται στο νερό, τους λεκέδες και τη θερμότητα. Τα PFAS έχουν συνδεθεί με καρκίνο, εμβρυϊκές επιπλοκές, ηπατική νόσο, νεφρική νόσο, αυτοάνοσα νοσήματα και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας.
Τι είναι οι ουσίες PFAS και γιατί είναι τόσο επικίνδυνες
Είναι πολύ δύσκολο να απορριφθούν, παραμένουν για χιλιάδες χρόνια και συσσωρεύονται συνεχώς στο ανθρώπινο σώμα μετά από επαφή. Οι ουσίες αυτές διαθέτουν έναν δεσμό μεταξύ ατόμων άνθρακα και φθορίου τέτοιο, που τίποτα στη φύση δεν μπορεί να τις διασπάσει. Όταν αυτές οι χημικές ουσίες «διαρρέουν» στο περιβάλλον είτε μέσω των διαδικασιών παραγωγής είτε μέσω της καθημερινής χρήσης, γίνονται μέρος του κύκλου του νερού στον πλανήτη μας.
Kαι μπορεί η επιστημονική κοινότητα να γνωρίζει τους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση προϊόντων με PFAS και να έχουν κρούσει τον κώδωνα για επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, εντούτοις οι εταιρείες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα PFAS. Για την ακρίβεια, μπορεί να βρεθούν σε πάρα πολλά προϊόντα, από τα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, μέχρι τα σαμπουάν, τις συσκευασίες τροφίμων και ορισμένα καλλυντικά.
Το 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να περιορίσει μια νέα υποομάδα των PFAS - PFHxA και τις συναφείς ουσίες - για ορισμένες χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των συσκευασιών τροφίμων, των καλλυντικών και των καταναλωτικών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Ωστόσο, μόνο λίγα PFAS απαγορεύονται επί του παρόντος σε επίπεδο ΕΕ.
H απειλή των PFAS στο αντικολλητικό χαρτί
Η νέα επισήμανση από πλευράς ειδικών αφορά το αντικολλητικό χαρτί ψησίματος που χρησιμοποιούμε για να ψήσουμε κάθε λογής φαγητό στο φούρνο ενώ αντίστοιχο χαρτί υπάρχει και για όσους μαγειρεύουν σε Air Fryer. Δεδομένου ότι οι χρήσεις του αντικολλητικού χαρτιού γίνονται σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, αυτή ακριβώς η θερμοκρασιακή υπέρβαση εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία του καταναλωτή. Σύμφωνα με τους ειδικούς το αντικολλητικό χαρτί ψησίματος δεν δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε θερμοκρασία και χρονική διάρκεια που υπερβαίνουν τις ενδείξεις του κατασκευαστή, καθώς μπορούν να απελευθερωθούν τα «παντοτινά χημικά» με πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του καταναλωτή.
Όπως σχολίασε στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica η Σάρα Βαλσέκι, ερευνήτρια του Ινστιτούτου Ερευνών για το Νερό του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνών (CNR) μπορεί τα ίχνη να είναι ελάχιστα και να μην παρουσιάζουν οξεία τοξικότητα ωστόσο «μπορούν να επηρεάσουν τα βιολογικά μας συστήματα, για παράδειγμα αυξάνοντας τη χοληστερίνη ή προκαλώντας προβλήματα στα νεφρά και τον θυρεοειδή και μερικές φορές – αν συσσωρευτούν στον εγκέφαλο – να οδηγήσουν ακόμη και σε γνωστικά προβλήματα».
Η ειδικός τονίζει ότι το ζήτημα που ανακύπτει είναι πως ο κατασκευαστής δεν υποχρεούται να αναφέρει την παρουσία τους στην ετικέτα, επομένως είναι απαραίτητο οι αρμόδιες αρχές να επισπεύσουν τη διαδικασία ώστε να αναγράφονται στη συσκευασία του προϊόντος.