«Ιερό παρασκήνιο» για την επόμενη ημέρα – Οι ομάδες και τα πρόσωπα στην Ιεραρχία

Η αιφνίδια αδιαθεσία του 87χρονου Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου προ ημερών επανέφερε αναπόφευκτα στο προσκήνιο τα σενάρια περί διαδοχής του. Οπως σχολίασε χαρακτηριστικά ιεράρχης της Μακεδονίας, «στην προσπάθειά τους τα στρατεύματα να πάρουν θέσεις ενόψει της τελικής αναμέτρησης μετατρέπουν την Ιεραρχία σε κινούμενη άμμο». Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια και όσο ο πανδαμάτωρ χρόνος «έτρεχε», γίνονταν παρασκηνιακές συζητήσεις στα επισκοπικά μέγαρα ανά τις επαρχιακές μητροπόλεις, ούτως ή άλλως. Η τελευταία όμως περιπέτεια υγείας του Ιερωνύμου – παρά την ελαφρότητα του περιστατικού, όπως τονίζουν εκκλησιαστικές πηγές – επιτείνει τις συζητήσεις, επισπεύδει συμφωνίες και ομαδοποιήσεις και την ίδια στιγμή γίνονται και ξεκαθαρίσματα παλαιών λογαριασμών.Σύμφωνα με πληροφορίες, στη δεδομένη χρονική συγκυρία, το σενάριο της «μεσοβασιλείας», δηλαδή της επιλογής ενός μητροπολίτη άνω των 75 ετών για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, ατονεί προσώρας, χωρίς να σημαίνει ότι έχει βγει εκτός του πεδίου αναζήτησης. Λόγω όμως της 17ετούς διακριτικής παρουσίας του Ιερωνύμου από το 2008 μέχρι σήμερα, που σε συγκεκριμένες στιγμές θεωρήθηκε από τους επικριτές του υποχωρητικός (για παράδειγμα, στη Συμφωνία Πρεσπών ή το νομοσχέδιο για την ισότητα στον πολιτικό γάμο), ικανός αριθμός μητροπολιτών, μπροστά στις ραγδαίες εξελίξεις που συντελούνται σε διεθνές, πολιτικό και κυρίως κοινωνικό επίπεδο, θα επιθυμούσε να δει έναν στιβαρό και αποφασισμένο, χωρίς ακρότητες Αρχιεπίσκοπο, που θα μπορεί να κρατήσει με όραμα το πηδάλιο της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Οι τέσσερις «πρώτοι»
Τέσσερις μητροπολίτες διαφαίνεται να έχουν το προβάδισμα αυτή τη στιγμή στην προοπτική επιλογής ενός δραστήριου Προκαθημένου. Αυτοί είναι οι μητροπολίτες Σύρου Δωρόθεος Πολυκανδριώτης, Μεσσηνίας Χρυσόστομος Σαββάτος, Χαλκίδος Χρυσόστομος Τριανταφύλλου και ο Πατρών, Χρυσόστομος Σκλήφας.
Ο 72χρονος επίσκοπος της πολυνησιακής μητροπόλεως Σύρου, Τήνου, Ανδρου, Κέας και Μήλου, Δωρόθεος Β’, έχει το «προβάδισμα», καθώς στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται αναπάντεχα δύο χαρακτηριστικά: και της σύγχρονης αντίληψης των ζητημάτων, αλλά και της «μεσοβασιλείας» καθώς έχει εισέλθει στην 7η δεκαετία της ζωής του. Η καλή σχέση που διατηρεί με τον Πρωθυπουργό και την οικογένειά του, από εποχής Κωνσταντίνου και Μαρίκας Μητσοτάκη, μάλλον προβληματίζει τη λοιπή Ιεραρχία, παρά ενισχύσει την υποψηφιότητά του. Ωστόσο είναι μια σχέση που δεν έκρυψε ποτέ (μνημονεύει πάντα στην ιερά πρόθεση τα ονόματα των γονέων του Πρωθυπουργού) και αυτό, του το αναγνωρίζουν «φίλοι και εχθροί».
Ακολουθεί ο 68χρονος μητροπολίτης Χαλκίδος, Ιστιαίας και Βορείων Σποράδων, Χρυσόστομος. Θεωρείται εκ των προσκείμενων στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, σε σημείο που κάποιοι εντός της Μονής Πετράκη διατείνονται πως ο Πρώτος θα ήθελε να τον δει να τον διαδέχεται στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Δεν έχει δημιουργήσει αντιπαλότητες εντός των αρχιερέων και έχει τη δική του ομάδα, αφού πολλές φορές ο Ιερώνυμος προέταξε και εξέλεξε δικές του ευλογίες σε μητροπόλεις.
Μετά είναι ο 64χρονος, τακτικός καθηγητής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Γ’, ο οποίος υπήρξε η τελευταία εις αρχιερέα χειροτονία του μακαριστού Χριστοδούλου. Δυναμικός ιεράρχης, με άποψη, δεν αποφεύγει την αντιπαράθεση. Παρά την κατά καιρούς αντιπαράθεσή του με τον Ιερώνυμο, χαίρει ευρύτερης εκτίμησης αλλά θεωρείται ότι χάνει στο επικοινωνιακό επίπεδο καθώς αντιδικεί εύκολα.
Τέταρτος, ο μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος. Εχει εισέλθει στην κούρσα της διαδοχής τα τελευταία δύο χρόνια, εκφράζει τη σύγχρονη άποψη της συντηρητικής Ιεραρχίας και κατά πολλούς φέρει τα ρητορικά χαρίσματα ενός εθναρχούντος δεσπότη.
Το πρόσωπο-έκπληξη
Επειδή όμως το Σώμα της Ιεραρχίας παρουσιάζει όντως εικόνα κινουμένης άμμου, ουδείς μπορεί να αποκλείσει την περίπτωση του προσώπου-έκπληξη. Υπάρχει και μια εξάδα προσώπων που υπό ορισμένες προϋποθέσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια επιλογή που να συνδυάζει ωριμότητα ηλικίας και δυναμισμό. Καταρχάς, ο 66χρονος μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας και Σουφλίου, Δαμασκηνός Καρπαθάκης, «ιερωνυμικός» επίσκοπος που διατηρεί όμως καλές σχέσεις με όλες τις τάσεις εντός της Ιεραρχίας και εκθειάζεται πολλές φορές για την προσοχή με την οποία κινείται και αποφεύγει «κακοτοπιές». Ακολουθεί ο 58χρονος Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος Θεοχάρης, «χριστοδουλικός» επίσκοπος, την προσφορά του οποίου όμως εκτιμά ιδιαίτερα ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Ο 63χρονος Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος Κακουρίδης κινείται προσεκτικά και αποτελεί μια στιβαρή παρουσία. Ο 54χρονος μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου, Ιερώνυμος Νικολόπουλος, αν και νεότερος μεταξύ όλων σε αυτή την κατηγορία, έχει δυναμισμό, είναι φιλόδοξος και έχει την ικανότητα να αφουγκράζεται την κοινωνία των πιστών και όχι μόνο. Μαζί πάνε οι δύο μητροπολίτες, ο 69χρονος Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος Γεωργακόπουλος και ο 71χρονος Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Νικόλαος Χατζηνικολάου.
Οι «Βενιαμίν»
Παρά τη μη συμμετοχή τους στην παρούσα φάση στα σενάρια άμεσης διαδοχής καθοριστικός είναι παρασκηνιακά ο ρόλος των αποκαλούμενων «Βενιαμίν» μητροπολιτών της Ιεραρχίας. Τόσο ο 48χρονος μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ Παπανικολάου, όσο και ο 56χρονος Ιωαννίνων Μάξιμος Παπαγιάννης, ο 48χρονος Φθιώτιδος Συμεών Βολιώτης και ο 48χρονος Θεσσαλονίκης Φιλόθεος Θεοχάρης επηρεάζουν ομάδες ιεραρχών και έχουν δυνατότητες άσκησης πιέσεων. Το απέδειξαν άλλωστε στις πρόσφατες εκλογές μητροπολιτών και βοηθών επισκόπων.
Η συγκυρία
Να επισημανθεί, τέλος, και η συνιστώσα της πολιτικής συγκυρίας. Οι μητροπολίτες στο σύνολό τους, μη εξαιρουμένου του αρχιεπισκοπικού περιβάλλοντος, δεν θα ήθελαν ενδεχόμενη εκκίνηση της διαδοχής στην παρούσα πολιτική συγκυρία. Διαβλέπουν και φοβούνται ενεργό ανάμειξη της κυβέρνησης στη διαδικασία διαδοχής του Αρχιεπισκόπου, μια διαδικασία που συνήθως το σύνολο της Ιεραρχίας επιθυμεί να παραμένει, να εξελίσσεται και να ολοκληρώνεται εντός των 81 μελών της, χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις. Η ανησυχία ως προς την πρόθεση της σημερινής κυβέρνησης να αναμειχθεί επιτείνεται από φαινόμενα προσέγγισης του Πρωθυπουργού και του περιβάλλοντός του από μητροπολίτες που ενισχύουν το δημόσιο προφίλ τους και ανήκουν ακόμη και στη νέα γενιά ιεραρχών.