Μετά τον Τόμας Μαν ο Γκύντερ Γκράς

Τη Δευτέρα σε ηλικία 87 ετών έφυγε από τη ζωή ο Γκύντερ Γκρας,ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της μεταπολεμικής Ευρώπης,αλλά και «ηθικός καθοδηγητής» της μεταναζιστικής Γερμανίας.Είχε βραβευθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας,όπως και ένας άλλος μεγάλος Γερμανός συγγραφέας ο Τόμας Μαν,ο οποίος πέθανε τον Αύγουστο 1955.

Γεννημένος το 1927 στην Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσικ (το σημερινό Γκντασκ της Πολωνίας).Εζησε την τραυματική εμπειρία του ναζισμού όταν αποφάσισε να φύγει από τα ασφυκτικά όρια του οικογενειακού περιβάλλοντος και ζήτησε να υπηρετήσει ως εθελοντής στα υποβρύχια.Αλλά τον ενέταξαν στη 10η Τεθωρακισμένη Μεραρχία των Ες Ες.Τραυματίστηκε, συνελήφθη από τους αμερικανούς και εγκλείστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης,όπου συνάντησε και τον μετέπειτα Πάπα Γιόζεφ Ράτσινγκερ…

Αποκαλύπτοντας αυτό το παρελθόν στην «Φρανκφούτερ Αλγκεμάινε» δήλωνε ότι «αργότερα,το

αίσθημα ενοχής με έκανε να ντρέπομαι».Αυτή η εξομολόγηση έγινε μετά την απονομή του Νόμπελ και δικαιολογημένα προκάλεσε όχι και λίγα αρνητικά σχόλια…

Ομως πολλά χρόνια πριν ο Γκρας είχε επιχειρήσει με το έργο του και την πολιτική δραστηριότητα,αρχίζοντας από λογογράφος του Βίλι Μπράντ,να απενοχοποιηθεί από τη σύντομη συμμετοχή του στα Ες Ες.Θα επιχειρήσει να αναδειχθεί σε «ηθικό καθοδηγητή» κεντρίζοντας τις συνειδήσεις των Γερμανών κατά του ναζισμού.

«Οι συγγραφείς της γενιάς μου-έγραφε-ήμασταν τρομοκρατημένοι ως ένα βαθμό απ’ τον αφορισμό του Αντόρνο ότι είναι βάρβαρο να γράφονται ποιήματα μετά το Αουσβιτς.Κι όμως, δεν μπορούσαμε να παραμείνουμε σιωπηλοί.Νιώθαμε χρέος μας να αποτινάξουμε το βήμα της χήνας». (αναφέρονταν στο γνωστό στρατιωτικό βηματισμό των Ναζί).

Ο Γκίντερ Γκρας αγαπούσε την Ελλάδα και τους Ελληνες.Και γνώριζε πολύ καλά τα όσα είχαμε υποστεί κατά τη γερμανική κατοχή.Είχα την τύχη να το διαπιστώσω σε ολιγόλεπτη συνάντηση σε ένα εστιατόριο έξω από το Μόναχο πριν 32 χρόνια.Με είχε συστήσει ένας φίλος Γερμανός.Εντυπωσιακή εμφάνιση,συναρπαστικός ο λόγος του…

Η αγάπη του για τη χώρα μας και τον λαό της έχει αποτυπωθεί στο γνωστό ποίημα που έγραψε το 2012 με τον τίτλο «Η ντροπή της Ευρώπης»(Μετάφραση:Πατρίτσια Αδαμοπούλου).

Στο χάος κοντά,γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές,κι Εσύ μακριά από τη Χώρα,που σου χάρισε το λίκνο.

Οσα Εσύ με την ψυχή ζήτησες και νόμισες πως βρήκες,τώρα θα καταλυθούν,και θα εκτιμηθούν σαν σκουριασμένα παλιοσίδερα.

Σαν οφειλέτης διαπομπευόμενος και γυμνός,υποφέρει μια χώρα,κι Εσύ,αντί γα το ευχαριστώ που της οφείλεις,προσφέρεις λόγια κενά.

Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή,που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία:η λεία που Εσύ φυλάττεις.

Αυτοί που με τη δύναμη των όπλων είχαν επιτεθεί στη Χώρα την ευλογημένη με νησιά,στον στρατιωτικό τους σάκο κουβαλούσαν τον Χέλντερλιν.

Ελάχιστα αποδεκτή η Χώρα,όμως οι πραξικοπηματίες της,κάποτε,από Εσένα ως σύμμαχοι έγιναν αποδεκτοί.

Χώρα χωρίς δικαιώματα,που η ισχυρογνώμονη εξουσία ολοένα και περισσότερο της σφίγγει το ζωνάρι.

Σ’Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη,και σ’όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός,που Εσένα φιλοξένησε.

Ομως,έξω από τη Χώρα,του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου Θησαυροφυλάκιο.

Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων,όμως ο Σωκράτης με οργή σου επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ως επάνω.

Θα καταραστούν εν χορώ,ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί,που τον Ολυμπο τους η δική Σου θέληση ζητάει ν’απαλλοτριώσει.

Στερημένη από πνεύμα,Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα,που το πνεύμα της,Εσένα,Ευρώπη,εδημιούργησε.

Τόμας Μαν,ένας άλλος μεγάλος Γερμανός συγγραφέας βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.Τον αναφέρω για μία μικρή ιστορία με ήρωα ένα όχι και πολύ γνωστό Ελληνα συνθέτη και για μία επίκαιρη «προφητική παραίνεση».

Ο Νομπελίστας συγγραφέας Τόμας Μαν

Ο Λώρης (Λυκούργος)Μαργαρίτης γεννήθηκε στο Αίγιο το 1895.Ξεκίνησε από το Ωδείο Αθηνών και σε ηλικία επτά ετών είχε συνθέσει περισσότερα από δέκα έργα.Οταν εμφανίσθηκε στην Ευρώπη χαρακτηρίστηκε ως ο «Ελληνας Μότσαρτ».

Σε μια συναυλία στο Μόναχο,την οποία παρακολούθησε και η βασιλική οικογένεια της Βαυαρίας,στο ακροατήριο ήταν και ο Τόμας Μαν,ήταν είκοσι χρόνια μεγαλύτερος του Μαργαρίτη.

Εντυπωσιασμένος από το ταλέντο του νεαρού Ελληνα έγραψε το διήγημα «Το παιδί-θαύμα».

Και η «προφητική παραίνεση».Απόσπασμα από διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου το 1953: «Ας μην εξαπατούμε τους εαυτούς μας σχετικά με το γεγονός πως ανάμεσα στις δυσκολίες που επιβραδύνουν την ενοποίηση της Ευρώπης είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στην αγνότητα των γερμανικών επιδιώξεων,ένας φόβος των άλλων για τη Γερμανία και τα ηγεμονικά της σχέδια (…)Εναπόκειται στη νέα γερμανική γενιά,τους γερμανούς νέους,να διαλύσουν αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης,αυτό το φόβο,απορρίπτοντας αυτό το οποίο έχει εδώ και καιρό απορριφθεί,και ξεκάθαρα και ομόφωνα να ανακοινώσουν την επιθυμία τους:όχι για μια γερμανική Ευρώπη,αλλά για μια ευρωπαϊκή Γερμανία».

Ο Τόμας Μαν έφυγε το 1955 και δεν πρόλαβε να ζήσει την αντίθετη από τις παραινέσεις του πορεία της πατρίδας του προς μια «γερμανική Ευρώπη».Τη γνώρισε και την αποτύπωσε στο ποίημα για την Ελλάδα ο Γκύντερ Γκρας,στο οποίο και καταγράφεται η αποτυχία της προσπάθειας του για «ηθική καθοδήγηση» των σημερινών Γερμανών…