Κυρώσεις κατά Ρωσίας: Τι είναι και πως λειτουργεί το σύστημα Swift

Ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα SWIFT είναι μια από τις κυρώσεις που έχουν συζητηθεί, μετά την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» που αποφάσισε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.
Το SWIFT (σ.σ.: ακρωνύμιο του Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) είναι ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα διατραπεζικό «εργαλείο» μέσω του οποία τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταγράφουν, ενημερώνουν και διεκπεραιώνουν διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές.
Το σύστημα SWIFT δεν είναι αμερικανικό όπως θα υποψιαζόταν κανείς αλλά –υπό μια έννοια– ευρωπαϊκό. Ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970 και ανήκουν σ' αυτό 11.000 τράπεζες απ' όλο τον κόσμο. Το SWIFT έχει την έδρα του στο Βέλγιο και υπόκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ιδιοκτήτες-μέτοχοί του είναι τα ίδια τα μέλη του, ενώ το ίδιο ως σύστημα παραμένει θεωρητικώς ουδέτερο και ανεπηρέαστο από τις όποιες διαφορές υπάρξουν ενδεχομένως μεταξύ των μελών του.
Ενδεικτικά, το 2020 περίπου 38 εκατομμύρια συναλλαγές πραγματοποιούνταν καθημερινά παγκοσμίως μέσω της εν λόγω πλατφόρμας.
Στο παρελθόν και συγκεκριμένα το 2018, από το σύστημα έχει αποκλειστεί το Ιράν. Οι Αμερικανοί είχαν ζητήσει να αποκοπεί και η Ρωσία το 2014 λόγω της Κριμαίας ωστόσο το αίτημά δεν είχε γίνει δεκτό.
Η διατραπεζική «κοινότητα» του SWIFT έχει μεταξύ άλλων και 291 μέλη προερχόμενα από τη Ρωσία, το οποία όμως διακινούν μεγάλο πλήθος μηνυμάτων μέσω του εν λόγω συστήματος.

Εάν αποκλειστούν-αποκοπούν η Ρωσία και οι ρωσικές τράπεζες από το σύστημα, αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουν να γίνονται διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Αυτό που θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση είναι ότι η σχετική διαδικασία θα γίνει πολύ πιο δύσκολη και περίπλοκη, χρονοβόρα και πολυδάπανη.
Όσον αφορά εναλλακτικά συστήματα που να κάνουν την ίδια «δουλειά», υπάρχουν αλλά δεν είναι τόσο ευρείας «παγκόσμιας» χρήσης.
Εν έτει 2022 οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζονται έτοιμες να εκδιώξουν τη Ρωσία από το SWIFT, ωστόσο αυτή είναι μια σύνθετη εξίσωση με πολλά ζητούμενα που πρέπει να απαντηθούν.
Χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία και η Ολλανδία, από την άλλη πλευρά, παρουσιάζονται διστακτικές εγείροντας σοβαρές ενστάσεις για τη σκοπιμότητα και την αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας κύρωσης εις βάρος της Ρωσίας. Ενδεχομένως, μεταξύ άλλων, επειδή χρησιμοποιούν το SWIFT για να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Όσοι ανθίστανται χρησιμοποιούν, ωστόσο, και άλλα επιχειρήματα: Λένε για παράδειγμα ότι το «όπλο» της αποκοπής της Ρωσίας από το SWIFT θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μεταγενέστερη φάση, ή ότι εκείνο δεν αξίζει να χρησιμοποιηθεί επειδή πρακτικά δεν θα είχε μεγάλο κόστος για τη ρωσική πλευρά.