Τι είναι τα «Ψηφιακά εργαλεία στις σχολικές αίθουσες» που έχει "σημαία" η υπουργός Παιδείας;

 Χρήστος Κάτσικας
Είναι φανερό ότι για μια ακόμη φορά προβάλλεται μονοδιάστατα η χρήση των νέων τεχνολογιών, προκειμένου να εγκατασταθεί στις συνειδήσεις γονιών και μαθητών ότι η χρήση της τεχνολογίας είναι ούτε λίγο ούτε πολύ... συνώνυμο της μόρφωσης.
Την Δευτέρα 29 Αυγούστου με ανακοίνωσή του το υπουργείο Παιδείας "Ξεκινά το νέο σχολικό έτος 2022-2023 με καινοτομίες και επιστροφή στην κανονικότητα! Η Παιδεία αλλάζει #ΣτηνΠράξη" ενημέρωσε εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς ότι η φετινή σχολική χρονιά αρχίζει τη Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου, με σημαντικές καινοτομίες.

Ανάμεσα σε αυτές είναι, όπως το ίδιο επισημαίνει, τα «ψηφιακά εργαλεία στις σχολικές αίθουσες - διαδραστικοί πίνακες, σετ ρομποτικής, ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό, τα οποία στοχεύουν στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών προδιαγραφών και τα οποία θα ξεκινήσουν να εγκαθίστανται κατά τη διάρκεια της φετινής σχολικής χρονιάς».
Επίσης προ ολίγων μηνών η υπουργός Παιδείας εξήγγειλε την επένδυση αρκετών εκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια τεχνολογικού εξοπλισμού έτσι ώστε όπως ανέφερε το σχετικό ρεπορτάζ να καταργηθεί σε όλα τα σχολεία της επικράτειας η χρήση του μαυροπίνακα και να αντικατασταθεί από τη χρήση προηγμένων διαδραστικών υποτίθεται ηλεκτρονικών πινάκων οι οποίοι θα παρέχουν τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στα δεδομένα που αποτελούν την ύλη του εκάστοτε μαθήματος.
Συγκεκριμένα η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως εξήγγειλε την σταδιακή εγκατάσταση στα σχολεία πάνω από 36.000 διαδραστικών συστημάτων μάθησης στα σχολεία, συνολικής αξίας 148 εκ. ευρώ. «Πάμε σε νέα εποχή της εκπαίδευσης ύψους 148 εκατομμυρίων ευρώ», είπε και σημείωσε πως «οι διαγωνισμοί τρέχουν αυτή τη στιγμή και από την επόμενη σχολική χρονιά θα φτάσουν οι πρώτοι διαδραστικοί πίνακες στις τάξεις. Σκοπός είναι να μπουν σε Λύκεια και Γυμνάσια και σε κάποιες τάξεις του Δημοτικού».
Η Υπουργός Νίκη Κεραμέως σημείωσε: «Οι διαδραστικοί πίνακες, τα ψηφιακά αυτά εργαλεία υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στοχεύουν στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών προδιαγραφών, που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις. Η Παιδεία αλλάζει στην πράξη».
Ψηφιοποίηση, Τηλεκπαίδευση, Διαδραστικοί πίνακες: Η νέα θεολογία των αλλαγών
Στην Ελλάδα η όποια εισαγωγή στα σχολεία των υπολογιστών και των διαδραστικών πινάκων έχει γράψει τη δική της ιστορία (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα – Πράξη «Ανάπτυξη Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού – Ψηφιακή Βάση Γνώσεων – Υποδομές για ένα Ψηφιακό Σχολείο – Ψηφιακό Υλικό για τα Σχολεία»).
Να επισημάνουμε ότι το "νέο" εγχείρημα που παρουσιάστηκε με αναγεννητικό λόγο από τη Νίκη Κεραμέως ξαναφέρνει στην επιφάνεια το «Σχολείο χωρίς τοίχους!», που είχε εξαγγείλει το 2010, η τότε Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου στο οποίο θα υπήρχαν: πρόσβαση όλων στο διαδίκτυο, αναβαθμισμένες σχολικές υποδομές, δίκτυα υπολογιστών, διαδραστικοί πίνακες κ.α.
Είναι χαρακτηριστικό ότι συνδέθηκε σε κάθε περίπτωση με τις «πληρωμένες οδηγίες» των λεγόμενων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ), με το ΕΠΕΑΕΚ και το ΕΣΠΑ, με έναν σχεδιασμό που πριμοδοτούνταν από την ανάγκη να απορροφηθούν κονδύλια τα οποία, με τη μαζική αγορά υπολογιστών και διαδραστικών πινάκων, επέστρεφαν κανονικότατα σε συγκεκριμένες εταιρείες νέων τεχνολογιών.
Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών προβάλλεται από το υπουργείο Παιδείας ως φάρμακο που θα γιατρέψει τις ασθένειες του εκπαιδευτικού συστήματος. Και ενώ παρατηρείται, σε επίπεδο διακηρύξεων κυρίως, πρόοδος και σπουδή για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα της εκπαίδευσης παραμένουν άλυτα.
Η αθέατη όψη
Ο Παύλος Καλλιγάς, καθηγητής Αρχαίας Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, σημειώνει πως ένα τέτοιο μέτρο ισοδυναμεί με βάναυσο και ανεπανόρθωτο ακρωτηριασμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας ο οποίος υπονομεύει ορισμένες από τις θεμελιώδεις αρχές που καθιστούν τη μάθηση ουσιαστική δημιουργική παιδευτική διεργασία ανάπτυξης της προσωπικότητας και του ήθους των μαθητών και όχι μια απλή διαδικασία πρόσληψης και αποτύπωσης στη συνείδησή τους δεδομένων που προέρχονται από αόρατες και απρόσωπες προ- κατασκευασμένες βάσεις οι οποίες διακινούν ύλη προαποφασισμένη και προδιαγεγραμμένη σε γραφεία ή σε δεξαμενές σκέψης και αποκομμένες από τη ζωντανή διδακτική πράξη.
Από την άλλη πλευρά, συμπληρώνει ο Παύλος Καλλιγάς, η αδρανοποίηση της πρωτοβουλίας του διδάσκοντος στο να διανθίσει το γνωστικό αντικείμενο με τις δικές του πρόσθετες παρεμβάσεις θα οδηγήσει αναπόδραστα στην αδιάφορη και απαθή παρακολούθηση της ροής των δεδομένων τα οποία θα περιέρχονται στην αντίληψη των μαθητών προκατασκευασμένα απόμακρα και τελικά ανοίκεια για να αφομοιωθούν και να απομνημονευθούν εξασφαλίζοντας έτσι την παθητική και μάταια εξορκιζόμενη παπαγαλία και εξουδετερώνοντας κάθε περιθώριο πρωτότυπης σκέψης, αμφιβολίας και Θεός φυλάξοι αμφισβήτησης των ex machina αποκαλυπτόμενων γνώσεων τις οποίες εκείνοι δεν θα έχουν παρά να αναπαραγάγουν πειθήνια υπό την πίεση του περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου κατά τη διαδικασία των εξετάσεων.
Για να αποφύγουμε κάθε αχρείαστη παρεξήγηση επισημαίνουμε ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών και οι διαδραστικοί πίνακες δεν είναι μια διαδικασία έξω από τη λογική της παιδαγωγικής. Προβληματικός γίνεται ο υπερτονισμός της μεθόδου από την κυρίαρχη πολιτική, καθώς αποσπάται από τα περιεχόμενα της διδασκαλίας-μάθησης και κυρίως από τον σκοπό της όλης μορφωτικής διαδικασίας.
Δεν υποτιμούμε τη δυνατότητα διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με πολλά άτομα καθώς και τη δυνατότητα ανάπτυξης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στον διαδραστικό πίνακα, δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν διαμόρφωση κειμένου και εικόνων, δημιουργία, εκτύπωση και αποθήκευση σημειώσεων για διαμοιρασμό στους μαθητές, έντυπα ή ηλεκτρονικά σε κοινό αποθηκευτικό χώρο στον υπολογιστή ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Ωστόσο γνωρίζουμε καλά πως ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής δεν έχουν τη μαγική ιδιότητα να εξαφανίσουν, προς όφελος εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων, τα υπαρκτά προβλήματα της σχολικής εκπαίδευσης, δεν μπορούν από μόνοι τους να γεφυρώσουν τα «χάσματα» στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Είναι φανερό ότι για μια ακόμη φορά προβάλλεται μονοδιάστατα η χρήση των νέων τεχνολογιών, προκειμένου να εγκατασταθεί στις συνειδήσεις γονιών και μαθητών ότι η χρήση της τεχνολογίας είναι ούτε λίγο ούτε πολύ... συνώνυμο της μόρφωσης.
Με δεδομένη την προσήλωση στην πολιτική που θέλει το σχολείο να παρέχει δεξιότητες, αντί να εξασφαλιστεί πρώτα και κύρια η λαϊκή ανάγκη για ένα σχολείο που θα μορφώνει ολόπλευρα όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 τους χρόνια, οι Διαδραστικοί Πίνακες δε θα είναι υποστηρικτικό μέσο για την κατανόηση της γνώσης, αλλά μέσο για «εύκολη» μετάδοση των απαραίτητων δεξιοτήτων.
Πέρα από το γεγονός ότι μόνο συμπληρωματικά μπορούν να βοηθήσουν, είναι φανερό ότι στο σημερινό πλαίσιο των περικοπών οι διακηρύξεις για το νέο ψηφιακό σχολείο, με τους διαδραστικούς πίνακες και τους υπολογιστές σε κάθε θρανίο μοιάζουν σαν το «παντεσπάνι» μιας… πεινασμένης σχολικής εκπαίδευσης.
Είναι ξεκάθαρο. Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας επιβάλλει πρώτα απ’ όλα να πλουτίσει το περιεχόμενο της μόρφωσης. Η χρήση των τεχνολογιών σήμερα έρχεται να καλύψει το πλαίσιο μιας συνολικής υποβάθμισης.
Και βέβαια είναι φανερό ότι οι επιτελείς του υπουργείου Παιδείας πιστεύουν ότι το σχολείο και ο δάσκαλος, όπως τον γνωρίσαμε, πεθαίνει σ' ένα βουητό από τις σάλπιγγες της Ιεριχούς και κανένας δεν μπορεί να εμποδίσει την προέλαση του «τηλε». (Παρεμπιπτόντως σημαίνει στα αρχαία ελληνικά μακριά, πχ Τηλέμαχος = αυτός που αγωνίζεται από μακριά)