Σαν σήμερα 21/6, Φεύγει από τη ζωή ο πνευματικός ταγός όλων των πολιτικών επί Γης εις τους αιώνας των αιώνων

Μια μέρα σαν σήμερα, πεθαίνει ο άνθρωπος που η σκέψη του κατευθύνει και εμπνέει σχεδόν ολόκληρο το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα. Το απόφθεγμά του «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» (ελέγχεται αν είναι δικό του, τελικά) είναι η 11η εντολή όλων όσοι ασχολούνται με την πολιτική – και όχι μόνο…
Στις 21 Ιουνίου του 1527 ο Νικολό Μακιαβέλι αφήνει τον μάταιο τούτο κόσμο… πιο πλούσιο σε ιδέες και στόχους.
«Όταν η θέληση είναι μεγάλη, οι δυσκολίες δεν μπορεί να είναι μεγάλες» είχε γράψει ο διπλωμάτης, πολιτικός στοχαστής και συγγραφέας από τη Φλωρεντία, ο συγγραφέας του «Ηγεμόνα» που γαλούχησε γενιές και γενιές ηγετών, διδάσκεται ακόμα σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού και σε όσους σπουδάζουν Διοίκηση Επιχειρήσεων.
Ο «Ηγεμόνας» απέκτησε θερμούς θαυμαστές, ανάμεσά τους ο Ερρίκος ο H’ ή ο Ζαν Ζακ Ρουσό, ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Ο «Ηγεμόνας» περιλήφθηκε στον Κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Κάποια εδάφια του «Ηγεμόνα», τον οποίο ο Ρουσό είχε αποκαλέσει «το βιβλίο των ρεπουμπλικανών», μοιάζουν σαν να γράφτηκαν μόλις χθες για να περιγράψουν την τρέχουσα πολιτική κατάσταση. Ο «Ηγεμών» είναι ακόμα - και θα είναι για πολύ - επίκαιρος με τη διαχρονικότητα των θέσεων που διατυπώνει και την οικουμενική ισχύ όσων περιγράφει!
Κι είχε γράψει κι άλλα: «Ο καθένας βλέπει αυτό που φαίνεσαι. Λίγοι καταλαβαίνουν αυτό που είσαι» ή «Έναν ηγέτη πρέπει να τον φοβούνται και να τον αγαπούν. Αν δεν γίνεται και τα δύο, τότε καλύτερα μόνο να τον φοβούνται» και «Κάνε το κακό μια κι έξω, αλλά το καλό δίνε το σιγά-σιγά». Και η φράση – ευαγγέλιο όλων όσοι καταπιάστηκαν με την πολιτική: «Η υπόσχεση που δόθηκε ήταν μια αναγκαιότητα του παρελθόντος. Ο λόγος που δεν κρατήθηκε είναι μια αναγκαιότητα του παρόντος»!

«Κάνε το κακό μια κι έξω, αλλά το καλό δίνε το σιγά-σιγά»...

Ο Νικολό Μακιαβέλι γεννήθηκε φτωχή οικογένεια στη Φλωρεντία. Έχοντας λάβει το αξίωμα του δεύτερου καγκελαρίου της φλωρεντινής δημοκρατίας, μέσω της ειδικής ουμανιστικής (ουμανισμός ή ανθρωπισμός, ρεύμα πνευματικό, που στόχευε στην πολιτιστική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του θεοφοβικού μοντέλου που επικρατούσε ως τότε) εκπαίδευσης που έλαβε, ο Μακιαβέλι ήρθε σε επαφή με πολλές από τις πολιτικές προσωπικότητες της εποχής του, ανάμεσα στις οποίες ο Πάπας και ο βασιλιάς της Γαλλίας.
Με όλο τον καλό τον κόσμο
Από τη θέση αυτή ο Μακιαβέλι ασχολούνταν με τη διοίκηση των περιοχών υπό τον έλεγχο της Φλωρεντίας· διετέλεσε επίσης ένας από τους έξι γραμματείς του πρώτου καγκελάριου και μέλος του συμβουλίου των «Δέκα του Πολέμου» και συμμετείχε σε πολλές διπλωματικές αποστολές. Ο Μακιαβέλι γνώρισε τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄, τον Πάπα Ιούλιο Β΄ και τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαξιμιλιανό Α΄, εντυπωσιάστηκε από τον καρδινάλιο Καίσαρας Βοργία, τον διορισμένο Δούκα της Ρωμανίας και όλους εκείνους τους σκιαγράφησε με κρίσεις και σχόλια στο θρυλικό πλέον έργο του, «Ο Ηγεμών» (Il principe ).
Ο Μακιαβέλι αποπέμφθηκε από τη θέση του και λίγους μήνες αργότερα υπέστη βασανιστήρια και φυλακίστηκε για μικρό διάστημα, ως ύποπτος συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον των Μεδίκων, μετά την εισβολή των τελευταίων στη Φλωρεντία.
Ο Μακιαβέλι αντιπαθούσε την κλασική φιλοσοφία και ό,τι αυτή πρέσβευε· αμφισβήτησε την αυθεντία στη φυσική τάξη, κάτι που αντιμετώπιζαν με σεβασμό οι αρχαίοι· δεν πίστευε ότι υπάρχει καθολικός λόγος. Ο Μακιαβέλι οραματιζ΄ποταν μια κοινωνία χωρίς πίστη και νόμους: «Όποιος θεμελιώνει πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους», γράφει.
Είναι πολλοί εκείνοι που τον θεωρούν πατέρα της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης και επίσης αρκετοί εκείνοι που τον χαρακτηρίζουν απλά κυνικό, διεφθαρμένο και αυταρχικό. Ο «Ηγεμόνας» επηρέασε την πολιτική σκέψη πολλών πολιτικών και στοχαστών και άσκησε σημαντική επίδραση σε πολιτικές εξελίξεις της εποχής του και μεταγενέστερων περιόδων. Ο Μακιαβέλι πέθανε στις 21 Ιουνίου του 1527 σε ηλικία 58 χρονών (σύμφωνα με τα συμπτώματα που περιγράφονται) από καρκίνο του στομάχου.
Υστερόγραφο; Κάτι από τον «Ηγεμόνα»: Οι άνθρωποι αλλάζουν Ηγέτη μόνο στην περίπτωση που πιστεύουν ακράδαντα πως με αυτή την αλλαγή θα καλυτερεύσει η ζωή τους. Όταν οι υφιστάμενοι πιστεύουν πως η αλλαγή του Ηγέτη τους θα καλυτερεύσει τη ζωή τους, είναι ικανοί να τη διεκδικήσουν ακόμα και με τη βία. Όσοι Ηγέτες κι αν αλλάξουν, οι υφιστάμενοι θα παραμείνουν υφιστάμενοι που, όσες φορές κι αν απογοητευθούν από την αλλαγή του Ηγέτη τους, πάντα θα επιδιώκουν να βελτιώσουν τη ζωή τους αλλάζοντας Ηγέτη. Σοφός!
Στις μέρες μας το σύνθημα των πολιτικών: «Αλλαγή», αυτό ακριβώς που έγραψε ο Μακιαβέλι προν από τόσα χρόνια εκφράζεται: την επιθυμία των ψηφοφόρων να επιλέξουν νέους ηγέτες, προσδοκώντας τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου!