Μεγάλος σεισμός στη Σαντορίνη: Νεκροί 53 άνθρωποι και ένας αρχαίος πολιτισμός στο φως

9 Ιουλίου του 1956, ξημέρωμα: 05.11 έγραφαν τα ρολόγια, όταν η γη σείστηκε στη Σαντορίνη. Οι πρώτες αχτίδες του ήλιου θα αποκάλυπταν την καταστροφή. Νεκροί, τραυματίες και χιλιάδες κατοικίες και γκρεμισμένες.
Ο καθηγητής σεισμολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Κώστας Παπαζάχος είχε πει: «Ένας από τους μεγαλύτερους σεισμούς του 20ου αιώνα που χτύπησε ξημερώματα της 9ης Ιουλίου του 1956 σχεδόν ισοπέδωσε τη Σαντορίνη προκαλώντας έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και τεράστιο παλιρροϊκό κύμα.
Ο σεισμός της 9η Ιουλίου 1956 (μέγεθος 7.5), που έλαβε χώρα στο ρήγμα της θαλάσσιας λεκάνης της νότιας Αμοργού, ήταν ο μεγαλύτερος σεισμός του 20ου αιώνα σε ολόκληρη την Ευρώπη, από τα Ουράλια έως το Γιβραλτάρ και από τη Μάλτα έως τη Λαπωνία. Το έργο του κύριου σεισμού ολοκλήρωσε ο καταστρεπτικός μετασεισμός (μέγεθος 6.9) που ακολούθησε 12 λεπτά αργότερα».

Κάτοικοι της Σαντορίνης εγκαταλείπουν το νησί μετά τον σεισμό.

Ένας προσεισμός 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ είχε προειδοποιήσει από το μεσημέρι της προηγούμενης μέρας και είχε επίκεντρο το θαλάσσιο τμήμα νότια της Αμοργού. Ωστόσο δεν ανησύχησαν οι κάτοικοι των Κυκλάδων. Την επόμενη μέρα, τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου (05:11) εκδηλώθηκε ο κύριος σεισμός και τούτη τη φορά τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά. Ο σεισμός ήταν μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Οι δύο σεισμοί όχι μόνο σκότωσαν 53 ανθρώπους και τραυμάτισαν περισσότερους από 100, αλλά δημιούργησαν ένα από τα μεγαλύτερα θαλάσσια κύμα βαρύτητας (τσουνάμι) στο Αιγαίο, το ύψος του οποίου το ύψος έφθασε τα 25μ. στη νοτιοανατολική ακτή της Αμοργού τα 20μ. στη βορειοδυτική ακτή της Αστυπάλαιας και τα 10μ. στη Φολέγανδρο, ενώ ήταν ασθενέστερο σε άλλες ακτές του Νοτίου Αιγαίου μέχρι τη Σμύρνη.
Από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής. Το τσουνάμι εξασθενημένο έφθασε μέχρι την Καλαμάτα και κατέστρεψε πολλές μικρές βάρκες που βρίσκονταν στο λιμάνι.
Στη Σαντορίνη οι σημαντικότερες βλάβες παρατηρήθηκαν στην Οία, στα Φηρά, στο Ημεροβίγλι και μικρότερες σε άλλους οικισμούς όπως στο Μεγαλοχώρι, τον Πύργο, την Επισκοπή Γωνιάς.
Καταστράφηκαν σχεδόν όλα τα δημόσια κτίρια. Και εκτός της Σαντορίνης, σοβαρές ζημιές κατέγραψαν σε Αμοργό, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίο, Πάρο, Νάξο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο και Λειψούς. Η συνολική καταγραφή αναφέρει, καταστροφή 529 σπιτιών, 1.482 έπαθαν σοβαρές βλάβες και 1.750 ελαφρές. Οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 100.

Ο Καραμανλής στη γκρεμισμένη Σαντορίνη

Ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Κωνσταντίνος Καραμανλής αντέδρασε , κηρύσσοντας τη Σαντορίνη σε κατάσταση «τοπικής συμφοράς μεγάλης εκτάσεως» και πραγματοποίησε επίσκεψη στην πληγείσα περιοχή μόλις λίγες μέρες μετά την καταστροφή στις 14 Ιουλίου.
Ο πολιτικός, ο καταγόμενος από την Σαντορίνη, Σπύρος Μαρκεζίνης σημειώνει στην «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία» του: Να σημειώσουμε ότι ο σεισμός εκείνος υπήρξε η αιτία να αποκαλυφθεί μέρος του αρχαίου πολιτισμού του νησιού στο Ακρωτήρι όπου ο καθηγητής Σπύρος Μαρινάτος με τις συστηματικές ανασκαφές του από το 1967 επανάφερε στο φως.