Πανελλαδικές 2024: Για την αξία των ταξιδιών τα φετινά θέματα στη Γλώσσα - Απαιτητικά ως προς το β' σκέλος.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του κ.Γιώργου Χρυσουδάκη, φιλολόγου, ακαδημαϊκού υπεύθυνου της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Ομίλου Φροντιστηρίων Πουκαμισάς, «τα θέματα είχαν απαιτήσεις».
Σε ό,τι αφορά τον κεντρικό προβληματισμό του κριτηρίου αξιολόγησης, την κεντρική θεματική δηλαδή, που ήταν η αξία των ταξιδιών, ο ίδιος αναφέρει τα εξής: «Υπήρχαν δύο κείμενα νεολληνικής γλώσσας - ένα διασκευασμένο από το διαδίκτυο κείμενο και ένα με τις ταξιδιωτικές εμπειρίες του Καζαντζάκη στην Άνω Αίγυπτο. Επιπλέον, το ποίημα του Παλαμά με τίτλο ‘Το Ταξίδι’.
Από τα τέσσερα θέματα, το πρώτο και το τελευταίο είχαν σαφήνεια στη διατύπωσή τους, τα παιδιά ήταν σε θέση να διαγνώσουν τί ακριβώς πρέπει να γράψουν. Ειδικότερα, το πρώτο θέμα - η περίληψη του κειμένου - ήταν ξεκάθαρο. Το ίδιο ήταν και το Δ’ θέμα, της παραγωγής λόγου, το οποίο ζητούσε από τα παιδιά την προσωπική τους τοποθέτηση σχετικά με το πως τα ίδια επιλέγουν να αναζωογονηθούν, πώς προσπαθούν να βρουν τη δική τους ψυχική ηρεμία, απαντώντας και στο δίλημμα κατά πόσο συμφωνούν με τη συγγραφέα του κειμένου στο ότι τα ταξίδια πραγματικά προσφέρουν αναψυχή ή εκτόνωση από μία αγχωτική καθημερινότητα».
Σχετικά με τα θέματα Β – εκτός του Β1, που είναι κλειστού τύπου, δηλαδή πρόκειται για αντιστοίχιση – τα υπόλοιπα, είχαν απαιτήσεις ως προς την αποκωδικοποίηση της εκφώνησης. Όπως εξηγεί ο κ.Χρυσουδάκης, «στο Β2Α, η θεωρία αφορούσε τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του πρώτου κειμένου. Τα παιδιά θα έπρεπε, πριν ξεκινήσουν να αναφέρονται στον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου, να καταγράψουν την πρόθεση της συγγραφέως στη συγκεκριμένη παράγραφο και στη συνέχεια, να δείξουν πως ο τρόπος, με τον οποίο αναπτύσσεται, υπηρετεί την πρόθεση αυτή.
Χρειάζεται να έχουν βρει τον κεντρικό τρόπο, επειδή διαφαίνεται ένας ακόμη – αν και στην περίπτωση αυτή, σωστές θα είναι και οι δύο απαντήσεις. Συγκεκριμένα, να γράψουν και την ‘αιτιολόγηση’ και το ‘αίτιο-αποτέλεσμα’, τα οποία προκύπτουν μέσα από την ανάπτυξη της δεύτερης παραγράφου. Θεωρώ ότι κυριαρχεί η αιτιολόγηση αν και μπορεί να τεκμηριωθεί και το δεύτερο (‘αίτιο-αποτέλεσμα’).
Το β’σκέλος της Β2, ήταν μία άσκηση που αφορούσε τη συνοχή του κειμένου. Για το λόγο αυτό, δόθηκαν στα παιδιά συγκεκριμένες μεταβατικές λέξεις – φράσεις, οι οποίες συνδέουν το κείμενο. Είναι οι λεγόμενοι ‘συνοχικοί δείκτες’. Τα παιδιά έπρεπε να γράψουν τί ακριβώς δηλώνουν αυτές οι λέξεις – για παράδειγμα, υπήρχε το διαζευκτικό ‘ή’, το οποίο δηλώνει ‘διάζευξη’».
Σχετικά με την ερώτηση Β3, για το κείμενο του Καζαντζάκη, ο φιλόλογος εξηγεί: «ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν δύο χαρακτηριστικά του κειμένου, από τα οποία να προκύπτει ο βιωματικός του χαρακτήρας - για παράδειγμα, το α’ ενικό πρόσωπο ή το α’ πληθυντικό πρόσωπο, ως δηλωτικά της βιωματικότητας, του προσωπικού χαρακτήρα της αφήγησης.
Μέσα από το α’ πρόσωπο, μέσω δηλαδή αυτών των χαρακτηριστικών, φαίνεται ότι ‘ζει πράγματα’ ο Καζαντζάκης. Επίσης, άλλο χαρακτηριστικό είναι οι εικόνες, η περιγραφή, και λιγότερο η αφήγηση.
Με βάση τα προηγούμενα, ένα ενδεικτικό χαρακτηριστικό, είναι οι εικόνες του κειμένου, που δείχνουν ότι ο συγγραφέας έβλεπε τους ναούς. Ή επίσης, όταν οι περιγραφές των ναών. Αμφότερα, αποτελούν χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στη βιωματικότητα.
Ενδεχομένως, ωστόσο, τα παιδιά να αντιμετώπισαν δυσκολία στο να εντοπίσουν ένα δεύτερο χαρακτηριστικό. Ίσως στραφούν αποκλειστικά σε ‘γλωσσικές επιλογές’ ενώ το ζητούμενο είναι να εντοπίσουν ‘χαρακτηριστικά’, τα οποία έχουν μία πιο διευρυμένη προσέγγιση.
Όπως προκύπτει, καλό είναι να έχουν αποφύγει τα παιδιά να επιλέξουν το μεταφορικό λόγο ή το γ’πρόσωπο ως δεύτερο χαρακτηριστικό αλλά να συμπεριλάβουν και περιγραφή, αφήγηση, εικόνες - όχι μόνο γλωσσικές επιλογές. Επομένως, για να θεωρηθεί η απάντησή τους ολοκληρωμένη, θα πρέπει να έχουν συμπεριλάβει και τα μεν και τα δε».
Όσο για το Γ’ Θέμα της λογοτεχνίας, όπου ζητήθηκε ερμηνευτικό σχόλιο στο ποίημα του Παλαμά, «εκεί η έννοια του ‘ταξιδιού’ διαπλέκεται αινιγματικά», είναι το πρώτο που θα πει ο κ.Χρυσουδάκης, για να εξηγήσει: «Φαίνεται πως έχει προκύψει μία ερωτική απογοήτευση, η οποία οδηγεί τον ποιητή στο να θέλει να ταξιδέψει. Επομένως, το ταξίδι δεν υφίσταται ως στοιχείο ‘αναψυχής’ - αυτός ο συνδυασμός ίσως δεν είναι ιδιαίτερα σαφής στους υποψηφίους. Το ταξίδι στο ποίημα του Παλαμά, παραπέμπει περισσότερο σε μία διαδικασία ενδοσκόπησης, σε ένα είδος ‘φαρμάκου’ με αφορμή τον έρωτα, την αγάπη».
«Συνοψίζοντας, το πρώτο και το τελευταίο θέμα είχαν σαφήνεια στη διατύπωσή τους και τα παιδιά αναμένεται να ανταποκριθούν.
Τα θέματα Β2, Β3 θέλουν πολύ μεγάλη προσοχή στην αποκωδικοποίησή τους ώστε να απαντήσουν σωστά. Το Γ’ θέμα, επίσης ήταν απαιτητικό στη ‘διάγνωση’», καταλήγει.
Υπενθυμίζεται ότι οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε θέματα για την αξία των ταξιδιών σε κείμενα της Ηλέκτρας Χατζηδημητρίου, του Νίκου Καζαντζάκη και σε ποίημα του Κωστή Παλαμά.