Tράπεζες: Αλλαγές στην εποπτεία από την ΕΚΤ - Οι 6 στόχοι

Αλλαγές που θα καταστήσουν πιο αποτελεσματική και αποδοτική τη Διαδικασία Εποπτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης (SREP) δρομολογεί το Εποπτικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με την πρόεδρο Claudia Buch να σημειώνει ότι καθώς οι κίνδυνοι εξελίσσονται, πρέπει να εξελίσσεται και η εποπτεία.
Ξεκαθαρίζει, ωστόσο ότι η νέα SREP δεν θα σημαίνει λιγότερη εποπτεία ή μια χαλαρή προσέγγιση.
Η Εποπτεία θέλει να καταστήσει τη διαδικασία καθορισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων πιο αποτελεσματική. Η απαίτηση του Πυλώνα 2 (P2R) θα παραμείνει συνδεδεμένη με τη SREP και θα αντανακλά την ολοκληρωμένη άποψη των εποπτικών αρχών σχετικά με το προφίλ κινδύνου μιας τράπεζας. Η αναθεωρημένη μεθοδολογία P2R θα περάσει αρχικά από μια δοκιμαστική φάση και δεν θα εφαρμοστεί πριν από το 2026.
Οι αλλαγές που προωθούνται, όπως εξηγεί η C.Buch σε άρθρο της στο blog του SSM, θα καταστήσουν τις εποπτικές διαδικασίες πιο στοχευμένες, αποτελεσματικές, προβλέψιμες και διαφανείς. Το SREP θα γίνει συντομότερο και θα πλησιάσει περισσότερο στην εποπτεία σε πραγματικό χρόνο προωθώντας μια εποπτική κουλτούρα που θα επικεντρώνεται στους βασικούς κινδύνους και θα ενθαρρύνει την ανάληψη ισχυρών και έγκαιρων δράσεων.
«Το νέο SREP βασίζεται σε μια επιτυχημένη πρώτη δεκαετία της Ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας. Η ανθεκτικότητα των τραπεζών έχει ενισχυθεί, οι κίνδυνοι από κληρονομιά έχουν μειωθεί και η συνετή διακυβέρνηση και διαχείριση κινδύνων έχουν προωθηθεί. υπογραμμίζει η επικεφαλής του Εποπτικού Συμβουλίου άρθρο της στο blog του SSM.
Σταδιακή εφαρμογή
Οι αλλαγές θα εφαρμοστούν σταδιακά, αρχής γενομένης από το δεύτερο εξάμηνο του 2024 και θα ολοκληρωθούν το 2026 και το νέο SREP θα παραμείνει πλήρως συμβατό με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών.
Το Εποπτικό Συμβούλιο έχει 6 στόχους για το νέο SREP που αφορούν από την αξιολόγηση κινδύνου μέχρι την καλύτερη χρήση των συστημάτων τραπεζικής εποπτείας και την ενίσχυση της επικοινωνίας με τις τράπεζες.
«Η εποπτεία έχει να κάνει με τους κινδύνους: εντοπισμός των κινδύνων που αφορούν τις τράπεζες, διασφάλιση ότι οι τράπεζες διαχειρίζονται σωστά τους κινδύνους και ότι είναι επαρκώς ανθεκτικές απέναντι σε αυτούς. (…) Το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο λειτουργούν οι τράπεζες έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι διαρθρωτικές αλλαγές και οι εξωτερικοί κλυδωνισμοί έχουν καταστήσει τις εκτιμήσεις κινδύνου πιο πολύπλοκες.
Οι αλλαγές στο μακροοικονομικό περιβάλλον, οι γεωπολιτικοί κλυδωνισμοί, η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση της φύσης, καθώς και η ψηφιοποίηση επηρεάζουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες. Και το συνολικό επίπεδο αβεβαιότητας είναι υψηλό.
Καθώς οι κίνδυνοι εξελίσσονται, πρέπει να εξελίσσεται και η εποπτεία. Οι εποπτικές αρχές πρέπει να κατανοούν τους κινδύνους, πρέπει να είναι προνοητικές, πρέπει να επικοινωνούν με σαφήνεια με τις τράπεζες και πρέπει να είναι παρεμβατικές στις ενέργειές τους για να διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες αποκαθιστούν τις ελλείψεις τους» αναφέρει η Claudia Buch σε άρθρο της στο blog του SSM.
Με εύρωστες θέσεις κεφαλαίου και ρευστότητας
Υπενθυμίζεται ότι στην εποπτική αξιολόγηση τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο οι ελληνικές τράπεζες κατέγραψαν εύρωστες θέσεις κεφαλαίου και ρευστότητας και αυξημένη κερδοφορία και έδειξε για ότι οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών ήταν κατά πολύ υψηλότεροι έναντι της νέας απαίτησης σε ότι αφορά τον Πυλώνα 2 (Pillar 2) οι δείκτες παρέμειναν σταθεροί. H επίδοση αυτή έφερε πιο κοντά τη διανομή μερίσματος για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια.
Αναλυτικά οι 6 στόχοι που έχουν τεθεί:

1. Επικέντρωση των αξιολογήσεων κινδύνου: για την αξιολόγηση των προφίλ κινδύνου ανά τράπεζα, οι εποπτικές αρχές χρειάζονται κοινά εργαλεία, μεθοδολογίες και διαδικασίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε εποπτική ομάδα πρέπει να αντιμετωπίζει κάθε κίνδυνο με την ίδια ένταση κάθε χρόνο. Το νέο SREP θα βασιστεί και θα ενισχύσει έτσι την πολυετή προσέγγιση που εισήχθη το 2023, η οποία επιτρέπει στις εποπτικές αρχές να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα θέματα κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα κατανέμουν τις αξιολογήσεις τους καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Εάν από τις αξιολογήσεις δεν προκύπτουν ουσιαστικές αλλαγές στο προφίλ κινδύνου ενός ιδρύματος, οι αποφάσεις SREP μπορούν να επικαιροποιούνται κάθε δύο χρόνια, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Η δυνατότητα αυτή - που μέχρι σήμερα περιοριζόταν σε μικρό αριθμό τραπεζών - θα επεκταθεί τώρα.
2. Καλύτερη ενσωμάτωση των εποπτικών δραστηριοτήτων: Η εποπτεία πρέπει να παρέχει μια δομημένη, ολοκληρωμένη και συνεπή εικόνα των κινδύνων των τραπεζών, με βάση τις διάφορες εποπτικές δραστηριότητες. Οι επιτόπιες επιθεωρήσεις, οι στοχευμένες αναλύσεις σε βάθος από τις κοινές εποπτικές ομάδες και οι οριζόντιες θεματικές επισκοπήσεις είναι απαραίτητες για την παροχή μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης του εξελισσόμενου περιβάλλοντος κινδύνου στο οποίο λειτουργούν οι τράπεζες. Στο νέο SREP, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός των διαφόρων εποπτικών δραστηριοτήτων θα βελτιωθεί ώστε να μεγιστοποιηθούν οι συνέργειες. Αυτό θα παρέχει επίσης στις τράπεζες μια σαφέστερη επισκόπηση των εποπτικών σχεδίων. Η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ έχει, για παράδειγμα, ήδη λάβει μέτρα για την καλύτερη ενσωμάτωση των αξιολογήσεων καταλληλότητας και ορθότητας στις συνολικές αξιολογήσεις διακυβέρνησης του SREP, και αυτό θα συνεχιστεί.
3. Χρήση της πλήρους εποπτικής εργαλειοθήκης: η εποπτεία δεν αφορά μόνο τον εντοπισμό των κινδύνων, αλλά και τον μετριασμό τους. Η μεταρρυθμισμένη SREP θα καταστήσει την εποπτεία πιο αποτελεσματική και παρεμβατική, χρησιμοποιώντας το πλήρες φάσμα των εποπτικών εργαλείων που διαθέτει . Όταν η αποκατάσταση των εντοπισμένων αδυναμιών είναι ανεπαρκής, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ θα αυξάνει ταχέως τη σοβαρότητα των εποπτικών εργαλείων και θα κινείται γρήγορα προς τα πάνω στη σκάλα κλιμάκωσης. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την ευρύτερη χρήση νομικά δεσμευτικών ποιοτικών απαιτήσεων καθώς και μέτρων επιβολής, όπως η επιβολή περιοδικών χρηματικών ποινών
4. Ενίσχυση της επικοινωνίας: Η εποπτική επικοινωνία με τις τράπεζες πρέπει να είναι σαφής και συνοπτική. Όμως οι αποφάσεις SREP μπορεί να είναι μακροσκελή έγγραφα. Το 2021, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ εισήγαγε εκτελεστικές επιστολές για να διευκολύνει τον καλύτερο διάλογο σχετικά με τις βασικές προτεραιότητες με τις τράπεζες. Στο μέλλον, οι αποφάσεις SREP θα είναι πιο εστιασμένες, θα περιγράφουν με σαφήνεια τις εποπτικές προσδοκίες και θα περιλαμβάνουν αυστηρά μέτρα όταν χρειάζεται.
5. Σταθεροποίηση των μεθοδολογιών: Η καλή εποπτεία βασίζεται σε συνεπείς μεθοδολογίες, όπως αυτές που αναπτύχθηκαν κατά την πρώτη δεκαετία της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας. Είναι πλέον καιρός να καταστούν οι υφιστάμενες μεθοδολογίες πιο σταθερές και, όπου είναι δυνατόν, απλούστερες και πιο διαφανείς. Έχοντας αυτόν τον στόχο κατά νου, η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ επεξεργάζεται μια αναθεωρημένη μεθοδολογία για τον καθορισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων του Πυλώνα 2, η οποία θα δημοσιευθεί έως το τέλος του 2024 και θα εφαρμοστεί πλήρως στον κύκλο SREP του 2026. Σταθερότερες μεθοδολογίες θα επιτρέψουν στις εποπτικές αρχές να εστιάσουν το εννοιολογικό έργο σε νέα ζητήματα και αναδυόμενους κινδύνους.
6. Καλύτερη χρήση των συστημάτων ΤΠ και των αναλυτικών μεθόδων: Η Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ έχει θέσει ως προτεραιότητα την ψηφιακή της ατζέντα. Η στρατηγική της στον τομέα της πληροφορικής για τα έτη 2024-28 προβλέπει συνεχείς επενδύσεις σε εφαρμογές εποπτικής τεχνολογίας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της πρόσβασης σε δεδομένα, της ανάλυσης κινδύνων, της συνέπειας της λήψης αποφάσεων και της συνεργασίας. Θα διερευνήσουμε πώς η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα μπορούν να υποστηρίξουν τους επόπτες στην ανάληψη καθηκόντων ρουτίνας, αφήνοντας περισσότερο χώρο για την εποπτική τους κρίση.