Πλασματικά έτη: Δύο ταχύτητες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

Το ισχύον καθεστώς πλασματικών ετών φέρνει δύο ταχύτητες στη συνταξιοδότηση, δημιουργώντας εμφανείς διαφορές μεταξύ Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Οι αλλαγές αυτές δεν επηρεάζουν μόνο τον χρόνο εξόδου στη σύνταξη, αλλά και το κόστος εξαγοράς, το εύρος των δικαιωμάτων και – τελικά – το ποιοι μπορούν να «κλειδώσουν» σύνταξη νωρίτερα.
Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, οι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν πλέον τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν έως και 12 πλασματικά έτη για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Στον ιδιωτικό τομέα το όριο μειώνεται στα 7 έτη, και μάλιστα με περιορισμούς, καθώς η αναγνώριση αφορά μόνο περιόδους ανεργίας ή κενά ασφάλισης.

Οι διαφορές
Η διαφορά αυτή σημαίνει ότι ένας ιδιωτικός υπάλληλος που αντιμετώπισε διακοπές στην εργασιακή του πορεία δεν έχει τις ίδιες επιλογές με έναν δημόσιο υπάλληλο – ακόμη κι αν έχουν τα ίδια χρόνια προϋπηρεσίας ή ίδιες συνθήκες ανεργίας.
Οι παλαιοί ασφαλισμένοι, δηλαδή όσοι μπήκαν στην ασφάλιση πριν από το 1993, έχουν επιπλέον δυνατότητες. Μπορούν να εξαγοράσουν πλασματικά έτη μέχρι και το 2012, ώστε να κατοχυρώσουν σύνταξη πριν από τα 62 ή τα 67. Ειδικά στον δημόσιο τομέα, ο χρόνος τέκνων εξακολουθεί να προσμετράται, ενώ στον ιδιωτικό αυτό δεν ισχύει – κάτι που ενισχύει τη διάκριση ανάμεσα στους δύο κλάδους.
Στον ιδιωτικό τομέα κάθε μήνας υπολογίζεται με εισφορά 20% επί του μέσου μισθού των τελευταίων 12 μηνών. Στο Δημόσιο το ποσό διαφοροποιείται ανάλογα με τη μισθολογική βαθμίδα του υπαλλήλου. Ωστόσο, η διαδικασία μπορεί να αποδειχθεί επωφελής, αν τα αναγνωρισμένα έτη οδηγήσουν σε πλήρη σύνταξη αντί μειωμένης. Σε πολλές περιπτώσεις το κόστος εξαγοράς «αποσβένεται» μέσα σε λίγα χρόνια, χάρη στη διαφορά του ποσού της σύνταξης.
Τονίζεται ότι στη λύση της εξαγοράς πλασματικών ετών – προκειμένου είτε να βγει στη σύνταξη είτε να διαμορφώσει υψηλότερο εισόδημα – καταφεύγει πλέον σχεδόν ένας στους δύο ασφαλισμένους. Οι περισσότεροι διαπιστώνουν ότι είναι ιδιαίτερα υψηλά τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, τα οποία έχουν ως βασική προϋπόθεση τη συμπλήρωση περισσότερων από 35 και έως τουλάχιστον 40 ετών ασφάλισης.
Η δυνατότητα εξαγοράς έως και 7 πλασματικών ετών ασφάλισης, οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για την απασχόληση συνταξιούχων, ο φόβος για πιθανή νέα αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και η συμπλήρωση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης μιας ολόκληρης γενιάς – των baby boomers – ανοίγουν διάπλατα την πόρτα της συνταξιοδότησης για χιλιάδες ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ.
Η δυνατότητα
Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα εξαγοράς 5 έως 7 ετών ασφάλισης, προκειμένου με την προσθήκη πλασματικού χρόνου να διαμορφωθούν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης από τον ΕΦΚΑ (εφόσον πρόκειται για παλαιούς, πριν από το 1993, ασφαλισμένους) ή να εξαγοραστούν έτη ώστε να συμπληρωθούν τα 12.000 ένσημα (40 χρόνια), λαμβάνοντας σύνταξη με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας (νέοι ασφαλισμένοι μετά το 1993).
Τα πλασματικά έτη ασφάλισης μπορούν να αξιοποιηθούν για τη συμπλήρωση των εξής προϋποθέσεων:

• Η 40ετία σε όλα τα Ταμεία, οποτεδήποτε, από παλαιούς και νέους ασφαλισμένους.
• Η 35ετία σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ έως το 2012.
• Η 25ετία στο Δημόσιο έως το 2010.
• Η 25ετία στο Δημόσιο για το 2011 και το 2012, καθώς και τα 36 ή 37 έτη μετά το 2012.
• Τα 21 και 23 έτη στο Δημόσιο για τρίτεκνους γονείς στα έτη 2011 και 2012.
• Η 25ετία έως το 2012 σε Ταμεία ΔΕΚΟ ή τραπεζών για μητέρες.
• Οι 5.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2012 για μητέρες με ανήλικο τέκνο.

Προϋποθέσεις που θεωρούνται πλασματικοί χρόνοι:

• ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας,
• ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών,
• ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθένειας έως 300 ημέρες και ανεργίας,
• ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας άνευ αποδοχών έως δύο έτη,
• ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός μόνο πτυχίου,
• τα κενά ασφάλισης,
• ο χρόνος κύησης και λοχείας,
• ο πλασματικός χρόνος της παρ. 1 του άρθρου 141 του ν. 3655/2008,
• ο χρόνος μαθητείας έως δύο έτη,
• ο χρόνος προσωρινής κράτησης ή φυλάκισης για λόγους συνείδησης,
• ο χρόνος από την απόκτηση πτυχίου έως την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στους μηχανικούς.

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι πλασματικοί χρόνοι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για προσαύξηση της σύνταξης. Η λειτουργία τους είναι πρώτα για κατοχύρωση και κατόπιν για προσαύξηση. Αν εξαγοραστούν χωρίς χρήση, δεν επιστρέφεται το ποσό.