Γεωπολιτικό πανδαιμόνιο!

Δουράκης Γιώργος 

Θυμάστε την υπερφίαλη άποψη του Φουκουγιάμα για το τέλος της Ιστορίας και του Ψυχρού Πολέμου μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού; Ε λοιπόν, οι εκρηκτικές γεωπολιτικές εξελίξεις την καταχώνιασαν οριστικά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Δεν ζούμε το τέλος της Ιστορίας αλλά το τέλος της παγκοσμιοποίησης (έτσι όπως την ξέραμε). Και το λυκαυγές ενός νέου πολυπολικού κόσμου.

Το νέο γεωπολιτικό σκηνικό σχηματοποιείται με αργούς ρυθμούς, αλλά είναι ολοένα και πιο ευδιάκριτο, καίτοι εξαιρετικά σύνθετο και ρευστό. Βασικοί πρωταγωνιστές στην κούρσα του οικονομικού ανταγωνισμού και των γεωπολιτικών ανακατατάξεων είναι το οικονομικά πανίσχυρο - καθότι ιδιαίτερα ωφελημένο από την παγκοσμιοποίηση - μερκαντιλιστικό δίδυμο Κίνας - Γερμανίας, η Ρωσία και φυσικά οι ΗΠΑ. Η σκληρή αντιπαράθεση αποβλέπει στη διατήρηση ή αναδιαμόρφωση «ζωνών επιρροής», θυμίζοντας έντονα ρητορικές και πρακτικές του Μεσοπολέμου και του Ψυχρού Πολέμου.

Η Κίνα είναι η ήρεμη υπερδύναμη που αλλάζει την όψη της Ασίας. Εφέτος παίρνει τα πρωτεία από τις ΗΠΑ και γίνεται επισήμως η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Χρησιμοποιεί τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα ($4 τρισ., δηλαδή περισσότερα απ' όσα έχουν όλες οι προηγμένες χώρες μαζί) για να χρηματοδοτήσει μια υποδειγματική αναπτυξιακή διπλωματία σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική. Τα χρήματα που διαθέτει για αυτόν τον σκοπό ξεπερνούν τη διεθνή βοήθεια της Παγκόσμιας Τράπεζας! Πρόκειται για στρατηγική του καρότου που θυμίζει έντονα «Σχέδιο Μάρσαλ».

Με το χαρακτηριστικό σύνθημα «η Ασία στους Ασιάτες», αμφισβητεί πλέον ρητά την αμερικανική κυριαρχία στην πολυπληθέστερη ήπειρο. Αρωγό στην προσπάθεια αυτή έχει τη Ρωσία, η οποία με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία νιώθει ότι η Δύση επιχειρεί να της στερήσει τις ζώνες επιρροής που κληρονόμησε από το σοβιετικό καθεστώς. Η υποστήριξη που προσέφερε η μία χώρα στην άλλη στην απόσχιση της Κριμαίας και στις ταραχές του Χονγκ-Κονγκ είναι χαρακτηριστική. Δείχνει ότι παραμερίζουν τις διαφορές τους και συγκροτούν έναν ισχυρό σινορωσικό άξονα γύρω από τον οποίο διαμορφώνεται μια Νέα Ανατολή, που διεκδικεί γεωπολιτική χειραφέτηση από τη Δύση.

Το μερκαντιλιστικό alter ego της Κίνας, η Γερμανία, δεν ακολουθεί τον δρόμο της αναπτυξιακής διπλωματίας. Προτιμά την πολιτική του μαστιγίου («η Ευρώπη στους Γερμανούς»). Η Ουκρανία όμως -πραγματικό Στάλινγκραντ της Ανατολικής Πολιτικής της - την υποχρέωσε σε ανώμαλη προσγείωση. Συνειδητοποιεί εκούσα-άκουσα ότι ανήκει στη Δύση και χρειάζεται την Ευρώπη. Η οποία όμως κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα εξαιτίας της αδιάλλακτης πολιτικής της.

Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ έχουν βουλιάξει στον βούρκο του ισλαμικού φονταμενταλισμού με τους ατέλειωτους (και πανάκριβους) πολέμους στη φλεγόμενη Μέση Ανατολή. Οσο για την Κίνα, την αντιμετωπίζουν πάντα με την ίδια αμηχανία. Δεν έχουν ακόμη αποφασίσει αν πρόκειται για στρατηγικό εταίρο ή στρατηγικό αντίπαλο.

Προσθέστε σε όλα αυτά το συγκρουσιακό διεθνές εμπόριο και τον ακήρυκτο συναλλαγματικό πόλεμο (ανταγωνιστικές υποτιμήσεις) και θα καταλάβετε τι εστί γεωπολιτικό πανδαιμόνιο. Ολοι οι δαίμονες του παρελθόντος έχουν βγει από τον γεωπολιτικό ασκό του Αιόλου και στροβιλίζονται απειλητικά γύρω μας...