Στεγαστική κρίση: Η βόμβα του 1 εκατ. κενών κατοικιών και τα μέτρα των 2,2 δισ.

Το ποσό των 2,2 δισ. ευρώ αναμένεται να διαθέσει συνολικά η κυβέρνηση για τη στεγαστική πολιτική, προκειμένου να επιλυθεί το οξύ πρόβλημα της έλλειψης ακινήτων. Την ώρα που στερεύει όλο και πιο πολύ το οικιστικό απόθεμα της Ελλάδας, με δεδομένο ότι ήδη περίπου ένα εκατομμύριο κατοικίες βρίσκονται σήμερα εκτός αγοράς, είτε επειδή είναι δεσμευμένες λόγω χρεών, είτε επειδή για διάφορους λόγους έχουν δηλωθεί ως κενές από τους ιδιοκτήτες τους. Για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση αυτή και να μπει ένα φρένο στην άνοδο των ενοικίων, πιο αναγκαία από ποτέ φαίνεται ότι είναι η επανενεργοποίηση της πολιτικής κοινωνικής στέγης.
Όπως υποστήριξε ο υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, στο πλαίσιο της Prodexpo, το αμέσως επόμενο διάστημα λύση στο περιορισμένο απόθεμα ακινήτων θα δώσει η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Αυτό θα επιτευχθεί με το νέο πρόγραμμα της «Κοινωνικής Αντιπαροχής», που στοχεύει στην εύρεση προσιτής στέγης σε νέους ηλικίας 25-39 ετών. Η πρώτη φάση του προγράμματος προβλέπει την ανακατασκευή κλειστών κτιρίων του Δημοσίου, ώστε να παραχωρηθούν έναντι μικρού μισθώματος. Η δεύτερη φάση βασίζεται στην αξιοποίηση εκτάσεων της ΔΥΠΑ μέσω ΣΔΙΤ. Συγκεκριμένα, για 11 οικόπεδα-φιλέτα, που έχουν οικοδομική άδεια και βρίσκονται σε Κηφισιά, Παιανία, Μαρούσι, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, θα πραγματοποιηθούν διαγωνισμοί το 2024, για να επιλεχθούν οι εργολάβοι-ανάδοχοι, οι οποίοι θα προχωρήσουν στην κατασκευή κατοικιών στις συγκεκριμένες εκτάσεις. Με βάση την προβλεπόμενη διαδικασία, οι ανάδοχοι θα κρατούν ένα τμήμα του ακινήτου για δική τους αξιοποίηση και τα υπόλοιπα θα πηγαίνουν με κοινωνικά κριτήρια σε ανθρώπους που τα πληρούν.
Το δεύτερο πρόγραμμα που ετοιμάζει να θέσει σε λειτουργία η κυβέρνηση είναι το «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω», με το οποίο θα δοθούν κίνητρα σε ιδιοκτήτες κλειστών διαμερισμάτων, ώστε να τα ανοίξουν και να τα διαθέσουν στην αγορά. Το «Εξοικονομώ- Ανακαινίζω» θα ξεκινήσει με προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ. Στο πρόγραμμα θα μπορούν να συμμετάσχουν ιδιοκτήτες ή επικαρπωτές ακινήτων επιφάνειας έως 100 τ.μ., με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που δεν ξεπερνάει τις 40.000 ευρώ. Η ακίνητη περιουσία τους δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ.
Στη στεγαστική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση αναφέρθηκε με τη σειρά της και η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη. Η ίδια μίλησε για το πρόγραμμα «Σπίτι μου», σχολιάζοντας τη μεγάλη ανταπόκριση που έχει στα τα νέα ζευγάρια, τα οποία έσπευσαν να το αξιοποιήσουν, προσεγγίζοντας τις τράπεζες κι εκταμιεύοντας δάνεια σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. «Ήδη από το καλοκαίρι έχουν εκταμιευθεί 848 δάνεια, 1.523 αιτήσεις βρίσκονται στο στάδιο υπογραφής της σύμβασης κι άλλες 9.532 είναι οι ενταγμένες», τόνισε η κ. Ζαχαράκη. Ακόμη, ανακοίνωσε ότι αυξήθηκε κατά 5 εκατ. ευρώ ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Στέγασης και Εργασίας» για άστεγους και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, ενώ προχωρεί και το πρόγραμμα «Κάλυψη» για 1.000 διαμερίσματα, στο οποίο συμμετέχουν 44 δήμοι.
Τη στεγαστική κρίση της Ελλάδας σχολίασε και ο Ηλίας Νικολαϊδης, senior editor της DiaNEOsis. Σύμφωνα με τον κ. Νικολαΐδη, κάθε χώρα πρέπει να βρει το δικό της μοντέλο για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, λαμβάνοντας σοβαρά υπ’ όψιν και την κλιματική αλλαγή, η οποία βάζει περιορισμούς στο κτιριακό απόθεμα. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος: «Είμαστε η χώρα με τα περισσότερα ακίνητα ανά κάτοικο στον ΟΟΣΑ. Πρέπει να αξιοποιήσουμε τα υπάρχοντα ακίνητα, τα κενά σπίτια». Προς αυτήν την κατεύθυνση χρειαζόμαστε, όπως είπε, πολύ περισσότερα δεδομένα για όλες τις περιοχές, για το χωροταξικό, για τις τιμές, ενώ η ελάχιστα καταγεγραμμένη περιουσία των δήμων βάζει εμπόδια στην εφαρμογή πολλών πολιτικών.
Μια εικόνα για το τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη με το θέμα στης στεγαστικής κρίσης έδωσε και ο Phil Jenkins, Founding Partner της Centrus. Όπως είπε, στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν διατεθεί 100 δισ. ευρώ μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για κοινωνική στέγη, ενώ επιτυχημένα παραδείγματα αξιοποιήσεις ιδιωτικών κεφαλαίων για την αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελούν η Ολλανδία και η Γαλλία.
Ο κ. Jenkins επισήμανε ότι ο ρόλος του δημόσιου τομέα είναι η δημιουργία του πλαισίου εντός του οποίου τα ιδιωτικά κεφάλαια θα επενδυθούν με χαμηλή απόδοση, αλλά σταθερότητα. Να ρυθμίσει ποιος μπορεί να επενδύσει σε κοινωνική στέγη και ποιος θα αναλάβει τη συντήρηση αυτών των ακινήτων. Πέρα από τα ΣΔΙΤ, λύση στο στεγαστικό πρόβλημα μπορεί να δοθεί και από το Δημόσιο και τους δήμους, με διάθεση κοινωνικής στέγης.
Όσον αφορά τι μπορεί να κάνει η χώρα μας, ο founding partner της Centrus υποστήριξε πως έχει μία ευκαιρία είναι να ξεκινήσει εκ του μηδενός και να δημιουργήσει ένα μοντέλο με βάση τα καλύτερα τη Ευρώπης. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει η κυβέρνηση να λύσει το ζήτημα της χωροταξίας και της πολεοδομίας, αλλά και να θέσει τους κανόνες για να διαμορφωθεί ένα μείγμα κεφαλαίων και επιδοτήσεων.