Ελαιόλαδο: Ποιες χώρες βάζουν φραγμό στις εξαγωγές

Αν και στα ελληνικά δεν μπορεί να αποδοθεί με σαφήνεια, στην αγγλική γλώσσα ο όρος «oil crisis» που κυριαρχεί στις αγορές έχει διττή σημασία: αφενός περιγράφει τις ανησυχίες για επανάληψη της πετρελαϊκής κρίση του 1973, με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, και αφετέρου τη μεγάλη κρίση στην παγκόσμια αγορά ελαιολάδου…
Για τη σύγκριση μάλιστα το ελαιόλαδο είναι επί του παρόντος πιο πολύτιμο από το αργό, (το αργό πετρέλαιο αυτή τη στιγμή είναι λιγότερο από το ένα δέκατο της τιμής του ελαιολάδου).
Η ακραία ζέστη, οι πυρκαγιές και η ξηρασία έχουν αποδεκατίσει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας συγκομιδής ελιάς για άλλη μια φορά, οδηγώντας τις τιμές του ελαιολάδου σε ιστορικά υψηλά, επιβαρύνοντας οικογενειακούς προϋπολογισμούς και τοπικές οικονομίες, και αλλάζοντας τον διατροφικό χάρτη κυρίως των χωρών της Μεσογείου.
Η ξηρασία και η έλλειψη νερού τους τελευταίους μήνες στην Ισπανία δημιουργούν ανησυχίες για τη νέα σεζόν, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Rabobank για τη γεωργία. Και τις τελευταίες εβδομάδες, καταιγίδες έπληξαν την Απουλία, τη σημαντικότερη περιοχή παραγωγής ελαιολάδου στην Ιταλία, βλάπτοντας την επερχόμενη συγκομιδή. Η Ιταλία είναι η Νο. 2 παραγωγός ελαιολάδου στον κόσμο. Τα νέα είναι παρόμοια και μεταξύ των άλλων μεγάλων παραγωγών στη Μεσόγειο, με την ξηρασία να έχει επηρεάσει καλλιέργειες από την Πορτογαλία, την Τυνησία, το Μαρόκο, αλλά και την Ελλάδα.
Απαγορεύσεις στην Τουρκία
Η Τουρκία, η οποία είχε καλή σοδειά, αποφάσισε να επεκτείνει επ΄ αόριστον την αρχικά τρίμηνη απαγόρευση στις εξαγωγές ελαιολάδου. Η απαγόρευση, η οποία δεν ισχύει για την εξαγωγή συσκευασμένου και εμφιαλωμένου ελαιολάδου, αλλά σχετίζεται μόνο με το χύμα και το ελαιόλαδο σε βαρέλια, επεκτάθηκε για να σταθεροποιηθούν οι τιμές.
Την περίοδο 2022-2023, οι χαμηλές αποδόσεις στις κορυφαίες ελαιοπαραγωγικές χώρες του κόσμου λόγω της κλιματικής αλλαγής είχαν αυξήσει τη ζήτηση από το εξωτερικό για ελιές και ελαιόλαδο από την Τουρκία.
«Δεδομένης της μείωσης της παραγωγής στη χώρα μας λόγω των δυσμενών κλιματικών συνθηκών κατά την περίοδο ανθοφορίας των ελαιόδεντρων, του γεγονότος ότι δεν θα υπάρξει μείωση των τιμών στον κόσμο, αλλά της αυξανόμενης εξωτερικής ζήτησης, κατέστη αναγκαία η παράταση του μέτρου που εφαρμόζεται στις εξαγωγές ελαιολάδου χύμα και βαρελιού», αναφέρει σε γραπτή ανακοίνωση το υπουργείο Εμπορίου της Τουρκίας.
Αξιολογώντας την απαγόρευση, ο Alper Alhat, πρόεδρος του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων Akhisar, είπε ότι απαιτείται συγκεκριμένος χρόνος για τη μέτρηση της προσφοράς και της ζήτησης.
«Η τιμή του ελαιολάδου ήταν 180 τουρκικές λίρες πριν τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση των εξαγωγών και τώρα είναι πάνω από 200 λίρες», είπε.
«Πρέπει να δούμε τις ακριβείς ποσότητες στη νέα σεζόν. Αλλά δεν είναι στα χέρια της Τουρκίας να μειώσει τις τιμές του ελαιολάδου. Οι τιμές του ελαιολάδου στην Ισπανία αυξήθηκαν κατά 100% τους τελευταίους 12 μήνες. Υπάρχει ευκαιρία σε συσκευασμένο ελαιόλαδο. Και η Τουρκία πρέπει να το εκμεταλλευτεί».
Στο Μαρόκο
Αλλά και το υπουργείο Γεωργίας του Μαρόκου ενέκρινε διάταγμα για την απαγόρευση των εξαγωγών ελαιολάδου προκειμένου να ανακόψει τις εκτοξευόμενες τιμές στην εγχώρια αγορά.
Η ανακοίνωση καθιστά το Μαρόκο την τρίτη μεγάλη χώρα παραγωγής ελαιολάδου που εφαρμόζει απαγόρευση εξαγωγών, μετά την Τουρκία και τη Συρία.
Επί του παρόντος, ένα λίτρο ελαιολάδου στο Μαρόκο πωλείται από 11 έως 14 ευρώ, περίπου 64% υψηλότερη από τη μέση τιμή του Αυγούστου 2022. Ο μέσος μηνιαίος μισθός του Μαρόκου μετά από φόρους είναι περίπου 360 ευρώ.
Ο Rachid Benali, πρόεδρος της Moroccan Olive Interprofessional, είπε ότι το μέτρο στοχεύει «να προστατεύσει την αγοραστική δύναμη των Μαροκινών καταναλωτών».
Παρά την κακή συγκομιδή πέρυσι, εξαιτίας κυρίως της ξηρασίας, το Μαρόκο παραμένει ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας ελαιολάδου της Αφρικής μετά την Τυνησία.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, η χώρα παρήγαγε 156.000 τόνους ελαιόλαδο και εξήγαγε 28.000 τόνους το καλλιεργητικό έτος 2022/23.
Αξιωματούχοι του υπουργείου Γεωργίας απέδωσαν την αύξηση των τιμών του ελαιολάδου στη χώρα σε ελλείψεις σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Παρόλο που οι αξιωματούχοι επιδιώκουν να μειώσουν τις τιμές στο εσωτερικό, η απόφαση του Μαρόκου να απαγορεύσει τις εξαγωγές θα μπορούσε να συμβάλει σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού της Ισπανίας, περίπου το 3% των συνολικών εισαγωγών ελαιολάδου της χώρας προήλθε από το Μαρόκο τους πρώτους επτά μήνες του 2023. Το 11% προερχόταν από την Τουρκία και το 2,5% από τη Συρία την ίδια περίοδο .