Σαν σήμερα 26/4, Πώς μια ανθρώπινη αθλιότητα έμεινε ανεξίτηλη στον χρόνο από ένα ανθρώπινο αριστούργημα

Μια αθλιότητα μπορεί να μετατραπεί σε αριστούργημα; Κατά κάποιον τρόπο, ναι… Ίσως, αν δεν επενέβαινε στο ταξίδι του χρόνου ένας ζωγράφος, εκείνος ο βομβαρδισμός να ήταν ένας σταθμός αθλιότητας ανθρώπων προς τους ανθρώπους.
Όμως ο χρωστήρας του Πάμπλο Πικάσο στιγμάτισε τα έργα των ανθρώπων στο διηνεκές! Γκουέρνικα ή Γκερνίκα ή κραυγή στον Κόσμο!
Μια μέρα σαν σήμερα, 26 Απριλίου του 1937 βομβαρδίζεται η Γκουέρνικα. Εκείνος ο βομβαρδισμός συμβολίζει τη βαναυσότητα και την απανθρωπιά του εμφυλίου πολέμου της Ισπανίας.Ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης Γκουέρνικα, πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά από τη γερμανική πολεμική αεροπορία - τη Luftwaffe. Αεροπλάνα των Ναζί στάλθηκαν από τον Χίτλερ για να βοηθήσουν τον Φράνκο και τις φασιστικές δυνάμεις να λυγίσουν την αριστερή - δημοκρατικά εκλεγμένη - κυβέρνηση. Πλάι στα γερμανικά αεροπλάνα πετούσαν και βομβάρδιζαν και ιταλικά του Μουσολίνι. Η Γκουέρνικα ήταν μια πόλη ανυπεράσπιστη, δεν είχε αεράμυνα, δεν την προστάτευε κανένα «δικό» της αεροπλάνο. Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα θεωρήθηκε ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Ό,τι απέμεινε από τη Γκουέρνικα.

Η επιδρομή έγινε ημέρα Δευτέρα στις 26 Απριλίου. Ήταν ημέρα εργάσιμη και ημέρα που υπήρχε μεγάλη υπαίθρια αγορά, για την οποία πολλοί άνθρωποι από τις γύρω περιοχές επισκέπτονταν την πόλη. Επίσης αγρότες είχαν «κατέβει» για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Ως αποτέλεσμα, η πόλη της Γκουέρνικα ήταν ξέχειλη από κόσμο. Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι οι Γερμανοί στοχοποίησαν σκόπιμα την πόλη εκείνη την ημέρα για να μεγιστοποιήσουν τις απώλειες. Ο βομβαρδισμός ήταν καταστροφικός: ισοπέδωσε τη μικρή πόλη και έσπειρε το θάνατο και τον τρόμο· περίπου 200 ή 300 άνθρωποι σκοτώθηκαν στον βομβαρδισμό!
Ο Πικάσο ολοκλήρωσε τον πίνακα του σε δύο μήνες (Μάιος με Ιούνιος 1937) προκειμένου να σταλεί στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού, όπως του το είχε ζητήσει η ισπανική Δημοκρατική κυβέρνηση. Η «Γκουέρνικα» σήμερα θεωρείται πλέον ως ένα από τα επιδραστικότερα και σπουδαιότερα έργα τέχνης του 20ου αιώνα. H «Γκουέρνικα» εκτίθεται σήμερα στο Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia στη Μαδρίτη. Bρισκόταν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ) επί περίπου 40 χρόνια και επεστράφη στην Ισπανία αφού κατέρρευσε το φρανκικό καθεστώς.
Και ο Ελύτης για τη Γκουέρνικα: «Το ‘να χέρι μπρος, έλεγες πολεμούσε ν’ αρπαχτεί απ’ το μέλλον, τ’ άλλο απ’ την έρμη κεφαλή, στραμμένη με το πλάι. Σα να θωρεί στερνή φορά, μέσα στα μάτια ενός ξεκοιλιασμένου αλόγου, σωρό τα χαλάσματα καπνίζοντας…».