Αυθαίρετα: Πώς θα εντοπίζονται – Όλη η διαδικασία και τα πρόστιμα

Το αντικείμενο του ελέγχου και η διαδικασία που ακολουθούν οι ελεγκτές δόμησης για την επιβολή κυρώσεων στα καταγγελλόμενα αυθαίρετα καθορίζεται με απόφαση που υπογράφεται από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκο Ταγαρά.
Συγκεκριμένα, σκοπός της απόφασης είναι ο καθορισμός των στοιχείων, που αποτελούν το αντικείμενο του ελέγχου κατά την διαδικασία εντοπισμού αυθαιρέτων κατασκευών και πολεοδομικών παραβάσεων κατόπιν καταγγελίας ιδιώτη ή αυτεπάγγελτα, έπειτα από κίνηση της διαδικασίας των αρμοδίων αρχών.
Αντικείμενο ελέγχου
1. Ο έλεγχος για τον εντοπισμό και την επιβολή κυρώσεων αυθαιρέτων γίνεται από ελεγκτές δόμησης, κατόπιν καταγγελίας ιδιώτη, ή αυτεπαγγέλτως με κίνηση των διαδικασιών από τις αρμόδιες αρχές.
2. Η καταγγελία οφείλει να μην είναι αόριστη και γενική αλλά να αναφέρεται συγκεκριμένα στην αυθαιρεσία που έχει τελεστεί, με αναλυτικά στοιχεία του ακινήτου που αυτή αφορά.
3. Στην περίπτωση που οι καταγγελλόμενες αυθαίρετες κατασκευές ή αλλαγές χρήσεων ευρίσκονται εντός κοινοχρήστων ή κοινοκτήτων χώρων ακινήτου, ο έλεγχος περιορίζεται σε αυτούς και δεν διενεργείται έλεγχος επί των υπολοίπων τμημάτων του κτιρίου ή άλλων κτιρίων επί του οικοπέδου ή γηπέδου.
4. Δεν καταγράφονται ως αυθαιρεσίες οι περιπτώσεις, όπου νόμος ορίζει ότι δεν συνιστούν αυθαίρετες κατασκευές ή περιπτώσεις όπου νόμος ορίζει ως ανεκτές αποκλίσεις σε διαστάσεις και μέγεθος.
Διαδικασία ελέγχου
Οι ελεγκτές δόμησης, λαμβάνοντας υπόψη τους όλα τα διαθέσιμα στοιχεία νομιμότητας, τυχόν στοιχεία οικοδομικής άδειας/άδειας δόμησης και αναθεωρήσεων, ενημερώσεων, γνωστοποιήσεων ή/και δηλώσεων υπαγωγής σε νόμους ένταξης αυθαιρέτων κατασκευών ή χρήσεων, εγκρίσεις εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, κ.λπ., διενεργούν επιτόπια αυτοψία και καταγράφουν κάθε κατασκευή η οποία δεν καλύπτεται από τα ανωτέρω στοιχεία νομιμότητας και αφορά στο αντικείμενο της καταγγελίας.
Ειδικότερα:
α. Εντοπίζουν και επιμετρούν τις καταγγελλόμενες αυθαιρεσίες και καταγράφουν τις αποκλίσεις που παρατηρούνται ως προς την κατασκευή αυτών και τις αλλαγές στις χρήσεις, σε σχέση με τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια καθώς και σε δηλώσεις υπαγωγής σε νόμους περί αυθαιρέτων. Σε περίπτωση που οι καταγγελλόμενες αυθαίρετες εργασίες εκτελούνται κατά τη διάρκεια ισχύος οικοδομικής άδειας, ελέγχουν εάν αυτές περιγράφονται στην οικοδομική άδεια ή στη γνωστοποίηση πρόσθετων εργασιών.
β. Εφόσον απαιτείται για την εξέταση της καταγγελίας, και αποκλειστικά για τη διαπίστωση της ύπαρξης των καταγγελλόμενων αυθαιρεσιών, κάνουν επιμέτρηση της συνολικής πραγματοποιούμενης δόμησης καθώς και του περιγράμματος της ιδιοκτησίας και καταγράφουν τις αποκλίσεις που παρατηρούνται σε σύγκριση με τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια.
γ. Σε περίπτωση μη ύπαρξης σχετικών νομιμοποιητικών στοιχείων (οικοδομική άδεια, δήλωση υπαγωγής σε νόμο περί αυθαιρέτων κατασκευών, κ.λπ.), ο έλεγχος διενεργείται επί του συνόλου της ιδιοκτησίας.
δ. Λαμβάνουν φωτογραφίες των αυθαίρετων κατασκευών/χρήσεων.
ε. Συντάσσουν πόρισμα-έκθεση αυτοψίας σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 92 του ν. 4495/2017 και το συνημμένο σχέδιο Πορίσματος του Παραρτήματος. Στο πόρισμα αναφέρονται η θέση του ακινήτου με συντεταγμένες σε ΕΓΣΑ‘87 και ταχυδρομική διεύθυνση, σύντομη περιγραφή του αυθαιρέτου, σκαρίφημα ή όπου υπάρχει oικοδομική άδεια απόσπασμα κατάλληλου σχεδίου της αδείας με επισήμανση των αποκλίσεων, καθώς και οι πολεοδομικές διατάξεις που παραβιάζονται. Εφόσον η κατασκευή εμπίπτει σε ειδικά διατάγματα προστασίας, σε προστατευόμενες περιοχές, πλησίον ρέματος, αιγιαλού-παραλίας κ.λπ. καταγράφεται και ελέγχεται σύμφωνα με τους σχετικούς περιορισμούς. Στο πόρισμα καταγράφονται όλες οι αυθαίρετες κατασκευές με τις διαστάσεις τους και την επιφάνειά τους ανά στάθμη και επισημαίνεται το στάδιο εργασιών αντίστοιχα. Για αυθαίρετες κατασκευές που δεν αντιστοιχίζονται σε επιφάνεια χώρου, καθώς και για αυθαίρετες εγκαταστάσεις, αναφέρονται οι μονάδες μέτρησης και οι ποσότητές τους. Στην περίπτωση ύπαρξης στο ίδιο ακίνητο αυθαιρέτων κατασκευών και πολεοδομικών παραβάσεων, σημειώνονται στον αντίστοιχο πίνακα του πορίσματος έκθεσης αυτοψίας, το οποίο προσαρτάται στην παρούσα.
Υπολογισμός προστίμου
Ο υπολογισμός του προστίμου ανέγερσης και διατήρησης γίνεται από τους ελεγκτές δόμησης, σύμφωνα με τις παρ. 2 και 4 του άρθρου 94 του ν. 4495/2017 και αποτελεί τον αρχικό υπολογισμό. Το τελικά επιβαλλόμενο πρόστιμο ορίζεται από την αρμόδια Υ.ΔΟΜ, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν ενέργειες των παρ. 3, 5, 6 και του τελευταίου εδαφίου της παρ. 4 του άρθρου 94 του ν. 4495/2017.
Τα δικαιώματα του φερόμενου ιδιοκτήτη επί της έκθεσης αυτοψίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 93 και 94 του ν. 4495/2017, περιλαμβάνουν τα κάτωθι:
1. Αποδοχή της έκθεσης. Αν ο ενδιαφερόμενος, αποδεχθεί με υπεύθυνη δήλωση προς την αρμόδια Υπηρεσία, την έκθεση αυτοψίας, εντός των τριάντα (30) ημερών από τη λήψη γνώσης του, παρέχεται έκπτωση τριάντα τοις εκατό (30%) επί του προστίμου ανέγερσης.
2. Προσφυγή κατά της έκθεσης. Κατά της έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει στην αρμόδια Υπηρεσία ενδικοφανή προσφυγή. Η άσκηση της προσφυγής και η εκδίκασή της έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα. Ο προσφεύγων, επί ποινής απαραδέκτου της προσφυγής του, αναγράφει επ’ αυτής τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητάς του, τη διεύθυνση κατοικίας του, τον Α.Φ.Μ., καθώς και τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, προκειμένου να του κοινοποιηθεί η πρόσκληση για ακρόαση ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής, καθώς και η απόφαση επί της προσφυγής του. Η ενδικοφανής προσφυγή κατατίθεται στην αρμόδια Υπηρεσία που την διαβιβάζει στην Επιτροπή Εξέτασης Προσφυγών Αυθαιρέτων του άρθρου 17. Αν απορριφθεί η προσφυγή, η αυθαίρετη κατασκευή είναι κατεδαφιστέα και εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις του άρθρου 94 του ν. 4495/2017.
Αν η προσφυγή περιέχει αίτημα:
α) υπαγωγής των αυθαιρέτων κατασκευών στις διατάξεις αναστολής επιβολής κυρώσεων του παρόντος κεφαλαίου, η επιτροπή εξετάζει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την τήρηση των προϋποθέσεων υπαγωγής και χορηγεί προθεσμία τριάντα (30) ημερών αναστολής επιβολής κυρώσεων για την προσκόμιση της σχετικής δήλωσης υπαγωγής, προκειμένου να αποφανθεί οριστικά,
β) έκδοσης άδειας νομιμοποίησης των αυθαιρέτων κατασκευών, η επιτροπή υπολογίζει τα πρόστιμα και χορηγεί προθεσμία αναστολής κατεδάφισης εξήντα (60) ημερών για την προσκόμιση άδειας νομιμοποίησης, η οποία σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να παραταθεί για επιπλέον τριάντα (30) ημέρες. Αν παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία, η κατασκευή κρίνεται κατεδαφιστέα και οριστικοποιούνται τα πρόστιμα,
γ) νομιμοποίησης των αυθαίρετων κατασκευών που έχουν ανεγερθεί πριν από τις 28.7.2011, μέσω υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος, η επιτροπή εξετάζει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την τήρηση των προϋποθέσεων υπαγωγής του παρόντος και χορηγεί αποκλειστική προθεσμία αναστολής κατεδάφισης εξήντα (60) ημερών για την προσκόμιση άδειας νομιμοποίησης, η οποία σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να παραταθεί για επιπλέον τριάντα (30) ημέρες. Αν παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία, η κατασκευή κρίνεται κατεδαφιστέα και οριστικοποιούνται τα πρόστιμα.
3. Αυτόβουλη κατεδάφιση αποκατάσταση της αυθαιρεσίας. Αν ο ιδιοκτήτης, καταθέσει υπεύθυνη δήλωση στην αρμόδια Υπηρεσία ενημερώνοντάς την ότι θα προβεί αυτοβούλως στην κατεδάφιση/αποκατάσταση της αυθαιρεσίας και υποβάλλει αίτηση έγκρισης εργασιών κατεδάφισης στο Πληροφοριακό σύστημα, η αρμόδια Υπηρεσία αφού χορηγήσει την εν λόγω έγκριση ορίζει ελεγκτή δόμησης για τη διαπίστωση της κατεδάφισης αποκατάστασης της αυθαιρεσίας, η οποία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός εξήντα (60) ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας. Εφόσον διαπιστωθεί η κατεδάφιση/αποκατάσταση σύμφωνα με το πόρισμα του Ελεγκτή Δόμησης, αντί της βεβαίωσης των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης, επιβάλλεται εφάπαξ πρόστιμο ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ, χωρίς άλλη περαιτέρω κύρωση. Ειδικότερα για πρόχειρες ή προσωρινές κατασκευές, καθώς και λυόμενες κατασκευές, ως αυτές ορίζονται στις παρ. 75, 74 και 45 αντίστοιχα του άρθρου 2 του ν. 4067/2012, η διαδικασία οικειοθελούς κατεδάφισης/απομάκρυνσης εφαρμόζεται μόνο μία φορά στο ίδιο ακίνητο. Σε περίπτωση υποτροπής επιβάλλονται κανονικά τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης.
4. Ο φερόμενος ιδιοκτήτης, εντός του οριζόμενου χρόνου των τριάντα (30) ημερών, μπορεί να ασκήσει διαφορετικό δικαίωμα για κάθε μία από τις καταγεγραμμένες παραβάσεις της έκθεσης αυτοψίας αυθαιρέτων ή/και της έκθεσης αυτοψίας πολεοδομικών παραβάσεων, δηλώνοντας συγκεκριμένα σε μία ενιαία δήλωση προς την αρμόδια Υπηρεσία, τις προθέσεις του και ενεργώντας αναλόγως.
5. Σε περίπτωση που η διαδικασία είτε της αυτόβουλης κατεδάφισης/αποκατάστασης, είτε της νομιμοποίησης, δεν ολοκληρωθεί με ευθύνη του ιδιοκτήτη εντός των προβλεπομένων προθεσμιών, η αρμόδια Υπηρεσία προβαίνει στη βεβαίωση των προστίμων της έκθεσης αυτοψίας και επέρχονται και οι λοιπές κυρώσεις.