Γιατί η εξουσία (τείνει να) διαφθείρει και πως μπορούμε να το αποφύγουμε; Η επιστήμη δίνει απαντήσεις

Όπως είπε ο Αβραάμ Λίνκολν, "αν θέλετε να δοκιμάσετε τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώστε του εξουσία" ("και ένα πιάτο μπισκότα", συμπληρώνουν τώρα οι επιστήμονες). Όταν οι άνθρωποι αποκτούν εξουσία, συνήθως υποθέτουμε ότι θα νοιαστούν και θα μοιραστούν. Ωστόσο, όπως φαίνεται, η εξουσία αναστέλλει τα δίκτυα ενσυναίσθησης των ανθρώπων, καθιστώντας τους πιο αγενείς, λιγότερο ηθικούς και πιο αυτοεξυπηρετούμενους. Με λίγα λόγια, η εξουσία -τείνει να- διαφθείρει.
Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο; Μέσω της αυτογνωσίας, της γενναιοδωρίας και των στόχων που προσανατολίζονται στην κοινότητα, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να εξαλείψουμε τη διαφθορική επιρροή της εξουσίας.

Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό είδος, του οποίου η εξελικτική επιτυχία έχει τροφοδοτηθεί από την ικανότητα της συνεργασίας. Μέσω της συνεργασίας, κυνηγήσαμε εκθετικά θηράματα μεγαλύτερα από εμάς, επεκταθήκαμε σε κάθε περιβαλλοντική θέση, ξεκινήσαμε μια τεχνολογική επανάσταση, μέχρι που προσγειώσαμε και άνθρωπο στο φεγγάρι – όλα αυτά μέσα σε 200.000 χρόνια.
Ενώ αυτά τα επιτεύγματα τα μοιράζεται όλη η ανθρωπότητα, τελικά δεν μοιράζεται και τους "καρπούς" τους, τα οφέλη ή τα κέρδη. Αυτό συμβαίνει, καθώς εξελιχθήκαμε σε ένα είδος που δεν λειτουργεί με ισότητα, αλλά ιεραρχικά. Γιατί συνέβη αυτό;
Σύμφωνα με τον εθνογράφο και σύμβουλο ηγεσίας Σάιμον Σίνεκ, η ηγεσία -και κατ' επέκταση η κοινωνική θέση και η εξουσία — είναι ένας συμβιβασμός.
Η φυλή ζητά από τους ηγέτες να τους προστατεύσουν, να εξασφαλίσουν ότι όλοι θα πάρουν το μερίδιό τους και να είναι οι πρώτοι που θα θυσιαστούν για το καλό όλων. Σε αντάλλαγμα, η φυλή σέβεται τις αποφάσεις του ηγέτη και του παρέχει τη "μερίδα του λέοντος" στους πόρους. Στο μακρινό παρελθόν, αυτό σήμαινε περισσότερη τροφή, περισσότεροι σύντροφοι και καλύτερη ζωή για τους έχοντες θέσεις εξουσίας. Ε, και σήμερα δεν έχουν αλλάξει και πολλά από αυτή την άποψη.
«Αυτή είναι η συμφωνία. Αυτός είναι ο ανθρωπολογικός ορισμός της ηγεσίας», είπε ο Σίνεκ σε συνέντευξή του. «Είναι πάντα ισορροπημένο. Τα προνόμια της ηγεσίας δεν είναι δωρεάν. Έρχονται με κόστος το προσωπικό συμφέρον (των μελών της "φυλής"). Έρχονται με το κόστος της φροντίδας των υπευθύνων μας».
Με αυτά τα λόγια, ο Σίνεκ προειδοποιεί, ότι αυτή η ανταλλαγή συνοδεύεται από μια σημαντική παγίδα. Συγκεκριμένα, πολλοί ηγέτες δεν τηρούν τη συμφωνία από την πλευρά τους. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι ψυχολογικά πιο βαθύ από τον περιστασιακά δύστροπο ηγέτη.
Επιθυμούμε ηγέτες που είναι συλλογικοί, ευγενείς και ζουν σύμφωνα με έναν κώδικα αρετής. Αλλά ακόμα και όταν βρίσκουμε κάποιον που είναι δίκαιος, νοιάζεται και συνεργάζεται, μόλις του αναθέσουμε εξουσία, κάτι αλλάζει. Γίνεται ξαφνικά πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν αγενείς, εγωιστικές και ανήθικες συμπεριφορές, που τους πλουτίζουν εις βάρος των άλλων. Ο ψυχολόγος Ντάτσερ Κέλτνερ το αποκαλεί αυτό το «παράδοξο της εξουσίας» και το έχει μελετήσει σε χώρους τόσο διαφορετικούς όπως οι πανεπιστημιουπόλεις, οι αθλητικές ομάδες, οι χώροι εργασίας και, φυσικά, το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αλλά δεν είναι μόνο οι CEOs, οι παγκόσμιοι ηγέτες και οι αστέρες του αθλητισμού που πέφτουν θύματα της επιρροής της εξουσίας. Δώστε σε κάποιον (οποιονδήποτε!) λίγη δύναμη και είναι πιο πιθανό να πάρει περισσότερα από το κοινό "βάζο μπισκότων" (ή το βάζο με το μέλι, επί το ελληνικότερον).
Θα σου έδινα ένα μπισκότο (...αλλά το έφαγα)
Τείνουμε να θεωρούμε ότι η εξουσία είναι η ανταμοιβή για την ανάβαση στα ανώτερα σκαλοπάτια της κοινωνικής κλίμακας, και εν μέρει είναι, αλλά είναι επίσης κάτι πολύ ευρύτερο από αυτό. Οι ψυχολόγοι ορίζουν την εξουσία απλώς ως την "ικανότητα ενός ατόμου να επηρεάζει τους άλλους, ακόμα κι αν προσπαθούν να αντισταθούν". Ο Κέλτνερ το περιορίζει λίγο αυτό. Θεωρεί ότι η δύναμη είναι η ικανότητα ενός ατόμου να τροποποιεί τις καταστάσεις των άλλων, παρέχοντας ή παρακρατώντας πόρους ή επιβάλλοντας τιμωρίες. Είναι σημαντικό ότι αυτοί οι πόροι δεν χρειάζεται να είναι υλικοί. Μπορούν να περιλαμβάνουν γνώση, προσοχή ή στοργή.
Όποιον ορισμό και αν προτιμάτε και οι δύο καταδεικνύουν ότι η συζήτηση για την εξουσία δεν περιορίζεται μόνο σε πολιτικούς, επικεφαλής μεγάλων επιχειρήσεων ή οργανισμών και σε εξαιρετικά ευκατάστατους ανθρώπους. Ο καθένας μπορεί να ασκήσει εξουσία στο σωστό κοινωνικό πλαίσιο - όπως δείχνει η μελέτη του Κέλτνερ "Το τέρας των μπισκότων" (Cookie Monster, χαρακτήρας από τη σειρά "Σουσάμι άνοιξε" - "Sesame Street").
Ιδού η μεθοδολογία της μελέτης: Ο Κέλτνερ και ο τότε τελειόφοιτος φοιτητής του Νταν Γουάρντ προσκάλεσαν ομάδες του ιδίου φύλου να συντάξουν συστάσεις πολιτικής για κοινωνικά ζητήματα. Ένα μέλος της ομάδας εξουσιοδοτήθηκε τυχαία να απονείμει πόντους στα άλλα δύο με βάση την απόδοσή τους. Μετά από 30 λεπτά -ειλικρινά, βαρετής δουλειάς, όπως λέει- κάποιος έφερνε ένα πιάτο με πέντε μπισκότα για αναψυκτικό. Αυτό επέτρεπε μόνο στα δύο από τα τρία άτομα να πάρουν ένα επιπλέον μπισκότο, αφήνοντας το τρίτο με μόνο ένα.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν, ότι τα άτομα με εξουσία όχι μόνο ήταν πιο πιθανό να πάρουν ένα επιπλέον μπισκότο, αλλά και να φάνε τα μπισκότα τους πιο ακατάστατα. Έτρωγαν με το στόμα ανοιχτό, με τα χείλη να χτυπούν και με λιγότερη ανησυχία μήπως πέσουν ψίχουλα στα πουκάμισά τους (εξ ου και το ψευδώνυμο της μελέτης, που αναφέρεται στον αγαπημένο καταστροφέα σνακ του "Σουσάμι Άνοιξε".)
Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Social Justice Research, προσπάθησε να αναπαράγει τα αποτελέσματα των Κέλτνερ και Γουάρντ. Αυτή τη φορά, οι ερευνητές πρόσφεραν τόσα μπισκότα ώστε κάθε συμμετέχων να πάρει από ένα, ενώ έδωσαν αιτιολογίες για τους ρόλους που είχαν ανατεθεί. Ανάλογα με την ομάδα, είπαν στον εξουσιοδοτημένο συμμετέχοντα, ότι του ανατέθηκε η θέση του για κάποιο "θεμιτό" λόγο (π.χ ικανότητα), για κάποιον "αθέμιτο" λόγο (ευνοιοκρατία) ή χωρίς λόγο.
Όπως και πριν, οι εξουσιοδοτημένοι συμμετέχοντες άρπαζαν δεύτερο μπισκότο πιο συχνά. Είναι ενδιαφέρον ότι οι "νομιμοποιημένοι" ηγέτες ή όσοι δεν τους δόθηκε λόγος για τον ρόλο τους έπαιρναν ένα επιπλέον μπισκότο πιο συχνά. Όσοι ένιωθαν ότι η εξουσία τους ήταν "αθέμιτη", έτρωγαν κατά μέσο όρο τόσα μπισκότα όσα οι άλλοι.
Η εξουσία να αλλάζεις καρδιές και μυαλά
Η μελέτη του Cookie Monster δεν είναι η μόνη που καταδεικνύει ότι η δύναμη αλλάζει τις κοινωνικές και ηθικές συμπεριφορές κάποιου. Σε μια σειρά μελετών που δημοσιεύθηκαν στο Proceedings of the National Academy of Sciences, ο Κέλτνερ και ο ψυχολόγος Πολ Πιφ διερεύνησαν πώς τα άτομα υψηλότερης κοινωνικοοικονομικής θέσης συμπεριφέρονταν διαφορετικά από αυτά με χαμηλότερη αντίστοιχη σε διάφορες καταστάσεις.
Στα εργαστηριακά πειράματά τους, εκείνοι που αναγνωρίστηκαν ως "ανώτερης τάξης" διαπιστώθηκε ότι ήταν πιο πιθανό να:

• Υποστηρίξουν την ανήθικη συμπεριφορά.
• Πουν ψέματα κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων.
• Εξαπατήσουν για να αυξήσουν τις πιθανότητές τους να κερδίσουν.
• Και.. να πάρουν ζαχαρωτά από ένα βάζο, ακόμα και όταν τους είχαν πει ότι ήταν για τα παιδιά στο διπλανό εργαστήριο.

Έξω από το εργαστήριο, οι ερευνητές παρατήρησαν τους οδηγούς σε μια διασταύρωση, για να δουν πώς ενεργούσαν γύρω από άλλα οχήματα και πεζούς. Διαπίστωσαν ότι τα αυτοκίνητα (οι οδηγοί τους δηλαδή..) που τυπικά συνδέονται με υψηλή κοινωνική θέση, ήταν πιο πιθανό να πεταχτούν μπροστά σε άλλα οχήματα και να επιταχύνουν μπροστά από τους πεζούς σε διάβαση, απ' ότι αυτοκίνητα πιο απλά (πιο φθηνά) σε όρους κοινωνικού status.
Οι ψυχολόγοι υποθέτουν, ότι ο λόγος για τέτοιες αντικοινωνικές συμπεριφορές είναι ότι η εξουσία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε και βιώνουμε το κοινωνικό μας περιβάλλον. Μας κάνει πιο εγωκεντρικούς και προσανατολισμένους στο στόχο, κάτι που μπορεί να είναι (και) καλό (όπως θα δούμε). Αλλά, μας κάνει επίσης να νοιαζόμαστε λιγότερο, να έχουμε λιγότερη ή καθόλου ενσυναίσθηση και να μη δίνουμε τόση σημασία στους κινδύνους -κυρίως όταν μια δική μας παρακινδυνευμένη κίνηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά κάποιον άλλο.
Σε μια αναλογία, ο Κέλτνερ σημείωσε πώς οι άνθρωποι που υφίστανται βλάβη στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου τους - μια περιοχή που σχετίζεται με την ενσυναίσθηση, τον αυτοέλεγχο και την προσωπικότητα - γίνονται πιο αγενείς, πιο παρορμητικοί και πιο αποκομμένοι από τους άλλους. «Οι εργαστηριακές μας μελέτες διαπιστώνουν ότι, αν δώσεις στους ανθρώπους λίγη εξουσία, μοιάζουν με τους ασθενείς με αυτό το εγκεφαλικό τραύμα», είπε ο Κέλτνερ στο κανάλι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο YouTube . «Όταν νιώθεις ισχυρός, χάνεις την επαφή με τους άλλους ανθρώπους».
Ενώ η εξουσία δεν προκαλεί κυριολεκτικά εγκεφαλική βλάβη, η έρευνα δείχνει ότι αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας σε κοινωνικές καταστάσεις.
Μια μελέτη παρακολούθησε τις εγκεφαλικές αποκρίσεις των συμμετεχόντων με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), καθώς έβλεπαν εικόνες είτε ουδέτερων, είτε στρεσαρισμένων εκφράσεων του προσώπου. Ανακάλυψε ότι, οι συμμετέχοντες που αναγνωρίστηκαν ως "ανώτερης τάξης" είχαν μειωμένη ανταπόκριση στον πόνο των άλλων, παρά το γεγονός ότι ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ενσυναίσθησης. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε, ότι τέτοιοι συμμετέχοντες έδειξαν λιγότερη νευρική δραστηριότητα σε ένα μηχάνημα λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας, όταν προσπαθούσαν να «νοητικοποιήσουν» τα συναισθήματα κάποιου.
«Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι εμβληματικές καταχρήσεις εξουσίας - η δόλια λογιστική του Τζέφρι Σκίλινγκ στην στην Enron, τα παράνομα μπόνους του διευθύνοντος συμβούλου της Tyco Ντένις Κοζλόφσκι, τα πάρτι "μπούνγκα - μπούνγκα" του Σίλβιο Μπερκουσκόνι, η φοροδιαφυγή της Λεόνα Χέλμσλεϊ - είναι ακραία παραδείγματα ειδών κακής συμπεριφοράς, στα οποία κάθε ηγέτης, σε κάθε επίπεδο, είναι επιρρεπής», έγραψε ο Κέλτνερ στο Harvard Business Review.
Ο Λόρδος Άκτον είχε δίκιο
Κατόπιν αυτών, τα δεδομένα φαίνεται να τείνουν προς την κατεύθυνση του αφορισμού του Λόρδου Άκτον: «Η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απολύτως». Στην πραγματικότητα, ο Άκτον έγραψε ότι «η εξουσία τείνει να διαφθείρει», κάτι που είναι μια σημαντική διάκριση τόσο για τη σημασία που ο ίδιος έδωσε, όσο και για την επιστημονική βιβλιογραφία για την εξουσία.
Η έρευνα γύρω από την εξουσία είναι σχετικά νέα και έχει τους περιορισμούς της. Πολλές από αυτές τις μελέτες έχουν χαμηλά μεγέθη δειγμάτων και είναι δύσκολο να ελέγχονται οι πολλές μεταβλητές της ζωής, όταν πρόκειται για πράγματα όπως η ισχύς. Για παράδειγμα, οι προσπάθειες να δημιουργηθούν πρωταρχικά συναισθήματα ισχύος σε ένα εργαστήριο, μπορεί να μην οδηγήσουν στα ίδια υποκειμενικά συναισθήματα ενδυνάμωσης που βιώνουν οι ισχυροί στην καθημερινή ζωή. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι δύσκολο να μετρηθούν επαρκώς σε εργαστήριο ή μέσω ερωτηματολογίων.
Ομοίως, οι σχετικοί δείκτες ισχύος και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης που χρησιμοποιούνται σε ορισμένες μελέτες, μπορεί να συγχέουν τα αποτελέσματα. Όσον αφορά τα αυτοκίνητα, είναι απολύτως πιθανό, το πόσο επιθετικά ή εγωιστικά οδηγεί κανείς να προέρχεται τόσο από την κουλτούρα, όσο και από την κατάσταση σε αυτήν την κουλτούρα. Μια μελέτη που προσπάθησε να επαναλάβει αυτά τα αποτελέσματα σε ευρωπαϊκές πόλεις, δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ της μάρκας του αυτοκινήτου και της οδηγικής συμπεριφοράς. Εν τω μεταξύ, θα μπορούσε κανείς εύκολα να φανταστεί μια παρόμοια μελέτη στη Νέα Υόρκη, που δείχνει κακή οδηγική συμπεριφορά σε όλο το φάσμα της κοινωνικής κλίμακας (η πρωτότυπη μελέτη έγινε στο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνια).
Η θετική όψη του ίδιου νομίσματος
Δεύτερον, έχουμε αγνοήσει την άλλη όψη του νομίσματος της εξουσίας: την ικανότητά της να εξυψώνει επίσης τα ενάρετα χαρακτηριστικά. Έρευνες έχουν δείξει, ότι η δύναμη μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να γίνουν πιο σίγουροι, αισιόδοξοι και δημιουργικοί. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ανθρώπους να ελέγξουν καλύτερα την προσοχή τους και να αναλάβουν κινδύνους — κάτι που μπορεί να είναι θετικό χαρακτηριστικό, όταν οι εν λόγω κίνδυνοι είναι απαραίτητοι και μετρημένοι.
Ακόμη και το Πείραμα στη Φυλακή του Στάνφορντ - ένα διαβόητο πείραμα αμφίβολης επιστημονικής αξίας - δείχνει ότι η σχέση μεταξύ εξουσίας και διαφθοράς δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Προσπάθησε να προσομοιώσει ένα περιβάλλον φυλακής και να εξετάσει πώς η δυναμική της εξουσίας άλλαξε τη συμπεριφορά μεταξύ των συμμετεχόντων «φρουρών» και «κρατουμένων». Ωστόσο, όπως σημειώνει ο ψυχολόγος Σκότ Μπάρι Κάουφμαν, δεν "μέθυσε" κάθε φρουρός καταχρηστικά με την ιστριονική δύναμη. Κάποιοι ήταν ενεργά ευγενικοί προς τους κρατούμενους, ακόμη και κάνοντας θελήματα για αυτούς και εκπληρώνοντας χρήσιμα αιτήματα.
«Αν χρησιμοποιηθεί σωστά, η εξουσία μπορεί να έχει απίστευτα θετική επίδραση στους ανθρώπους. Υπάρχουν τόσοι πολλοί συμπονετικοί δάσκαλοι, αφεντικά, πολιτικοί, ανθρωπιστές και άλλοι που ασκούν εξουσία, που πραγματικά θέλουν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο», γράφει ο Κάουφμαν στο περιοδικό "Greater Good".
Προστασία από τη διαφθορική δύναμη της εξουσίας
Παρά τα χρόνια έρευνας για το πώς η δύναμη μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας προς το χειρότερο, ο Κέλτνερ αναγνωρίζει και τις θετικές πτυχές της. Γράφει:
Το παράδοξο της εξουσίας απαιτεί να είμαστε πάντα σε εγρήγορση απέναντι στις διαφθορικές επιρροές της και στην ικανότητά της να διαστρεβλώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και συμπεριφερόμαστε στους άλλους. Αλλά αυτό το παράδοξο καθιστά επίσης σαφές πόσο σημαντικό είναι να αμφισβητούμε τους μύθους για την εξουσία, οι οποίοι μας πείθουν να επιλέξουμε λάθος είδη ηγετών και να ανεχθούμε τις χονδροειδείς καταχρήσεις εξουσίας.
Το ερώτημα λοιπόν γίνεται: Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τις αντικοινωνικές επιδράσεις της εξουσίας, επιτρέποντάς μας να αποκομίσουμε τα οφέλη της για εμάς και τους γύρω μας;
Στο άρθρο του στο Harvard Business Review, ο Κέλτνερ προτείνει, ότι μπορούμε να αρχίσουμε να περιορίζουμε τις υπερβολές που τροφοδοτούνται από τη δύναμη, απλά εξασκώντας μεγαλύτερη αυτογνωσία. Όπως είδαμε, η εξουσία τείνει να αναστέλλει τον κοινωνικό μας εγκέφαλο και να στρέφει τις σκέψεις μας προς τα ατομικά μας συμφέροντα. Όταν αφιερώνουμε χρόνο για να αναλογιστούμε τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά και τις ενέργειές μας, ενεργοποιούμε εκ νέου εκείνες τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με φιλοκοινωνικές συμπεριφορές και προσοχή στις ανάγκες των άλλων.
Μπορούμε να αρχίσουμε να χτίζουμε αυτή την επίγνωση μέσω πρακτικών ενσυνειδητότητας και ειλικρινών, ανοιχτών συνομιλιών με έμπιστους ανθρώπους.
Η έρευνα προτείνει επίσης ότι η επαναπλαισίωση των στόχων ώστε να επικεντρωθούν στην κοινότητα και όχι στην ανταλλαγή ανάμεσα σε συμφέροντα, επιδρά θετικά.
Αυτή η στρατηγική αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική από την Τζίνι Ρομέτι κατά τη διάρκεια της θητείας της ως Διευθύνουσα Σύμβουλος της IBM. Όταν η IBM προσπάθησε να εξαγοράσει την PwC το 2002, η Ρομέτι θα μπορούσε εύκολα να είχε δει τη συμφωνία μέσα από ένα ιδιοτελές πρίσμα. Η IBM είχε αποτύχει στις προηγούμενες απόπειρες εξαγοράς της εταιρείας συμβούλων και (η Ρομέτι) θα είχε απολυθεί, εάν η συμφωνία κατέρρεε. Ωστόσο, η στρατηγική της δεν ήταν να αγνοήσει τους κινδύνους ή να αντικειμενοποιήσει τους ανθρώπους που θα πλήττονταν από τη συμφωνία. Αντίθετα, μοιράστηκε τα συναισθήματά της ανοιχτά, ένιωθε ενσυναίσθηση για εκείνους των οποίων η ζωή θα άλλαζε και το χρησιμοποίησε αυτό ως μέσο για να οικοδομήσει κοινό έδαφος.
«Αποκτάς καρδιές, όχι τεμάχια», είχε πει η Ρομέτι σε μια συνέντευξη. «Είχα μεγάλη ενσυναίσθηση για την αλλαγή που έπρεπε να περάσουν οι άνθρωποι με τον τρόπο που ζούσαν, τους τίτλους που είχαν, τον τρόπο με τον οποίο πληρώνονταν, όλα αυτά άλλαξαν. Και έπρεπε να έχω ενσυναίσθηση για να καταλάβω, όπως λένε, πώς έμοιαζε το παλιό τους σπίτι, επειδή το νέο σπίτι θα ήταν διαφορετικό».
Τέλος, ο Κέλτνερ συνιστά την άσκηση της ευγένειας. Όταν οι ηγέτες εκφράζουν ευγνωμοσύνη στους άλλους και δίνουν γενναιόδωρα, όχι μόνο οδηγεί τους γύρω τους να είναι πιο αφοσιωμένοι και παραγωγικοί, αλλά τέτοιες πράξεις συνδέουν τους ηγέτες με την ομάδα πιο ισχυρά και ενισχύουν επίσης τους κοινοτικούς δεσμούς τους.
Όταν βρισκόμαστε σε θέσεις εξουσίας - ανεξάρτητα από το πόσο ασήμαντη μπορεί να φαίνεται αυτή η ισχύς - μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις πρακτικές για να εξαλείψουμε τη διαφθορική επιρροή της. Αυτό μπορεί να σημαίνει λιγότερα μπισκότα για εμάς βραχυπρόθεσμα. Αλλά μακροπρόθεσμα, είναι μια καλύτερη και πιο βιώσιμη συνθήκη για όλους.