ΑΣΕΠ: Τι αλλάζει σε γραπτά και προφορικά και οι βελτιώσεις για πολύτεκνους και ΑμεΑ

Το πρώτο νομοσχέδιο που θα τεθεί προς ψήφιση στη Βουλή το 2021 είναι αυτό που αφορά την ενίσχυση της αξιοκρατίας στις προσλήψεις και την αναβάθμιση και ψηφιοποίηση του ΑΣΕΠ. Κατατέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από το υπουργείο Εσωτερικών και, βάσει του χρονοδιαγράμματος, θα εισαχθεί στην Ολομέλεια στις 12 Ιανουαρίου του 2021.
Βασικός πυλώνας του σχεδίου νόμου αποτελεί ο γραπτός πανελλήνιος διαγωνισμός γνώσεων και δεξιοτήτων με ηλεκτρονικά μέσα. Στόχος, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, είναι να επιλέγεται ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, ενισχύοντας την αξιοκρατία, τη διαφάνεια και την ταχύτητα στην επιλογή του προσωπικού. Ο πρώτος γραπτός διαγωνισμός προβλέπεται να γίνει «το αργότερο έως το τρίτο τρίμηνο του 2022», ενώ καθιερώνεται ένας τουλάχιστον πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός ανά δύο χρόνια.
Πλέον η συμμετοχή των υποψηφίων σε αυτόν θα έχει καθολικό και αποκλειστικό χαρακτήρα. Θα περιλαμβάνει δύο διακριτά μέρη, που αποτελούνται από την εξέταση γνώσεων και τις δοκιμασίες δεξιοτήτων και εργασιακής αποτελεσματικότητας που θα σκιαγραφούν το εργασιακό προφίλ του υποψηφίου.
Όσον αφορά τη σημασία των τίτλων σπουδών, παραμένει με την ίδια βαρύτητα ως είχε στους γραπτούς διαγωνισμούς, αλλά καταργούνται ως κριτήρια ο βαθμός του πτυχίου και αυτός του απολυτηρίου, δεδομένης της ανισότητας βαθμολόγησης στα διαφορετικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Σχετικά με τους μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών και τα διδακτορικά διπλώματα, υπάρχει πρόβλεψη συγκεκριμένων προσαυξήσεων που ευνοεί τα αυξημένα τυπικά προσόντα και συντελεί στην επιλογή των καλυτέρων. Μάλιστα, η προσαύξηση αφορά έως δύο και όχι έναν τίτλο, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Αλλάζει ο τρόπος απόδειξης της εργασιακής εμπειρίας.
Παράλληλα, η συνέντευξη υπάρχει και στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, δηλαδή για το Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό και για περιπτώσεις όπου η κύρια εργασία συνδέεται άμεσα με την υγεία και την ασφάλεια ζωής προσώπων, κατόπιν αιτήματος του φορέα και έγκρισης του ΑΣΕΠ.
Στο προτεινόμενο σύστημα τοποθετείται το εργαλείο της συνέντευξης εντός συγκεκριμένου πλαισίου: θα χρησιμοποιείται ακριβώς στις ίδιες δύο περιπτώσεις όπως και στο ισχύον σύστημα, για το Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό και για περιπτώσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής. Ειδικά για το Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό η συνέντευξη αποτελεί σήμερα το αποκλειστικό εργαλείο επιλογής και πραγματοποιείται από πενταμελή επιτροπή αποτελούμενη από δύο μέλη ΑΣΕΠ, δύο καθηγητές Πανεπιστημίου συναφούς αντικειμένου και έναν εκπρόσωπο του φορέα. Τώρα βελτιώνεται η χρήση της, αφού, πλέον, καθίσταται υποχρεωτική η συμμετοχή στις γραπτές διαγωνιστικές διαδικασίες και, εφόσον επιτευχθεί η απαιτούμενη, κατά περίπτωση, βαθμολογία, πραγματοποιείται συνέντευξη. Για τις διαδικασίες επιλογής του Ειδικού Επιστημονικού Προσωπικού η συνέντευξη θα προσμετράται, πλέον, με συγκεκριμένο ποσοστό της τάξης του 35%.
Επίσης, με τις γραπτές εξετάσεις, τη θεσμοθέτηση συγκεκριμένου ποσοστού για την προσμέτρηση της συνέντευξης στη συνολική βαθμολογία καθώς και την πλειοψηφική συμμετοχή των μελών του ΑΣΕΠ στις σχετικές επιτροπές διενέργειας των συνεντεύξεων για το Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό επιδιώκεται η ενίσχυση της αντικειμενικότητας, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.
Αναφορικά με την επαγγελματική εμπειρία, επιλέχθηκε η οδός της ειδικής γραπτής εξέτασης, όταν ένας φορέας ζητεί συγκεκριμένη επαγγελματική εμπειρία, ως την πλέον αδιάβλητη, αντικειμενική και αξιοκρατική διαδικασία για τη διαπίστωση (στην πράξη και όχι θεωρητικά) αυτής της εμπειρίας. Εάν κάποιος έχει μια επαγγελματική εμπειρία συναφή με το αντικείμενο της προκηρυσσόμενης θέσης, θα φανεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο όχι από μία αόριστη βεβαίωση του ΕΦΚΑ ή από μια βεβαίωση δημόσιας υπηρεσίας, αλλά από τις απαντήσεις του σε θέματα εξετάσεων που έχουν τεθεί με τα γνωστά εχέγγυα των επιτροπών του ΑΣΕΠ.
Αλλαγές υπάρχουν στη διαδικασία και όσον αφορά τα ΑμεΑ. Στο νέο σύστημα δίνεται μεγάλη βάση στη γραπτή διαγωνιστική διαδικασία. Θεωρείται ότι η εξέταση γνώσεων και η δοκιμασία δεξιοτήτων και εργασιακής αποτελεσματικότητας διασφαλίζουν, σε σημαντικό βαθμό, ότι οι νεοεισερχόμενοι στον δημόσιο τομέα υπάλληλοι θα έχουν τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να εργαστούν, όμως -όπως λένε στο υπουργείο Εσωτερικών- δεν αρκεί αυτό. Οπως σημειώνουν, το προφίλ εκάστου υποψηφίου, όσο καλά και αν σκιαγραφείται μέσα από έναν γραπτό διαγωνισμό όπου όλοι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους, δεν μπορεί παρά να καθορίζεται και από την ακαδημαϊκή του ταυτότητα. Ετσι, με αφετηρία τη βαθμολογία του γραπτού μέρους, επιβραβεύονται οι έχοντες αυξημένα τυπικά προσόντα, δηλαδή μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών και διδακτορικά διπλώματα. Μάλιστα, σε αντίθεση με το υφιστάμενο σύστημα που μοριοδοτεί μόνον ένα μεταπτυχιακό ή/και διδακτορικό, πλέον δίνεται προσαύξηση και για ακόμα έναν.
Βελτιώσεις για πολύτεκνους και ΑΜΕΑ
Σε σχέση με το αρχικό κείμενο που είχε βγει σε δημόσια διαβούλευση, έχουν γίνει ορισμένες βελτιώσεις όσον αφορά τους πολυτέκνους, τους τριτέκνους και τους συγγενείς ΑμεΑ. Έτσι, παραμένει η υπάρχουσα διαδικασία με σειρά προτεραιότητας, αυξάνεται ωστόσο το ποσοστό στους πολυτέκνους και τα τέκνα πολυτέκνων σε 16% των προκηρυσσόμενων θέσεων, στους τριτέκνους και στα τέκνα τριτέκνων σε 12% των θέσεων που προκηρύσσονται και στους συγγενείς ΑμεΑ ένα ποσοστό της τάξης του 5% από τους οριστικούς πίνακες κατάταξης.