Άγχος, στρες, κατάθλιψη στην εφηβεία: Πόσο αυξάνουν τον κίνδυνο οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές

Ανησυχητικά συμπεράσματα για την ψυχική υγεία των παιδιών δείχνουν όλο και περισσότερες έρευνες στην Ελλάδα καθώς και το γεγονός ότι οι δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν επαρκούν για να βοηθήσουν τους νέους της χώρας μας. Αυτό που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό είναι η αποκάλυψη ότι ένα ποσοστό παιδιών που αγγίζει το 14% έχει προχωρήσει σε πράξη αυτοτραυματισμού (όπως για παράδειγμα χαρακιές με αιχμηρά αντικείμενα σε χέρια, πόδια κλπ) κάτι που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την υγεία και τη ζωή των εφήβων. Όλα τα παραπάνω προκύπτουν από νέα πανελλαδική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από την Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν τόσο οι γονείς που ανακαλύπτουν τα σημάδια στο σώμα των παιδιών τους όσο και οι εκπαιδευτικοί που βλέπουν καθημερινά τα παιδιά και συζητούν μαζί τους.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματα της μελέτης:

• Το 16% των παιδιών εμφανίζει συμπτώματα άγχους.
• To 14% έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο αυτοτραυματισμού.
• Το 10% παρουσιάζει συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής.
• To 9% αντιμετωπίζει προβλήματα επιθετικής συμπεριφοράς.

Η μελέτη διεξήχθη σε δείγμα 4.000 ατόμων, που περιλάμβανε γονείς, παιδιά ηλικίας 8-17 ετών, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό European Child & Adolescent Psychiatry και υποστηρίζονται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).



Ελλιπείς δομές ψυχικής υγείας
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, η πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας παραμένει περιορισμένη. Σύμφωνα με τη δρ Αναστασία Κουμούλα, ψυχίατρο Παιδιών και Εφήβων και επιστημονική διευθύντρια της Πρωτοβουλίας, η έλλειψη αυτή οδηγεί πολλές οικογένειες στον ιδιωτικό τομέα, με το κόστος συχνά να αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα. Η ίδια τονίζει ότι οι αιτίες για τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πολυπαραγοντικές. Όπως εξηγεί: «Η ταχύτητα της σύγχρονης ζωής, οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες, η απουσία επαρκούς χρόνου από την οικογένεια και άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες συμβάλλουν στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών».
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, ιδρύθηκαν πέντε Κέντρα Αναφοράς για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων σε Αθήνα, Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα και Κρήτη. Τα κέντρα αυτά, που λειτουργούν στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία, αποσκοπούν στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε συνεργασία με το Child Mind Institute της Νέας Υόρκης. Η έρευνα υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά και για εντατική ενημέρωση των γονέων και των εκπαιδευτικών σχετικά με την αναγνώριση των πρώιμων ενδείξεων ψυχικών διαταραχών.
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων (Child & Adolescent Mental Health Initiative - CAMHI) ξεκίνησε να υλοποιείται στις αρχές του 2021, με στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της παρεχόμενης φροντίδας ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους, καθώς και στην ενδυνάμωση των υποδομών για την πρόληψη, την αξιολόγηση και τη θεραπεία παιδιών και εφήβων με ανάγκες ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα καταρτίζεται και υλοποιείται από ένα πανελλαδικό Δίκτυο φορέων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας του δημοσίου τομέα, σε συνεργασία με το Child Mind Institute της Νέας Υόρκης. Αναπτύσσεται στη βάση ενός μοντέλου σύμπραξης με το Ελληνικό Δημόσιο και υλοποιείται με τη στήριξη του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.