Moody's: Τα δύο μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας

Δύο μήνες πριν εκδώσει την ετυμηγορία της για το ελληνικό χρέος, η Moody's, τελευταίος μεγάλος οίκος αξιολόγησης που κρατά την Ελλάδα εκτός επενδυτικής βαθμίδας, υποβαθμίζει σημαντικά τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη το 2026 (από 2% σε 1,6%) και επισημαίνει σε ανάλυσή της τις δύο μεγάλες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, την υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό και την «αναιμική» επενδυτική δραστηριότητα.
Κυβερνητικά και τραπεζικά στελέχη συμφωνούν στην πρόβλεψε ότι η Moody's δεν θα στερήσει αυτή τη φορά από την Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα, στις ανακοινώσεις που είναι προγραμματισμένες στις 14 Μαρτίου. Ωστόσο, μια νέα καθυστέρηση, με αναβολή της αναβάθμισης για τις 19 Σεπτεμβρίου, δεν πρέπει να αποκλείεται εντελώς, καθώς ο οίκος είναι σαφές ότι διατηρεί αρκετές επιφυλάξεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, ενώ δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η Moody's έδινε στο παρελθόν τις καλύτερες βαθμολογίες από τους άλλους οίκους στην Ελλάδα και «κάηκε» με το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, το 2009.
Στην έκθεσή της, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Οι προοπτικές της Ελλάδας: Ένας μακρύς, μακρύς δρόμος», η Moody's υπογραμμίζει μεταξύ άλλων τις βασικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας και του παραγωγικού μοντέλου της χώρας:

• Υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό: Για αυτό το πρόβλημα, ο οίκος επισημαίνει ότι σηματοδοτεί την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Ο οίκος σημειώνει ότι η Ελλάδα ξεχωρίζει ως ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Ευρώπης με σχεδόν το 10% του εργατικού δυναμικού της να απασχολείται σε υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό και σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών να προέρχονται από την τουριστική βιομηχανία. Ωστόσο, παρά τις ισχυρές επιδόσεις μετά την πανδημία, τα στοιχεία για τον τουρισμό για το δεύτερο εξάμηνο του 2024 δείχνουν αναδυόμενα σημάδια αδυναμίας. Η μέση δαπάνη ανά ταξίδι μειώθηκε κατά 4,3% από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι τουρίστες έχουν εξαντλήσει τις οικονομίες τους που συσσωρεύτηκαν κατά την περίοδο COVID-19. Όσον αφορά τις εξαγωγές, η Moody's σημειώνει, σχολιάζοντας τα στοιχεία του τρίτου τριμήνου, ότι η αύξηση των εισαγωγών εξακολουθεί να ξεπερνά σημαντικά την αύξηση των εξαγωγών.
• Αδύναμη επενδυτική δραστηριότητα: Όπως τονίζει η Moody's έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την άνοδο των επενδύσεων στην Ελλάδα, που είναι ζωτικής σημασίας για τη διαφοροποίηση της οικονομίας και τη βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Ωστόσο, ο δείκτης πάγιων επενδύσεων προς το ΑΕΠ παραμένει χαμηλός. Έχει αυξηθεί στο 16%, έναντι 10,1% που ήταν το χαμηλό των προηγούμενων ετών και καταγράφηκε το τρίτο τρίμηνο του 2015, αλλά παραμένει πολύ κάτω από το 21% που ήταν πριν από την κρίση και από τους αντίστοιχους δείκτες χωρών όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Η Moody's συσχετίζει την αδυναμία των επενδύσεων και με τις πρακτικές των τραπεζών, τονίζοντας ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο δείκτης επενδύσεων προς ΑΕΠ δυσκολεύεται να ανακάμψει είναι ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες διατηρούν τα επιτόκια καταθέσεων κοντά στο μηδέν. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος ευκαιρίας της διατήρησης μετρητών είναι χαμηλό, καθιστώντας τις τραπεζικές αποταμιεύσεις μη ελκυστικές για το μέσο νοικοκυριό. Αυτό επιβραδύνει τη συσσώρευση κεφαλαίων και τη ροή νέων δανείων, αν και ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων, μετά τη συγχώνευση της Attica Bank με την Παγκρήτια.

Οι κίνδυνοι για την οικονομία
Η ελληνική οικονομία είναι ευάλωτη στην αστάθεια στις παγκόσμιες αγορές, τονίζει η Moody's, καθώς τα υψηλά επίπεδα γεωπολιτικής αναταραχής δημιουργούν σημαντική αβεβαιότητα. Αυτό περιλαμβάνει τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή, τις τριβές Κίνας-Ταϊβάν, την απειλή ενός εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας και, πιο πρόσφατα, την πολιτική αστάθεια στη Γερμανία και τη Γαλλία.
Μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Moody’s Analytics αναμένει ότι ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ στην ΕΕ θα αυξηθεί κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Η ΕΕ πιθανότατα θα ανταποδώσει με παρόμοιους δασμούς, αλλά θα εξαιρέσει τις εισαγωγές ενέργειας. Οι δασμοί πιθανόν να τεθούν σε ισχύ τον Ιούλιο του 2025 και θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2026. Η Moody's προβλέπει ότι το ασθενέστερο παγκόσμιο μακροοικονομικό περιβάλλον που θα προκύψει θα επιβαρύνει την ελληνική ανάπτυξη, κυρίως το 2026.
Ως μια οικονομία βασισμένη στον καταναλωτή που επίσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διεθνές εμπόριο, η επιτάχυνση των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιάσει την οικονομική επέκταση στην Ελλάδα. Η Moody’s, ως εκ τούτου, μειώνει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη του ΑΕΠ στο 2,2% (από 2,3%) το 2025 και στο 1,6% (από 2%) το 2026.
Τα αντίποινα από την ΕΕ θα μπορούσαν επίσης να ασκήσουν ανοδική πίεση στον πληθωρισμό και η Eurostat αναφέρει ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα έχει μειωθεί περίπου στο 3% από τον Ιούλιο, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός των υπηρεσιών προβλέπεται ότι θα παραμένει υψηλός, πάνω από 5% και αναμένεται να διατηρήσει τον συνολικό πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, στο 2,8% το 2025, ασκώντας πρόσθετη πίεση στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα.