ΙΟΒΕ: Βλέπει τώρα ανάπτυξη 2,2% – Οι κίνδυνοι και το «κλειδί» της οικονομίας

Το ΙΟΒΕ αναθεωρεί οριακά προς τα κάτω την εκτίμησή του για ανάπτυξη στο +2,2% για το 2025 (από +2,4% της προηγούμενης πρόβλεψης, Ιανουαρίου 2025), σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία που παρουσίασε σήμερα.
Το ποσοστό ανεργίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, αναμένεται να διαμορφωθεί στην περιοχή του 9,3% το 2025. Το ΙΟΒΕ εκτιμά επίσης ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε ηπιότερη ανοδική τροχιά, με ρυθμό πληθωρισμού στην περιοχή του 2,8% τo 2025, λόγω κυρίως της καταναλωτικής ζήτησης. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στο παγκόσμιο περιβάλλον τόσο σε πολιτικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο προκαλούν έντονη αβεβαιότητα.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, οι κύριοι παράγοντες εξέλιξης του ΑΕΠ το 2025 περιλαμβάνουν θετικές συγκυρίες-ευκαιρίες, όπως τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής της κατανάλωσης (αν και με εμφανή σημάδια κόπωσης), το χαμηλότερο κόστος χρήματος, και την επιτάχυνση στην υλοποίηση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και προκλήσεις-κινδύνους που απορρέουν κυρίως από τις διεθνείς εξελίξεις, όπως την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, την αβεβαιότητα ως προς τα δημοσιονομικά μεγέθη της ΕΕ (σχέδιο επανεξοπλισμού), και τη διατήρηση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.
Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αναμένεται να διατηρήσουν την δυναμική τους καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025, υποστηριζόμενες από την περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, την επιτάχυνση της υλοποίησης του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο σε μεγάλο βαθμό δεν εξαρτάται από τον οικονομικό κύκλο, καθώς και την βελτίωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης προς τη χώρα χάρη στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας. Για το 2025, προβλέπεται σημαντική αύξηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ Γιάννης Ρέτσος, καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους στην παρουσίαση της Έκθεσης, αναφέρθηκε στις ραγδαίες διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και για το ότι αυτές αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα και έμμεσα την ελληνική οικονομία.
Παράλληλα, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ καθηγητής Νίκος Βέττας, επισήμανε τη σημασία ενίσχυσης των εγχώριων επενδύσεων για ανάπτυξη μέσα στο ταραχώδες διεθνώς εμπορικό πεδίο. Μεταξύ άλλων, είπε πως καθώς το επενδυτικό κενό και η ανεργία μειώνονται, τα ουσιαστικά ερωτήματα είναι δύο. Πρώτον, είναι η ελληνική οικονομία αρκετά ισχυρή μπροστά στις αναταράξεις του διεθνούς περιβάλλοντος; ‘Αλλωστε, το δημόσιο χρέος της χώρας μας είναι ακόμη εξαιρετικά υψηλό και στις ίδιες τις εκθέσεις των επενδυτικών οίκων υπάρχει μεγάλη απόσταση μέχρι την επιθυμητή αξιολόγηση, που απολαμβάνουν άλλες χώρες στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Δεύτερον, έχει δημιουργηθεί εγγενής δυναμική που θα επιτρέψει σταθερά υψηλή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια; Σχετικά, δεν καταγράφεται ακόμη σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ σειρά αναγκαίων διαθρωτικών αλλαγών εκκρεμούν.
Το κλειδί για την αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων στη χώρα εξακολουθεί να είναι οι επενδύσεις. Τόσο όσον αφορά το επίπεδο τους, που αν και ανερχόμενο υπολείπεται σημαντικά αυτού που απαιτείται για γρήγορη σύγκλιση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες όσο και ποιοτικά με μετακίνηση σε κλάδους και επιχειρήσεις που παράγουν υψηλή αξία. Παράλληλα, κρίσιμη είναι η πολιτική και κοινωνική στήριξη αλλαγών που αυξάνουν την παραγωγικότητα και την κοινωνική κινητικότητα.
Τα βασικά σημεία των προβλέψεων του ΙΟΒΕ συνοψίζονται στα εξής:
• Εκτίμηση για εγχώρια ανάπτυξη της τάξης του +2,2% το 2025.
• Σημαντική ενίσχυση των πάγιων επενδύσεων (+9,5%) και οριακή επιβράδυνση της δυναμικής της ιδιωτικής κατανάλωσης (+1,2%).
• Οριακή βελτίωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κυρίως λόγω της προβλεπόμενης μεγέθυνσης. Οι εξαγωγές (+2,2%) αυξάνονται περισσότερο από τις εισαγωγές (+1,5%).
• Εκτίμηση για τον ετήσιο πληθωρισμό (ΕνΔΤΚ) στο +2,8% και το ποσοστό ανεργίας στο 9,3%.
Η ελληνική οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει εύρωστη αναπτυξιακή πορεία και το 2025 χάρη στις ευκαιρίες που αναδύονται από την επιτάχυνση της υλοποίησης του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το χαμηλότερο κόστος χρήματος, τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται στις διεθνείς αγορές ως αποτέλεσμα του εμπορικού προστατευτισμού (και που ενδέχεται να ευνοήσουν τις ελληνικές εξαγωγές), καθώς και τη συνεχιζόμενη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Από την άλλη πλευρά, οι διεθνείς κίνδυνοι που απορρέουν από την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, την αβεβαιότητα ως προς τα δημοσιονομικά μεγέθη της ΕΕ
(σχέδιο επανεξοπλισμού), τη διατήρηση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, το υψηλό έλλειμμα (με διαρθρωτικά χαρακτηριστικά) στο εξωτερικό ισοζύγιο, καθώς και την απώλεια ανταγωνιστικότητας λόγω υψηλότερου του μ.ό. της Ευρωζώνης πληθωρισμού ίσως υπονομεύσουν την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.
Πληθωρισμός: Ηπια ενίσχυση λόγω αύξησης της εγχώριας ζήτησης και των έμμεσων φόρων
Κατά το α΄ τρίμηνο του 2025, τόσο ο Εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) όσο και Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) σημείωσαν άνοδο, +2,6% και +3,1% αντίστοιχα, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος (+3,1% και +3,2% αντίστοιχα). Παρόμοια ήταν η εικόνα και τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, καθώς τόσο ο ΔΤΚ όσο και ο ΕνΔΤΚ κατέγραψαν αύξηση, +2,4% και +3,0% αντίστοιχα, σε σχέση με τον ίδιο μήνα πέρυσι (+3,2% και +3,4% αντίστοιχα). Σημειώνεται ότι τον Φεβρουάριο του 2025, ο δομικός πληθωρισμός στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο +3,4% από +3,3% ένα έτος νωρίτερα.
Η αύξηση του ΕνΔΤΚ το πρώτο δίμηνο του 2025 εδράζεται στην στη θετική επίδραση της εγχώριας ζήτησης, καθώς η ποσοστιαία μεταβολή του δείκτη με σταθερούς φόρους και χωρίς τα ενεργειακά αγαθά διαμορφώθηκε σε +2,8%, από άνοδο +3,9% ένα έτος πριν. Η έμμεση φορολογία άσκησε θετική επίδραση στις τιμές, κατά 0,3 π.μ. το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, έναντι μηδενικής επίδρασης ένα έτος πριν (μια πληρέστερη ανάλυση σχετικά με τον πληθωρισμό, των βασικών παραγόντων καθορισμού του υπάρχει στην ενότητα 3.5).
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025, οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου παρουσίασαν μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με τη μέση τιμή του Brent να υποχωρεί κατά -8,7% ($75,8/βαρέλι από $83/βαρέλι ένα έτος πριν). Ωστόσο, η υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου περιόρισε τη μείωση της τιμής του πετρελαίου σε ευρώ (€72/βαρέλι).
Η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης, εν όψει νέων αυξήσεων στον κατώτατο μισθό (οι οποίες επηρεάζουν το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, το επίδομα ανεργίας, καθώς και το νέο ειδικό μισθολόγιο ένστολων), όπως και η αύξηση κάποιων έμμεσων φόρων (επαναφορά του συντελεστή ΦΠΑ στα σερβιριζόμενα μη αλκοολούχα ποτά), αναμένονται να επιδράσουν θετικά στη διατήρηση των υψηλών τιμών και το 2025. Παρότι οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης για το 2025 ενισχύονται οριακά, η αυξημένη αβεβαιότητα λόγω του εμπορικού προστατευτισμού (η οποία ενδέχεται να μειωθεί με τη σύναψη διμερών συμφωνιών), οι επίμονες πληθωριστικές πιέσεις και η αποδυνάμωση του επιχειρηματικού και καταναλωτικού κλίματος δημιουργούν ερωτηματικά για την πορεία του πληθωρισμού, ενώ παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος περαιτέρω κατακερματισμού της παγκόσμιας οικονομίας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Μάρτιος 2025), ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη προβλέπεται να φτάσει στο +2,3% το 2025. Βάσει των ανωτέρω τάσεων και εξελίξεων προβλέπεται πως ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή θα ενισχυθεί το τρέχον έτος – στην περιοχή του +2,8% – κυρίως λόγω της τόνωσης της εγχώριας ζήτησης.
Στην εσωτερική ζήτηση, το IOBE αναμένει διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής της συνολικής κατανάλωσης, υποστηριζόμενης από την αύξηση της απασχόλησης και των μισθών, τη σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και την ενισχυμένη εξωστρέφεια της οικονομίας. Παράλληλα, η αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων και η επιτάχυνση της υλοποίησης του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ενδυναμώνουν τις προοπτικές για διατήρηση της θετικής τάσης στο σύνολο του 2025. Ωστόσο, παρά την αξιοσημείωτη αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης, παράγοντες όπως η βραδύτερη αποκλιμάκωση της ανεργίας, η πιστωτική συρρίκνωση προς τα νοικοκυριά, το υψηλό κόστος δανεισμού, το αρνητικό ποσοστό αποταμίευσης και η μεταβλητότητα των διεθνών τιμών ενέργειας, ενδέχεται να περιορίσουν την περαιτέρω ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η ετήσια μεταβολή της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης για το 2025 εκτιμάται στο +1,2% και +0,6% αντίστοιχα.
Κίνδυνοι
• Κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου ο οποίος ενδέχεται να οδηγήσει σε διαταραχές στους ρυθμούς ανάπτυξης, τον πληθωρισμό και τη σταθερότητα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, με ερωτηματικά ως προς την ταχύτητα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής.
• Η διατήρηση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή αποτελεί μείζων παράγοντα ανησυχίας ως προς την ενεργειακή ασφάλεια, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις.
• Αβεβαιότητα ως προς τα δημοσιονομικά μεγέθη της ΕΕ, μεταξύ άλλων ως απόρροια του σχεδίου επανεξοπλισμού.
• Εναλλακτικό σενάριο μεγάλης αύξησης των διεθνών τιμών ενέργειας με αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος παραγωγής και την αποκλιμάκωση των επιτοκίων.
• Υψηλό έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο, με διαρθρωτικά χαρακτηριστικά.
• Απώλεια ανταγωνιστικότητας λόγω υψηλότερου του μ.ό. της Ευρωζώνης πληθωρισμού.
• Καθυστερήσεις στην εξυγίανση των κόκκινων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών, που δρουν ως εμπόδιο στην ανακατανομή των πόρων.
Θετικές προοπτικές
• Η επιτάχυνση στην υλοποίηση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δύναται να «ξεκλειδώσει» διεθνή κεφάλαια για παραγωγικές και
περισσότερο μακροχρόνιες επενδύσεις.
• Το χαμηλότερο κόστος χρήματος αποτελεί ευκαιρία για επιτάχυνση των επενδύσεων.
• Ο εμπορικός προστατευτισμός δημιουργεί νέες ισορροπίες στις διεθνείς εμπορικές ροές, με προοπτική για αύξηση των μεριδίων αγοράς για ελληνικές εξαγωγές με αυξημένη προστιθέμενη αξία.
• Συνέχιση της βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης.
• Θετική η συνεχιζόμενη μείωση του «κενού» ΦΠΑ και η αντίστοιχη απόκλιση με την ΕΕ.
moneyreview.gr