Πρώτη κατοικία: Απλοποιούνται οι διαδικασίες για απαλλαγή φόρου - Τι αλλάζει

Απλοποίηση των διαδικασιών για την απόκτηση πρώτης κατοικίας με φορολογικές απαλλαγές δρομολογεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, μέσω της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Στόχος είναι να περιοριστεί η γραφειοκρατία, να μειωθεί σημαντικά ο όγκος των απαιτούμενων δικαιολογητικών και να ενισχυθεί η ταχύτητα διεκπεραίωσης με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Σύμφωνα με αρμόδιους παράγοντες, οι βασικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την ενοποίηση και απλοποίηση των δικαιολογητικών εγγράφων, καθώς και την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων του Δημοσίου. Με αυτόν τον τρόπο, βασικά έγγραφα θα αντλούνται αυτόματα από βάσεις δεδομένων, όπως της ΕΡΓΑΝΗ, της ΑΑΔΕ και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το νέο πλαίσιο εντάσσεται στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ και προβλέπει την πλήρη υλοποίηση των αλλαγών έως τις 28 Νοεμβρίου 2025. Έως τότε, αναμένεται να έχουν εκσυγχρονιστεί όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τις απαλλαγές από φόρους μεταβίβασης, γονικής παροχής και κληρονομιάς στην περίπτωση πρώτης κατοικίας.
Το σημερινό καθεστώς
Επί του παρόντος, οι φορολογούμενοι που επιθυμούν να επωφεληθούν από τις σχετικές απαλλαγές υποχρεούνται να προσκομίσουν πολυάριθμα δικαιολογητικά, όπως:

• Συμβόλαια και τίτλους ιδιοκτησίας
• Βεβαιώσεις μη οφειλής φόρων
• Τοπογραφικά διαγράμματα και βεβαιώσεις νομιμότητας
• Αποδεικτικά φορολογικής κατοικίας
• Αντίγραφα Ε1, Ε9 και ΕΝΦΙΑ
• Υπεύθυνες δηλώσεις περί μη χρήσης του δικαιώματος στο παρελθόν
• Πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης
• Αντίγραφα ταυτότητας ή διαβατηρίου

Το 2024, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, 32.000 φορολογούμενοι έτυχαν απαλλαγών που αντιστοιχούν σε φορολογική ελάφρυνση ύψους 2,2 δισ. ευρώ. Επιπλέον, 7,7 εκατ. ευρώ αφορούν απαλλαγές για κληρονομιές και γονικές παροχές.
Προϋποθέσεις και αφορολόγητα όρια
Για την απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης πρώτης κατοικίας, βασικές προϋποθέσεις είναι:

• Ο αγοραστής και η οικογένειά του (σύζυγος και ανήλικα τέκνα) να μην κατέχουν άλλη κατοικία που να καλύπτει τις στεγαστικές τους ανάγκες.
• Να μην έχει γίνει χρήση του ίδιου δικαιώματος στο παρελθόν.
• Να μην έχει μεταβιβαστεί από τον αιτούντα άλλη κατοικία ή οικόπεδο που να κάλυπτε τις ανάγκες του τα τελευταία πέντε χρόνια.
• Να μην υπάρχει συγγένεια μεταξύ πωλητή και αγοραστή.
• Ο αγοραστής να διαμένει μονίμως στην Ελλάδα για τουλάχιστον ένα έτος ή να προτίθεται να εγκατασταθεί εντός διετίας από την αγορά.

Τα αφορολόγητα όρια καθορίζονται ως εξής:

• 200.000 ευρώ για άγαμους και 250.000 ευρώ για έγγαμους, με πρόσθετες προσαυξήσεις για κάθε παιδί.
• 800.000 ευρώ για γονική παροχή πρώτης κατοικίας, με δυνατότητα συνολικού αφορολόγητου έως 1.000.000 ευρώ για άγαμους και 1.050.000 ευρώ για έγγαμους.
• 200.000 έως 250.000 ευρώ για κληρονομιές, με αντίστοιχες προσαυξήσεις για τέκνα.
• 50.000 έως 100.000 ευρώ για αγορά οικοπέδου με προοπτική ανέγερσης πρώτης κατοικίας.
• Ο στόχος

Με τις επικείμενες αλλαγές, η κυβέρνηση στοχεύει στη δημιουργία ενός περισσότερο λειτουργικού, διαφανούς και φιλικού προς τον πολίτη πλαισίου, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ταχεία αξιολόγηση και απονομή των σχετικών φορολογικών απαλλαγών.