Επικουρικές συντάξεις: Πώς θα υπολογίζονται και πότε προβλέπεται η επιστροφή εισφορών

Πώς θα υπολογίζονται οι επικουρικές συντάξεις και πότε προβλέπεται η επιστροφή εισφορών με βάση τις νέες αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση. Ποιοι υπάγονται υποχρεωτικά από 1.1.2022 και ποιοι 1.1.2023.
Τον τρόπο υπολογισμού των νέων επικουρικών συντάξεων το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση για τη Νέα Γενιά» που κατατέθηκε στη Βουλή και προβλέπει την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών στην επικουρική ασφάλιση, ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης και συναφείς διατάξεις».
Ειδικότερα από 1.1.2022 ιδρύεται νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με την επωνυμία «Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης» (Τ.Ε.Κ.Α.).
Στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) υπάγονται υποχρεωτικά όλα τα πρόσωπα που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 1η.1.2022 και εφεξής ασφαλιστέα εργασία-απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία υφίσταται μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία υποχρέωση υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.).
Για τα πρόσωπα αυτά η υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου λαμβάνει χώρα αντί της υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α. Στην ασφάλιση του Ταμείου υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, οι ήδη ασφαλισμένοι στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α., οι οποίοι έχουν γεννηθεί από 1ης.1.1987 και εξής. Τα πρόσωπα αυτά , από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του Ταμείου παύουν αυτοδίκαια να υπάγονται στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α.
Στην ασφάλιση του Ταμείου υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, και εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου:
α) οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί,
β) τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα που υπάγεται στην ασφάλιση του πρώην Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) και
γ) τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση άλλων φορέων επικουρικής ασφάλισης.
Η προαιρετική ασφάλιση για όσους θέλουν να ενταχθούν στο νέο ταμείο θα ξεκινήσει από 1.1.2023 μέχρι τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας που προβλέπεται σε αυτή. Κατά την πρώτη εφαρμογή του παρόντος, τα πρόσωπα δεν πρέπει να έχουν συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο (35ο) έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο έναρξης λειτουργίας του Ταμείου.
Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
Αυτοαπασχολούμενοι
Από την 1η.1.2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.
Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης. Από την 1η.1.2022 τα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, εφόσον έχουν συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο (35ο) έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής.
Χρόνος ασφάλισης
Χρόνος ασφάλισης στο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) είναι:
α) ο χρόνος για τον οποίο καταβάλλονται ή οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές από την έναρξη λειτουργίας του Ταμείου και εφεξής,
β) ο χρόνος προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης του άρθρου 63 και
γ) ο χρόνος αναγνώρισης ασφάλισης του άρθρου 64.
Κρατήσεις
1. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπόκεινται σε κρατήσεις, οι οποίες σχηματίζουν το αποθεματικό λειτουργίας του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) και χρησιμοποιούνται, ιδίως, για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του Ταμείου.
2. Το ύψος των ανωτέρω κρατήσεων, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό του ένα τοις εκατό (1%) επί των καταβαλλόμενων εισφορών, καθορίζεται ετησίως με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ύστερα από σχετική εισήγηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου.
Προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης
1. Πρόσωπα που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση του Ταμείου για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός (1) έτους και για τα οποία επήλθε λόγος διακοπής στην ασφάλιση, αναγόμενος στην απώλεια της ασφαλιστέας ιδιότητας, μπορούν να συνεχίσουν προαιρετικά την ασφάλισή τους στο Ταμείο. Το δικαίωμα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης δύναται να ασκηθεί εντός έξι (6) μηνών από τη διακοπή της ασφάλισης.
2. Το δικαίωμα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης μπορεί να ασκηθεί περισσότερες από μία φορές.
3. Ο χρόνος προαιρετικής ασφάλισης του παρόντος και ο χρόνος που μπορεί να αναγνωριστεί κατά το άρθρο 64 δεν μπορούν να υπερβαίνουν αθροιστικά τα τρία (3) έτη.
4. Κατά το διάστημα της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν μηνιαίως την εκάστοτε ισχύουσα νόμιμη ασφαλιστική εισφορά, υπολογιζόμενη επί του ποσού που αντιστοιχεί στον κατώτατο µισθό υπαλλήλων, όπως εκάστοτε ισχύει. Οι ασφαλισμένοι μπορούν να καταβάλλουν εισφορές, που υπολογίζονται κατά το προηγούμενο εδάφιο, και για το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την απώλεια της ασφαλιστέας ιδιότητας μέχρι την άσκηση του δικαιώματος προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης.
5. Η διακοπή της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης επέρχεται με αίτηση του ασφαλισμένου από την πρώτη του επόμενου μήνα της υποβολής της ή εάν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1.
Αναγνώριση χρόνου ασφάλισης
1. Οι ασφαλισμένοι του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης σε αυτό τουλάχιστον δώδεκα (12) ετών μπορούν να καταβάλουν εφάπαξ το σύνολο των εισφορών που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα που υπολείπεται, προκειμένου να συμπληρωθεί χρόνος ασφάλισης δεκαπέντε (15) ετών κατά την παρ. 1 του άρθρου 52, με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 63.
2. Οι μισθωτοί ασφαλισμένοι του Ταμείου καταβάλλουν για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα ασφάλισης εισφορά ίση με το ύψος της συνολικής εισφοράς επικουρικής σύνταξης εργοδότη και εργαζομένου, όπως αυτό διαμορφώνεται κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης αναγνώρισης, επί των ασφαλιστέων αποδοχών του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα πλήρους απασχόλησης πριν από την υποβολή της αίτησης αναγνώρισης.
3. Οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι του Ταμείου καταβάλλουν για κάθε αναγνωριζόμενο μήνα ασφάλισης την ασφαλιστική εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική κατηγορία που έχουν επιλέξει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης αναγνώρισης.
Επικουρική σύνταξη γήρατος
1. Οι ασφαλισμένοι του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης σε αυτό τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών δικαιούνται ισόβια μηνιαία επικουρική σύνταξη γήρατος, εφόσον συνταξιοδοτηθούν από τον φορέα κύριας ασφάλισής τους.
2. Ειδικά για τους ασφαλισμένους αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες για την καταβολή της επικουρικής σύνταξης γήρατος πρέπει επιπλέον να έχουν καταβληθεί πλήρως ή να έχουν ρυθμιστεί οι ασφαλιστικές τους εισφορές προς το Ταμείο, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 3863/2010 (Α΄ 115).
3. Η επικουρική σύνταξη γήρατος υπολογίζεται με βάση τις τεχνικές παραμέτρους που ισχύουν κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης στο Ταμείο ή κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά περίπτωση.
3. Το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης γήρατος των ασφαλισμένων που πληρούν τις προϋποθέσεις των παρ. 1 και 2 υπολογίζεται με βάση το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού κάθε ασφαλισμένου κατά την κατάργησή του, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο άρθρο 46, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τον πίνακα θνησιμότητας που στηρίζεται σε εγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες και το προεξοφλητικό επιτόκιο.
Επιστροφή εισφορών
Στους ασφαλισμένους που δεν έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), επιστρέφεται κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης ποσό ίσο με τις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές στο Ταμείο σε πραγματικές τιμές.
Επικουρική σύνταξη αναπηρίας
1. Οι ασφαλισμένοι του Ταμείου δικαιούνται μηνιαία επικουρική σύνταξη αναπηρίας, εφόσον λαμβάνουν σύνταξη για την αυτή αιτία από τον φορέα κύριας ασφάλισής τους και για όσο χρόνο διαρκεί η καταβολή αυτής.
2. Το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης αναπηρίας υπολογίζεται με βάση το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου κατά την έκδοση της απόφασης απονομής σύνταξης αναπηρίας από τον φορέα κύριας ασφάλισης.
3. Για τον υπολογισμό της επικουρικής σύνταξης αναπηρίας, το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου δεν μπορεί να υπολείπεται του κεφαλαίου που θα είχε συσσωρευτεί στην περίπτωση ασφαλισμένου στο Ταμείο με δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης και αποδοχές ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί κατά την επέλευση του κινδύνου. Σε αντίθετη περίπτωση, η διαφορά καλύπτεται με μεταβίβαση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
4. Εάν η επικουρική σύνταξη αναπηρίας καταβάλλεται για προσδιορισμένο χρονικό διάστημα λόγω προσωρινής αναπηρίας και εφόσον αυτή διακοπεί, για τον υπολογισμό ποσού σύνταξης εκ νέου, ανεξαρτήτως της νέας κατηγορίας σύνταξης στην οποία εμπίπτει ο ασφαλισμένος, λαμβάνονται υπόψη και τα ποσά των καταβολών που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο της προσωρινής αναπηρίας. Στην περίπτωση αυτή ο ατομικός λογαριασμός του ασφαλισμένου δεν καταργείται.
Επικουρική σύνταξη λόγω θανάτου
1. Σε περίπτωση θανάτου συνταξιούχου ή ασφαλισμένου του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), ο οποίος έχει συμπληρώσει τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση επικουρικής σύνταξης γήρατος ή αναπηρίας του παρόντος, δικαιούνται σύνταξη, αν και για όσο χρόνο συνταξιοδοτούνται για την αυτή αιτία από τον φορέα κύριας ασφάλισης, τα πρόσωπα που αναφέρονται στις περ. Α, Β και Γ της παρ. 1 του άρθρου 12 του ν. 4387/2016 (Α΄ 85), σε συνδυασμό με όσα προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 4611/2019 (Α΄ 73).
2. Το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του θανόντος ασφαλισμένου επιμερίζεται στα δικαιοδόχα πρόσωπα, σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 4387/2016. Το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης καθενός από τα πρόσωπα αυτά υπολογίζεται με βάση το ποσό που προκύπτει για κάθε δικαιοδόχο ύστερα από τον επιμερισμό του πρώτου εδαφίου.
3. Για τον υπολογισμό της επικουρικής σύνταξης λόγω θανάτου ενεργού ασφαλισμένου, το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου πριν τον επιμερισμό του στα δικαιοδόχα πρόσωπα σύμφωνα με την παρ. 2, δεν μπορεί να υπολείπεται του κεφαλαίου που θα είχε συσσωρευτεί στην περίπτωση ασφαλισμένου στο Ταμείο με δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης και αποδοχές ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί κατά την επέλευση του κινδύνου. Σε αντίθετη περίπτωση, η διαφορά καλύπτεται με μεταβίβαση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
4. Το ποσό της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης λόγω θανάτου συνταξιούχου υπολογίζεται με βάση την επικουρική σύνταξη που λάμβανε ο θανών συνταξιούχος και επιμερίζεται στα δικαιοδόχα πρόσωπα σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 4387/2016.
5. Το ποσό της κατά μεταβίβαση σύνταξης των δικαιούχων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το ποσό της σύνταξης του θανόντος. Εάν το άθροισμα των ποσοστών των δικαιούχων υπερβαίνει το ποσό της σύνταξης του θανόντος, περιορίζεται ισόποσα το ποσοστό των τέκνων.
Συνυπολογισμός χρόνου επικουρικής ασφάλισης
1. Από 1η.1.2022 ο χρόνος ασφάλισης που θα έχει διανυθεί στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) και των λοιπών φορέων επικουρικής ασφάλισης συνυπολογίζεται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σύμφωνα με τον παρόντα νόμο.
2. Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται διακριτά για το σύνολο του χρόνου που έχει διανυθεί σε κάθε φορέα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις για κάθε φορέα και για κάθε χρονικό διάστημα. Κάθε φορέας απονέμει στον δικαιούχο το ποσό σύνταξης που αναλογεί στον χρόνο που διανύθηκε σε αυτόν.
Έναρξη και λήξη συνταξιοδοτικού δικαιώματος στο Ταμείο
1. Για την άσκηση του δικαιώματος της επικουρικής σύνταξης του παρόντος λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου απαιτείται η υποβολή σχετικής αίτησης συνταξιοδότησης στο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.).
2. Για την έναρξη και λήξη του δικαιώματος επικουρικής σύνταξης από το Ταμείο εφαρμόζονται αναλογικά τα άρθρα 1 του ν. 4554/2018 (Α΄ 130) και 8 του ν. 4578/2018 (Α΄ 200).
3. Το Ταμείο κοινοποιεί στον ασφαλισμένο τη συνταξιοδοτική απόφαση, στην οποία υποχρεωτικά αναφέρονται το ύψος της μηνιαίας σύνταξης, το συσσωρευμένο ποσό του ατομικού του λογαριασμού, στη βάση του οποίου το ύψος αυτό υπολογίστηκε, καθώς και ο τρόπος υπολογισμού του.