Φλέγον θέμα η υποχρεωτική στείρωση κατοικίδιων στην Ελλάδα: Ποιοι και γιατί διστάζουν ενώ ο χρόνος τελειώνει - Γιατί είναι μεγάλο βήμα

Η υποχρεωτική, από τον νόμο, στείρωση κατοικίδιων ακούστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2021, όταν και ψηφίστηκε από την κυβέρνηση και θεσμοθετήθηκε. Έκτοτε, ενώ θεωρητικά αναμέναμε να ολοκληρωθούν το Εθνικό Μητρώο Ζωών Συντροφιάς και το Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού ώστε να μπορεί ο νόμος να εφαρμοστεί στο 100% του, το πράγμα... πάγωσε. Τώρα, φαίνεται πως όλα είναι έτοιμα και είναι θέμα χρόνου.
Στόχος του νόμου είναι φυσικά η ευζωία των κατοιδίων αλλά και να μειωθούν τα αδέσποτα ζώα στη χώρα μας. Αν και είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός πως γίνεται αυτό το τόσο σημαντικό βήμα -ας είναι και με ρυθμούς... Ελλάδας- θα εξαλείψει άραγε το πρόβλημα από τη ρίζα; Η πληγή των αδέσποτων είναι τόσο μεγάλη και ανοιχτή, που μπορεί να αναρωτηθεί κανείς εάν αυτή η πρωτοβουλία θα αποτελέσει πραγματική λύση ή εάν θα μπορούσε πρώτα να γίνει κάτι άλλο. Για παράδειγμα, δομές για αδέσποτα να υπάρχουν σε ΟΛΟΥΣ τους δήμους της Ελλάδας, να λειτουργούν σωστά και τα κονδύλια που δίνονται να πηγαίνουν όντως εκεί...
Την ίδια ώρα, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψιν μας πως μία σημαντική μερίδα ανθρώπων δεν γνωρίζει γιατί πρέπει να στειρωθεί ένα ζώο.
Στείρωση: Γιατί πρέπει να γίνει - Κτηνίατρος εξηγεί
Η κτηνίατρος Αλεξάνδρα Δέρβα, μιλώντας στο ethnos, εξηγεί πως υπάρχουν δύο ιατρικές προσεγγίσεις όσον αφορά τη στείρωση. Αρχικά η θεραπευτική -δηλαδή αν για παράδειγμα προκύψει πρόβλημα υγείας σε μεγαλύτερης ηλικίας ζώα- και έπειτα η προληπτική. Παράλληλα, η στείρωση είναι ένα βαρυσήμαντο εργαλείο για τον περιορισμό των αδέσποτων ζώων.
Όπως τονίζει, αυτό που πρέπει να έχουν οπωσδήποτε υπόψιν τους οι κηδεμόνες είναι η πρόληψη. Συνιστάται, λοιπόν, να γνωρίζουν πως εάν το ζωάκι τους δεν έχει στειρωθεί και μεγαλώνοντας αποκτήσει κάποιο πρόβλημα υγείας (για παράδειγμα ένα θηλυκό να προσβληθεί με ασθένεια στη μήτρα) και μόνη θεραπεία είναι η στείρωση, τότε ενδεχομένως η χειρουργική επέμβαση να κρίνεται ριψοκίνδυνη.
Για παράδειγμα, εάν το ζώο είναι 12 ετών και υπάρχει μια καρδιοπάθεια ή μία νεφρική ανεπάρκεια -προβλήματα που είναι συχνά στους σκύλους με το πέρασμα των χρόνων- τότε τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Άρα, η στείρωση σε νεαρότερη ηλικία προτείνεται ώστε να «προλάβουμε» τέτοιες ασθένειες στο μέλλον και καθώς -όπως και στους ανθρώπους- μια χειρουργική επέμβαση σε προχωρημένη ηλικία είναι πάντα πιο ριψοκίνδυνη -χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
Η κα Δέρβα υπογραμμίζει ότι ανάλογα με την κατάσταση και το όφελος υπάρχει και η κατάλληλη αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, εάν το ζώο δεν αντιμετωπίζει κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας, μπορεί να χειρουργηθεί ακόμα και αν είναι 15 ετών. Αν όμως είναι 15 ετών και έχει και άλλα προβλήματα, τότε εκεί η κατάσταση περιπλέκεται.
Οπότε, συμπερασματικά, η στείρωση κρίνεται απαραίτητη κυρίως για πρόληψη.
Γιατί κάποιοι διστάζουν
Αρκετοί είναι οι κηδεμόνες σκύλου ή γάτας, που διστάζουν να προχωρήσουν σε στείρωση. Σύμφωνα με την κτηνίατρο, αυτό δεν οφείλεται τόσο σε έλλειψη ενημέρωσης όσο σε μία «άρνηση αποδοχής των δεδομένων».
Με βάση την εμπειρία της, η κα Δέρβα εξηγεί ότι συνήθως εκείνοι που διστάζουν είναι στην πλειονότητά τους άνδρες και αυτό οφείλεται σε μία πιο ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση από πλευράς τους, ενώ κάποιοι άλλοι άνθρωποι το βλέπουν ως «ακρωτηριασμό».
Πώς οι κτηνίατροι «βλέπουν» την υποχρεωτική στείρωση
Η κα Δέρβα -αλλά και πολλοί άλλοι κτηνίατροι που έχουν μιλήσει στα ΜΜΕ ή που έχουν εκδώσει ανακοινώσεις- τονίζουν ότι δεν μπορεί η στείρωση να είναι υποχρεωτική. «Πρέπει ο κηδεμόνας να δίνει τη συγκατάθεσή του, δεν μπορεί ένα τέτοιο χειρουργείο να είναι υποχρεωτικό. Πρόκειται για σημαντική απόφαση. Συνήθως τέτοιες τακτικές (σ.σ. που υποχρεώνουν τους ανθρώπους σε κάτι) φέρνουν αντίθετο αποτέλεσμα», μάς εξηγεί.
Η ίδια εκφράζει και τον προβληματισμό της σχετικά με το κατά πόσο το μέτρο θα εφαρμοστεί στην πράξη. Μάλιστα, τονίζει πως επειδή γενικά στην Ελλάδα επικρατεί μια αδυναμία επιβολής των νόμων, υπάρχει ένα σοβαρό ενδεχόμενο στο τέλος το «βάρος» να πέσει στους κτηνιάτρους.
Τέλος, επισημαίνει πως οι κτηνίατροι προς το παρόν δεν έχουν λάβει επίσημη ενημέρωση για τη διαδικασία -για παράδειγμα πώς θα γίνεται η λήψη DNA- και ό,τι έχουν καταλάβει είναι από το ΦΕΚ.
Μέχρι τέλος Νοεμβρίου θα έχει «ξεπαγώσει» ο νόμος
Η Ειδική Γραμματέας Ζώων Συντροφιάς, Μάρσα Δημοπούλου, σε επικοινωνία που είχαμε, γνωστοποιεί ότι μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου «ευελπιστούμε ότι θα έχουν ξεκινήσει την παραγωγική τους λειτουργία και το Εθνικό Μητρώο Ζωών Συντροφιάς (ΕΜΖΣ) και το Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού (ΕΦΑΓΥΖΣ)».
Μάλιστα, διευκρινίζει ότι ο νόμος είναι σε ισχύ από το 2021, άρα υπήρχε δεν υπήρχε το εργαστήριο θα έπρεπε να κατανοήσουν όλοι πως από τον Σεπτέμβριο του 2021 θα έπρεπε να μπουν στη διαδικασία σιγά σιγά όσοι θέλουν να στειρώσουν και όσοι δεν θέλουν, να περιμένουν.
Η διορία στους... αναποφάσιστους
Όπως συμπληρώνει η κα Δημοπούλου, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η παραγωγική λειτουργία, οι ιδιοκτήτες θα έχουν έναν μήνα να αποφασίσουν και να μπουν στη διαδικασία της μίας ή της άλλης πράξης, ενώ θα έχουν μια «διορία» τριών μηνών προτού επιβληθούν πρόστιμα.
Επίσης, αναφέρει ότι ο λόγος που ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως ο νόμος είναι «τεχνικά θέματα ελέγχου που έχουν να κάνουν με τη διαλειτουργικότητα του ΕΜΣΖ και του ΕΦΑΓΥΖΣ, με τη σωστή τεχνική εφαρμογή των έργων -ζητήματα που ασχολείται το υπουργείο Ψηφιακής διακυβέρνησης».
Πώς εθελοντές «βλέπουν» τον νόμο
Ο νόμος έχει διχάσει τους εθελοντές -είτε που δρουν κατά μόνας είτε μέσω φιλοζωικών οργανώσεων- όχι ως προς το κομμάτι της υποχρεωτικής στείρωσης αλλά κυρίως ως προς τους ελέγχους, δηλαδή κατά πόσο αυτοί θα γίνονται αρχικά και έπειτα εάν θα πραγματοποιούνται ορθά χωρίς οι αρμόδιοι να... κάνουν τα στραβά μάτια σε συγκεκριμένες υποθέσεις.
Για παράδειγμα, η Κατερίνα, που είναι χρόνια εθελόντρια στην Αττική, δηλώνει στο ethnos.gr πως προφανώς τα ζώα θα πρέπει να στειρώνονται και οι μόνες εξαιρέσεις θα έπρεπε να είναι τα μεγάλα σε ηλικία ζώα ή περιπτώσεις που δεν πρέπει να γίνει στείρωση για άλλους ιατρικούς λόγους.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις και μόνο θα έπρεπε να υπάρχει το ΕΦΑΓΥΖΣ», τονίζει.
Παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη να υπάρχει ένας «αέρας» για άλλες πιο απλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα εάν κάποιος υιοθετήσει από τον δρόμο ένα ζώο που είναι σκελετωμένο -κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει πρώτα να είναι υγιές και να μπορεί να αντέξει μια επέμβαση- να έχει το περιθώριο από τον νόμο να περιμένει.
Την ίδια στιγμή, κάτι που «πονοκεφαλιάζει» (και) τους εθελοντές είναι το κομμάτι των ελέγχων, κατά πόσο αυτοί θα γίνονται αρχικά και κατά δεύτερον εάν θα γίνονται με διαφάνεια. Για παράδειγμα, είναι πλέον γνωστό πως σε διάφορα μέρη της επαρχίας στην Ελλάδα οι έλεγχοι των Αρχών είναι κάπως πιο... ελαστικοί. Όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και δεν βλέπουμε λίγες φορές να «χαρίζονται» πρόστιμα. Άρα, θα πρέπει κάπως να υπάρξει μία διαβεβαίωση ότι δεν θα υπάρχουν... εξαιρέσεις.
Και με τα αδέσποτα που δεν γίνεται να στειρωθούν, τι;
Όσον αφορά τα αδέσποτα ζώα που είναι καταγεγραμμένα στους δήμους, η κα Δημοπούλου μάς εξηγεί πως δεν υπάρχει επιλογή περισυλλογής DNA για αυτά, ωστόσο, εάν μιλάμε για ένα ζώο υπερήλικο ή με σοβαρό πρόβλημα υγείας -δεδομένα που δεν επιτρέπουν τη στείρωση- εκεί θα υπάρχει η δυνατότητα.
ΑΛΛΑ: εάν ένα αδέσποτο ζώο δεν στειρωθεί, θα πρέπει να επιστρέψει στο σημείο από όπου έγινε η αρχική περισυλλογή του. Δηλαδή στον δρόμο.
«Υποχρεωτική στείρωση ή DNA και πράσινα άλογα» - Αντιδράσεις από φιλοζωικούς φορείς
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νέμεσις, Περιβάλλον, Ζώα, Κυνήγι, η Φιλοζωική Ομοσπονδία Ελλάδος και η Πανελλήνια Ένωση Κατά της Κακοποίησης των Ζώων τάσσονται κατά του νόμου, κάνοντας λόγο για έναν νόμο «φτιαγμένο για να αποτύχει ως προς τον επιδιωκόμενο σκοπό».
Σε κοινή τους ανακοίνωση αναφέρουν τα εξής:
Τι αναφέρει η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς
Η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς σχετικά με τον νόμο αναφέρει τα εξής: «H κυβέρνηση έχει προβεί στη θέσπιση μιας σειράς μέτρων για τα ζώα συντροφιάς με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της ευζωίας και τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους.
Η θέλησή της αυτή υλοποιήθηκε νομοθετικά με την θέσπιση του νόμου 4830/2021 καθώς και με την σύσταση τον Ιούνιο του 2022 της Ειδικής Γραμματείας για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς, η οποία έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την πιστή τήρηση και εφαρμογή του νόμου.
Στα πλαίσια αυτά, στο προσεχές διάστημα, πρόκειται να δουν το φως της δημοσιότητας το Eθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς (Ε.Μ.Ζ.Σ) και το Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς (ΕΦΑΓΥΖΣ)».
Τι είναι το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς
Το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ ) αποτελεί την πιο καινοτόμο ψηφιοποίηση όλων των πληροφοριών που αφορούν στα ζώα συντροφιάς, σε παγκόσμιο επίπεδο. Σκοπός του είναι η ορθή εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου και η αποτελεσματική διαχείριση των ζώων συντροφιάς. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και ρηξικέλευθο έργο, στην πρώτη φάση του οποίου θα τεθούν σε παραγωγική λειτουργία τα εξής υπομητρώα: υπομητρώο καταφυγίων ζώων συντροφιάς, υπομητρώο φιλοζωικών σωματείων και οργανώσεων, υπομητρώο καταγραφής και παρακολούθησης ζώου συντροφιάς και υποσύστημα διαχείρισης έργου τοπικής αυτοδιοίκησης.
Τι είναι το Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς ( ΕΦΑΓΥΖΣ)
Το Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων Συντροφιάς ( ΕΦΑΓΥΖΣ) αποτελεί παγκόσμια καινοτομία για την ταυτοποίηση των εγκαταλελειμμένων νεογέννητων ζώων συντροφιάς. Οι ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς οι οποίοι δεν επιθυμούν να στειρώσουν το ζώο τους κυρίως για λόγους υγείας, θα πρέπει να προβούν στην αποστολή γενετικού υλικού του ζώου τους στο ΕΦΑΓΥΖΣ. Πάνω απ’ όλα όμως, το έργο αυτό φιλοδοξεί να δώσει ένα τέλος στην ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή των ζώων συντροφιάς και την παράνομη εκτροφή τους. Η προετοιμασία του έργου έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται να εκδοθεί διαπιστωτική πράξη έναρξης από το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών.