ΚΕΦΙΜ: Η Ελλάδα στη 16η θέση στην Ευρώπη ως προς τις κρατικές παρεμβάσεις σε τρόφιμα, ποτά και καπνό

Στη 16η θέση ανάμεσα σε 30 ευρωπαϊκές χώρες κατατάσσεται η Ελλάδα στον Δείκτη Παρεμβατικού Κράτους 2025, σύμφωνα με τη νέα έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από το ευρωπαϊκό δίκτυο EPICENTER και το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ). Ο Δείκτης αξιολογεί την έκταση και τη βαρύτητα των κρατικών παρεμβάσεων σε τέσσερις βασικές καταναλωτικές κατηγορίες – τρόφιμα, αλκοόλ, προϊόντα καπνού και εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης – εξετάζοντας παράλληλα τις φορολογικές και ρυθμιστικές πολιτικές που εφαρμόζονται ανά χώρα.
Η συνολική βαθμολογία της Ελλάδας διαμορφώνεται στις 21,4 μονάδες σε κλίμακα 100, υποδηλώνοντας έναν μέσο βαθμό πατερναλιστικής παρέμβασης. Όπως σημειώνεται στη σχετική ανάλυση πολιτικής που συνοδεύει τη δημοσίευση, η Ελλάδα δεν υιοθετεί ακραία περιοριστικά μέτρα, αλλά ούτε και επιτρέπει πλήρη ελευθερία επιλογών στους καταναλωτές. Το ρυθμιστικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από ισορροπία μεταξύ δημόσιας υγείας και ατομικής αυτονομίας.
Υποχώρηση δύο θέσεων από το 2023
Σε σύγκριση με την προηγούμενη έκδοση του Δείκτη το 2023, η Ελλάδα υποχωρεί κατά δύο θέσεις. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, η μεταβολή αυτή δεν οφείλεται σε αλλαγές πολιτικής, αλλά στην αναμόρφωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος σε άλλες χώρες, οι οποίες υιοθέτησαν πιο φιλελεύθερες προσεγγίσεις.
Αξιολόγηση ανά κατηγορία:

• Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 8η θέση σε επίπεδο αυστηρότητας για τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού, αντικατοπτρίζοντας την εφαρμογή περιοριστικών μέτρων όπως απαγορεύσεις και ειδική φορολογία.
• Στην κατηγορία των εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης, όπως το άτμισμα και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού, η χώρα βρίσκεται στην 11η θέση, δείγμα μιας πιο διαλλακτικής στάσης.
• Όσον αφορά το αλκοόλ, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 19η θέση, γεγονός που τη φέρνει κοντά στο φιλελεύθερο άκρο της κατάταξης.
• Στα τρόφιμα και τα αναψυκτικά, η χώρα συγκαταλέγεται στις πιο ελεύθερες ευρωπαϊκές, ισοβαθμώντας με ακόμη δέκα χώρες.

Υψηλό κόστος, περιορισμένη απόδοση
Η έκθεση αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα των αυστηρών πατερναλιστικών πολιτικών στον τομέα της δημόσιας υγείας. Όπως επισημαίνεται, δεν υπάρχουν επαρκή εμπειρικά στοιχεία που να δείχνουν ότι χώρες με υψηλότερη ρύθμιση καταγράφουν καλύτερους δείκτες υγείας ή μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Αντιθέτως, η υπερβολική ρύθμιση ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην καινοτομία, ενώ επιβαρύνει τις οικονομίες με γραφειοκρατικό κόστος.
Σύμφωνα με την έκθεση, η ισχυρότερη συσχέτιση όσον αφορά τα επίπεδα υγείας εντοπίζεται στην οικονομική ευημερία και όχι στις απαγορεύσεις. Η ευρύτερη ανάπτυξη, προσθέτει η μελέτη, συμβάλλει περισσότερο στη βελτίωση της υγείας απ’ ό,τι η κρατική παρέμβαση.
ΚΕΦΙΜ: Ανάγκη για ισορροπημένες και αποτελεσματικές πολιτικές
Σε δήλωσή του, ο Γενικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ, κ. Νίκος Ρώμπαπας, τόνισε την ανάγκη για λελογισμένες παρεμβάσεις που να σέβονται την αυτονομία των πολιτών:
«Η ρύθμιση προϊόντων όπως το αλκοόλ, ο καπνός, τα τρόφιμα και τα εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην προστασία της δημόσιας υγείας και τον σεβασμό της ατομικής αυτονομίας. Η συγκριτική μελέτη των εφαρμοζόμενων πολιτικών καταδεικνύει ότι, αντί για αυστηρούς περιορισμούς και υψηλή φορολογία, ηπιότερα εργαλεία όπως η διαφοροποιημένη φορολογία και η αξιόπιστη πληροφόρηση μπορούν να αποδειχθούν πολύ αποτελεσματικότερα και πολύ λιγότερο ηθικά προβληματικά».