Σαν σήμερα 5/5, «Κουρέλι» η σημαία της Επανάστασης στη Σαντορίνη – Οι ντόπιοι Ορθόδοξοι δεν βοήθησαν, οι Καθολικοί αντέδρασαν αρνητικά!

Ανήμερα της γιορτής της Αγίας Ειρήνης, μια μέρα σαν σήμερα δηλαδή, 5 Μαΐου του 1821, ο καπετάνιος Ευάγγελος Ματζαράκης ύψωσε το μπαϊράκι της Επανάστασης στη Σαντορίνη.
Το όνομά της η Σαντορίνη το οφείλει στους διερχόμενους Σταυροφόρους, που στο πέρασμα τους σταματούσαν για ανεφοδιασμό κοντά σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, που βρίσκεται στη σημερινή περιοχή της Περίσας: την είπαν Σάντα Ιρίνα… Κι ανήμερα της Αγίας Ειρήνης, ένας Κεφαλλονίτης, εκπροσωπώντας τον Δημήτριο Υψηλάντη κήρυξε την Επανάσταση στο νησί αλλά το…ηφαίστειο του Αγώνα δεν εξερράγη…Ο Ματζαράκης είχε καταγωγή από τη Σαντορίνη. Οι πρόκριτοι του νησιού ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του «σεβαστού Πρίγκιπος Αλεξάνδρου Υψηλάντου», που είχε σταλεί διαμέσου του «φιλογενούς συμπατριώτου Ματζαράκη», κι’ αποφάσισαν να συμμετάσχουν στον Αγώνα αποστέλλοντας 70 άνδρες και ενός ιερέα στις Σπέτσες και «κρασί βαρέλες εκατόν» στην Ύδρα!
Ο Ματζαράκης έδιωξε τους Τούρκους από τη Σαντορίνη με την αρωγή Κεφαλλονιτών που κατοικούσαν στο νησί. Οι ντόπιοι δεν είχαν δει θετικά την Επανάσταση, ενώ οι Καθολικοί της Θήρας εξέφρασαν την απόλυτη αντίθεσή τους. Ο Ματζαράκης ορίστηκε έπαρχος της επαναστατημένης Σαντορίνης, όμως σύντομα εκδιώχτηκε, όταν ήρθε σε ρήξη (λόγω του εριστικού χαρακτήρα του, γράφουν ιστορικοί) με κατοίκους του νησιού και τον μητροπολίτη Ζαχαρία.
Ανασταλτικός παράγοντας οι Καθολικοί
Η άλλη όψη της ιστορίας αποκαλύπτει τα παρακάτω: Από την πρώτη στιγμή, τοπικοί παράγοντες εξέφρασαν την αντίθεσή τους στον διορισμό του Ματζαράκη, στέλνοντας σχετικές επιστολές προς την Ύδρα, το καλοκαίρι του 1822, ενώ σε ανάλογες επιστολές του ο ίδιος ο έπαρχος προειδοποιεί την Ύδρα για την επερχόμενη αναταραχή και καλεί σε βοήθεια. Τοπικές πηγές αναφέρουν ότι ο Ματζαράκης δεν διέθετε τις ανάλογες διοικητικές ικανότητες και ότι στις αντιδράσεις προς το πρόσωπό του, απαντούσε με υπέρμετρη βία, οξύνοντας περισσότερο τα πάθη, ενώ ήλθε σε σύγκρουση και με τον μητροπολίτη Θήρας Ζαχαρία, τον οποίο εξόρισε από το νησί.

Η Σαντορίνη ξέρει από σεισμούς...

Όταν έφτασε στα νησιά η είδηση της ελληνικής επανάστασης, φαίνεται ότι επικράτησε κλίμα ενθουσιασμού, αν και, σύμφωνα με τις πηγές, υπήρχαν πολλοί πρόκριτοι που δεν το συμμερίζονταν, ενθυμούμενοι τα γεγονότα μετά το τέλος των Ορλοφικών και φοβούμενοι για ενδεχόμενα τουρκικά αντίποινα στα νησιά. Από ό,τι δείχνουν τα στοιχεία, σημαντικό μέρος της αντίδρασης προερχόταν από τους εκπροσώπους των Καθολικών στο θρήσκευμα, κατοίκων των νησιών. Είναι γενική διαπίστωση σε όλες τις βασικές ιστορικές μελέτες γύρω από την Επανάσταση, ότι στα νησιά, με σημαντική αναλογία Καθολικών, και συγκεκριμένα στη Σύρο, στη Νάξο, στην Τήνο και στη Σαντορίνη, υπήρχαν εσωτερικές έριδες που εμπόδισαν τη γενικότερη συμμετοχή των Κυκλάδων στην πολεμική προσπάθεια.
Ειδικά στη Σαντορίνη, οι Καθολικοί είχαν συστήσει δική τους καγκελαρία και είχαν εκλέξει δικούς τους προκρίτους. Όταν η Σαντορίνη εισήλθε στην επανάσταση και εμφανίστηκε ο Ματζαράκης και αργότερα οι Αρμοστές, οι Καθολικοί αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στους θεσμούς της νέας διοίκησης, καθώς και να συνεισφέρουν οικονομικά στον Αγώνα, προτιμώντας να συνεχίσουν να πληρώνουν την «δεκάτη» στον Καπουδάν Πασά, όπως έκαναν και πριν. Μεγάλη αναταραχή προκλήθηκε στις Κυκλάδες, αλλά και στη Σαντορίνη τον Σεπτέμβριο του 1821, από την απόφαση των Καθολικών να αναρτήσουν τη γαλλική σημαία, εκδηλώνοντας την ουδετερότητά τους και την επιθυμία τους να υπαχθούν δυναμικά κάτω από την γαλλική προστασία.
Η άλλη άποψη
Ο Γιάννης Κοκκαλάκης στο βιβλίο του «Η Σαντορίνη και η Οικογένεια Κοκκαλάκη» εκδόσεις Περιοδικόυ Ενδοχώρα- 2005 τα γράφει διαφορετικά: «Οι Σαντορινιοί όταν άκουσαν ότι κηρύχθηκε η Επανάσταση αμέσως στείλανε στους Σπετσιώτες βοηθήματα, τρόφιμα και καράβια για να βοηθήσουν τον αγώνα. Οι κάτοικοι του Σκάρου εγκατεστημένοι πλέον στα Φηρά, σαν άνθρωποι μορφωμένοι και ταξιδεμένοι, παρακολουθούσαν τις εξελίξεις και διαισθάνονταν ότι κάτι ετοιμάζεται και όταν μια ωραία πρωία άκουσαν την πρώτη κανονιά, το σύνθημα του αγώνα, δεν έμειναν αδρανείς. Μπορεί να μην ήταν πολεμιστές και δεν μπορούσαν και πεντακόσιες πενήντα ψυχές Καθολικές να κάμουν περισσότερο απ’ όλο το νησί, αλλά δεν αρνήθηκαν ποτέ να βοηθήσουν τον αγώνα με χρήμα ή είδος»…
Πού βρίσκεται η αλήθεια; Κάπου στη μέση ή στη μέση του πελάγους;
Πηγές: Γεώργιος Νιάρχος και Διαμαντής Κρυωνίδη: «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στις Κυκλάδες. Όψεις της πρώιμης συγκρότησης κρατικών δομών στην Θήρα».
Γιάννη Κοκκαλάκη: «Η Σαντορίνη και η Οικογένεια Κοκκαλάκη» εκδόσεις Περιοδικόυ Ενδοχώρα- 2005.