Δημοσκοπήσεις: Χωρίς ορατό σενάριο διακυβέρνησης - Βαθαίνει η κρίση εκπροσώπησης

Από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις της Alco και της Pulse προκύπτουν τέσσερες κοινά στοιχεία:
1. Η Νέα Δημοκρατία κατάφερε να ανακόψει την πτωτική πορεία της και να τσιμπήσει κάπως (+1% στην Pulse, +1,4% στην Alco).
2. H Πλεύση Ελευθερίας παραμένει στη δεύτερη θέση αν και η ορμή της έχει πέσει.
3. Το ΠΑΣΟΚ συνεχίζει να πέφτει (-1% στην Pulse, -1,3% στην Alco).
4. Ο ΣΥΡΙΖΑ παγιώνεται σε πολύ χαμηλά ποσοστά (6% στην Pulse, 6,7% στην Alco).
Για πολλοστή φορά θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι δημοκοπήσεις είναι «φωτογραφίες της πολιτικής στιγμής». Μάλιστα αυτές οι «φωτογραφίες» δεν είναι υψηλής ευκρίνειας γιατί το πολιτικό περιβάλλον είναι εξαιρετικά ασταθές, ο εκλογικός ορίζοντας είναι μακρινός και η σχέση των πολιτών με τα κόμματα πολύ χαλαρή. Επομένως, στις δημοσκοπήσεις μπορούμε να βρούμε χρήσιμες ενδείξεις για την πολιτική συνείδηση, αλλά μέχρις εκεί.
Οι αιτίες
Η άνοδος της ΝΔ ερμηνεύτηκε από πολλούς αναλυτές ως αποτέλεσμα των παροχών που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός. Αυτή η εκτίμηση έχει μια δόση αλήθειας, αλλά δεν εξηγεί από μόνη της το εύρημα. Πιο σημαντικοί ήταν δύο άλλοι παράγοντες.
Ο πρώτος παράγοντας είναι ότι τις προηγούμενες εβδομάδες δεν υπήρξε καμία μεγάλη κινητοποίηση για τα Τέμπη. Επιπλέον, δημιουργήθηκε η απόλυτη σύγχυση για το ενδεχόμενη μεταφορά λαθραίων καυσίμων από την εμπορική αμαξοστοιχία. Η υποχώρηση των κινητοποιήσεων σε συνδυασμό με την άνοδο της σύγχυσης ήταν ό,τι καλύτερο για την κυβέρνηση. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να μη λησμονούμε ότι η υποχώρηση της ΝΔ σημειώθηκε λόγω των ιστορικών λαϊκών κινητοποιήσεων και όχι εξαιτίας της δράσης της αντιπολίτευσης, η οποία εξακολουθεί να μην μπορεί να φτιάξει ατζέντα.
Στοχευμένη στρατηγική
Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι το Μαξίμου δεν κάνει απλώς παροχές γενικώς και αορίστως. Κάνει μια καμπάνια που στοχεύει σε πολύ συγκεκριμένα εκλογικά κοινά. Μπορεί γενικά η δυσαρέσκεια να μεγαλώνει, αλλά αυτό που έχει σημασία για το επιτελείο του Μαξίμου είναι το ποσοστό που χρειάζεται για να φτάσει το 28% των ευρωεκλογών και στη συνέχεια για να κινηθεί προς το 30%. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι παροχές δεν δόθηκαν προς τους πιο φτωχούς, αλλά στα κοινά που στοχεύει εκλογικά η ΝΔ. Αυτή η στοχευμένη στρατηγική (η οποία συμπληρώνεται από την οργανωμένη καλλιέργεια σύγχυσης για τα Τέμπη) φαίνεται να αποδίδει καρπούς σε αυτή τη φάση. Πρέπει όμως να περιμένουμε τους επόμενους μήνες για να δούμε αν θα έχει συνέχεια η επιτυχία της.
Ποια κυβερνητική πλειοψηφία;
Υπάρχουν όμως και δύο σταθερά ευρήματα στις δημοσκοπήσεις που έχουν διενεργηθεί μετά τις ευρωεκλογές, ανεξαρτήτως από τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους.
Το πρώτο είναι ότι βαθαίνει ο κατακερματισμός του κομματικού συστήματος, ο οποίος σηματοδοτεί την προϊούσα κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Στις μετρήσεις της ALCO και της Pulse το πρώτο κόμμα (η ΝΔ) έχει 24,7% και 24% αντίστοιχα, ενώ το δεύτερο (Πλεύση) 11,6% και 11,5%. Αυτά τα ποσοστά θα ήταν αδιανόητα για τα πρώτα δύο κόμματα πριν κάποια χρόνια. Τι είδους συναίνεση έχει στην κοινωνία ένα κυβερνητικό κόμμα το οποίο χαίρει της στήριξης μόλις του ¼ των πολιτών; Δεν είναι αστείο να συζητάμε για αξιωματική αντιπολίτευση του 12%; Αν τώρα λάβουμε υπόψη και τη γιγάντωση της αποχής, γίνεται φανερό ότι οι πολίτες αισθάνονται ολοένα και πιο αποξενωμένοι από ένα κομματικό σύστημα που δεν τους πείθει ότι μπορεί να λύσει τα προβλήματά τους. Η κρίση εκπροσώπησης είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Ωστόσο, το… «επίδομα ταξί για τους πιωμένους» του Κυρανάκη συζητιέται περισσότερο από την απομάκρυνση των πολιτών από τα κόμματα.
Το δεύτερο εύρημα είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει στον ορίζοντα κανένα σενάριο διακυβέρνησης. Η αυτοδυναμία είναι ανέφικτη και δεν αρκούν δύο κόμματα για να διαμορφώσουν κυβερνητική πλειοψηφία. Με τον υφιστάμενο πολιτικό χάρτη είναι αδύνατη η σύμπραξη τριών κομμάτων των οποίων το άθροισμα να βγάζει τουλάχιστον 151 βουλευτές. Επομένως, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα πάμε σε τουλάχιστον δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις. Η προεξόφληση όμως ότι δεν θα προκύψει κυβέρνηση από τις πρώτες εκλογές, θα εντείνει τον κατακερματισμό, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη τη διαμόρφωση πλειοψηφίας ακόμα και μετά από τις δεύτερες εκλογές. Το πολιτικό σύστημα έχει μπει για τα καλά σε περιδίνηση.