Το φεγγάρι... συρρικνώνεται: Γιατί αυτό είναι πρόβλημα, ειδικά για τους αστροναύτες

Το ενδιαφέρον για την εξερεύνηση της Σελήνης έχει επιτρέψει. Η ινδική αποστολή Chandrayaan-3 πραγματοποίησε πέρσι την πρώτη επιτυχημένη ήπια προσγείωση στην περιοχή, λίγες μέρες μετά τη συντριβή του ρωσικού διαστημικού σκάφους Luna-25 καθ' οδόν για να επιχειρήσει το ίδιο. Η NASA επέλεξε την περιοχή ως τόπο προσγείωσης για την αποστολή της Artemis III, η οποία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την επιστροφή των αστροναυτών στη Σελήνη το 2026, και η Κίνα έχει επίσης σχέδια να δημιουργήσει μελλοντικούς βιότοπους εκεί.
Την ίδια ώρα όμως, τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν επιστήμονες καθώς σύμφωνα με μια νέα μελέτη το φεγγάρι... συρρικνώνεται!
Καθώς ο πυρήνας του φεγγαριού σταδιακά ψύχεται και συρρικνώνεται, η επιφάνειά του αναπτύσσει πτυχές - όπως ένα σταφύλι που συρρικνώνεται σε σταφίδα - που δημιουργούν "σεληνιακούς σεισμούς" που μπορεί να διαρκέσουν για ώρες, καθώς και κατολισθήσεις. Όπως και η υπόλοιπη επιφάνεια του φεγγαριού, η περιοχή του νότιου πόλου που αποτελεί αντικείμενο τόσο μεγάλου ενδιαφέροντος είναι επιρρεπής σε αυτά τα σεισμικά φαινόμενα, αποτελώντας ενδεχομένως απειλή για μελλοντικούς ανθρώπινους αποίκους και εξοπλισμό.
«Αυτό δεν πρόκειται να ανησυχήσει κανέναν και σίγουρα δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την εξερεύνηση αυτού του τμήματος του νότιου πόλου της σελήνης», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Thomas R. Watters, ομότιμος ανώτερος επιστήμονας στο Κέντρο Γήινων και Πλανητικών Μελετών του Εθνικού Μουσείου Αέρος και Διαστήματος, «αλλά να θέσει την προσοχή ότι η σελήνη δεν είναι αυτό το καλοκάγαθο μέρος όπου δεν συμβαίνει τίποτα».
Σεισμικά ενεργό το φεγγάρι
Το φεγγάρι, όπως αναφέρει το CNN, έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 150 πόδια σε περίμετρο τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια - ένας σημαντικός αριθμός από γεωλογική άποψη, αλλά πολύ μικρός για να προκαλέσει οποιαδήποτε επίδραση στη Γη ή στους παλιρροϊκούς κύκλους, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Στη σεληνιακή επιφάνεια, ωστόσο, είναι μια διαφορετική ιστορία. Παρά τα όσα μπορεί να υποδηλώνει η εμφάνισή του, το φεγγάρι εξακολουθεί να έχει θερμό εσωτερικό, γεγονός που το καθιστά σεισμικά ενεργό.
"Υπάρχει ένας εξωτερικός πυρήνας που είναι λιωμένος και ψύχεται", δήλωσε ο Watters. "Καθώς ψύχεται, το φεγγάρι συρρικνώνεται, ο εσωτερικός όγκος αλλάζει και ο φλοιός πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτή την αλλαγή - πρόκειται για μια παγκόσμια συρρίκνωση, στην οποία συμβάλλουν και οι παλιρροϊκές δυνάμεις στη Γη".
Επειδή η επιφάνεια του φεγγαριού είναι εύθραυστη, αυτή η έλξη δημιουργεί ρωγμές, τις οποίες οι γεωλόγοι αποκαλούν ρήγματα. "Το φεγγάρι θεωρείται ότι είναι αυτό το γεωλογικά νεκρό αντικείμενο όπου δεν έχει συμβεί τίποτα εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά αυτό δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια", δήλωσε ο Watters. "Αυτά τα ρήγματα είναι πολύ νέα και συμβαίνουν πράγματα. Στην πραγματικότητα έχουμε εντοπίσει κατολισθήσεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του χρόνου που το Lunar Reconnaissance Orbiter βρισκόταν σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι".
Επικίνδυνοι οι σεληνιακοί σεισμοί
Το Lunar Reconnaissance Orbiter ή LRO της NASA εκτοξεύτηκε το 2009 και χαρτογραφεί την επιφάνεια της σελήνης με διάφορα όργανα. Στη νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στις 25 Ιανουαρίου στο The Planetary Science Journal, ο Watters και οι συνάδελφοί του χρησιμοποίησαν δεδομένα που συνέλεξε το LRO για να συνδέσουν έναν ισχυρό σεληνιακό σεισμό - που εντοπίστηκε με όργανα που άφησαν οι αστροναύτες του Apollo πριν από περισσότερα από 50 χρόνια - με μια σειρά από ρήγματα στον σεληνιακό νότιο πόλο.
Ο ισχυρότερος καταγεγραμμένος σεισμός ήταν ισοδύναμος με μέγεθος 5,0 Ρίχτερ. Στη Γη, αυτό θα θεωρούνταν μέτριο, αλλά η χαμηλότερη βαρύτητα του φεγγαριού θα τον έκανε να φαίνεται χειρότερος, δήλωσε ο Watters.
«Στη Γη, έχετε πολύ ισχυρότερη βαρύτητα που σας κρατάει προσκολλημένους στην επιφάνεια. Στο φεγγάρι, είναι πολύ μικρότερη, οπότε ακόμη και μια μικρή επιτάχυνση του εδάφους θα σας πετάξει από τα πόδια σας, αν περπατάτε», είπε. «Αυτού του είδους η ταλάντωση μπορεί πραγματικά να αρχίσει να ρίχνει τα πράγματα σε ένα περιβάλλον χαμηλών G».
Δεν κάνει πίσω η NASA
Τα ευρήματα της μελέτης δεν θα επηρεάσουν τη διαδικασία επιλογής της περιοχής προσεδάφισης του Artemis III και αυτό οφείλεται στο εύρος και τη διάρκεια της αποστολής, σύμφωνα με τη συν-συγγραφέα της μελέτης και πλανητική επιστήμονα της NASA Renee Weber.
«Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η εκτίμηση του πόσο συχνά μια συγκεκριμένη περιοχή βιώνει έναν σεληνιακό σεισμό είναι δύσκολο να γίνει με ακρίβεια, και όπως και οι σεισμοί, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τους σεληνιακούς σεισμούς», δήλωσε η Weber. «Οι ισχυροί ρηχοί σεληνιακοί σεισμοί είναι σπάνιοι και αποτελούν χαμηλό κίνδυνο για τις βραχυπρόθεσμες αποστολές στη σεληνιακή επιφάνεια.» Η NASA έχει εντοπίσει 13 υποψήφιες περιοχές προσεδάφισης του Artemis III κοντά στο νότιο πόλο της Σελήνης, πρόσθεσε η ίδια, χρησιμοποιώντας κριτήρια όπως η δυνατότητα ασφαλούς προσεδάφισης στην περιοχή, η δυνατότητα επίτευξης επιστημονικών στόχων, η διαθεσιμότητα του παραθύρου εκτόξευσης και οι συνθήκες όπως το έδαφος, οι επικοινωνίες και ο φωτισμός. Στο πλαίσιο της αποστολής, δύο αστροναύτες θα περάσουν περίπου μια εβδομάδα ζώντας και εργαζόμενοι στη σεληνιακή επιφάνεια.
Ωστόσο, δήλωσε ο Weber, για μια μακροχρόνια ανθρώπινη παρουσία στο φεγγάρι, η διαδικασία επιλογής της τοποθεσίας θα μπορούσε πράγματι να λάβει υπόψη της γεωγραφικά χαρακτηριστικά, όπως η εγγύτητα σε τεκτονικά χαρακτηριστικά και το έδαφος.