Στις 18 Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 34 χρόνια από την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981.

Η σημασία της και ο τρόπος που καθόρισε τις εξελίξεις στη χώρα αναλύθηκε πολλές φορές, στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Το 1981 συνέβη μια τομή που εγκαινίασε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών που σχετίστηκαν με μια διαδικασία εκδημοκρατισμού, εκσυγχρονισμού, βελτίωσης του βιοτικού και οικονομικού επιπέδου, αναβάθμισης της θέσης της Ελλάδας, συγκρότησης ενός Κράτους Δικαίου και Κράτους Πρόνοιας κ.τ.λ.
Γράφει ο Βασίλης Ραούλης 
Το 2007 η εταιρεία δημοσκοπήσεων Public Issue διεξήγαγε μια έρευνα για λογαριασμό της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». Η έρευνα με τίτλο «Η ελληνική κοινή γνώμη απέναντι στην ιστορία της Μεταπολίτευσης, 1974-2007» αφορούσε την αποτίμηση των Ελλήνων για την ιστορική περίοδο της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας (Μεταπολίτευση). Μεταξύ των απαντήσεων ήταν και τα παρακάτω:
Η πλειοψηφία θεωρούσε τις εκλογές του 1981 ως τις «πιο σημαντικές της Μεταπολίτευσης» (36% του δείγματος) . Το 48% θεωρούσε ως πιο σημαντικό Πρωθυπουργό από το 1974 τον Ανδρέα Παπανδρέου, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από όσους θεωρούσαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (26%). Στην ερώτηση για την «καλύτερη κυβέρνηση μετά το 1974» το 40% επέλεξε την πρώτη Κυβέρνηση Παπανδρέου 1981-1985. Ακολουθούσε η διακυβέρνηση Καραμανλή 1974-1980 με 16%.
Στην αξιολόγηση θεσμικών αλλαγών και γεγονότων το 54% θεώρησε τον «εκδημοκρατισμό του
συνδικαλισμού» (1982) ως το πιο σημαντικό στη Μεταπολίτευση. Επίσης όσον αφορά ειδικά τη δεκαετία του ’80 η πλειοψηφία (36%) θεώρησε ότι «η δημοκρατία λειτούργησε καλύτερα», ενώ πλειοψηφικές ήταν και οι θετικές γνώμες για την «κατάσταση της οικονομίας» με 35% και το βιοτικό επίπεδο με 40% έναντι όλων των άλλων περιόδων της μεταπολίτευσης.
Ήταν η επιβεβαίωση της συλλογικής μνήμης για το ότι εκείνη ήταν η περίοδος των μεγάλων αλλαγών για τη χώρα!
34 χρόνια μετά η χώρα ζει στους ρυθμούς μιας υποτιθέμενης «αριστερής» Κυβέρνησης, που υλοποιεί μια βαθιά αντιλαϊκή πολιτική, που ανακυκλώνει την κρίση, ενισχύει την κοινωνική διάλυση και δημιουργεί ένα πλέγμα ανασφάλειας, φόβου και απογοήτευσης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Έχει ενδιαφέρον η σύγκριση των νομοθετικών και κοινωνικών παρεμβάσεων της περιόδου 1981-1985 και της σημερινής με αφορμή το ανέκδοτο περί «πρώτης φοράς Αριστερά» που χρησιμοποιήθηκε από στελέχη και κορυφαίους παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ.
Για την ιστορία λοιπόν αλλά και την αποκατάσταση του περιεχομένου βασικών εννοιών της πολιτικής μας ζωής, θα ήθελα να θυμίσω:
Εξωτερική πολιτική:
Αποδοχή πρότασης Μπρέζνιεφ για πάγωμα πυρηνικών εξοπλισμών στην Ευρώπη, αναγνώριση Αραφάτ και Παλαιστινιακής Αρχής, «μορατόριουμ» με Τουρκία, συνομιλίες με ΗΠΑ για τις βάσεις, πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κύπρο –την 1η Μαρτίου 1982, «Κίνηση των Έξι για την Ειρήνη» -στις 22 Μαΐου 1984-, επισκέψεις με «μήνυμα» σε Λιβύη του Καντάφι και Πολωνία του Γιαρουζέλσκι, επιτυχής μάχη για τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα -το Μάρτιο του 1985
Θεσμικό οπλοστάσιο της «αλλαγής»
Αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, κατάργηση των φακέλων, επιστροφή προσφύγων, χρηματοδότηση των κομμάτων, κατάργηση του σταυρού προτίμησης, καθιέρωση της ψήφου στα 18, παύση των διακρίσεων με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις, αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων, συμφιλίωση των σωμάτων ασφαλείας με το λαό, συγκρότηση οργάνων δημοκρατικού προγραμματισμού στους Δήμους και στις κοινότητες, κατάργηση αντιδημοκρατικών νόμων στο συνδικαλισμό και διευκόλυνση της συνδικαλιστικής δράσης, εισαγωγή νέου θεσμικού πλαισίου στο χωροταξικό σχεδιασμό, λήψη μέτρων για τη μείωση της ρύπανσης, αλλαγή στις πανελλήνιες εξετάσεις, νόμος-πλαίσιο για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημιουργία εθνικού φορέα υγείας, σύσταση Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, σταδιακή αύξηση των συντάξεων, επέκταση της πενθήμερης εργασίας, ετήσια άδεια τεσσάρων εβδομάδων, κίνητρα για τον επαναπατρισμό των μεταναστών, βελτίωση της θέσης των γυναικών, μείωση της στρατιωτικής θητείας, ίδρυση Υπουργείου Νέας Γενιάς, προώθηση του πολιτισμού σε «κάθε γωνιά» της ελληνικής υπαίθρου.
Πιο αναλυτικά:
Άμεση οικονομική ενίσχυση των λιγότερο προνομιούχων
Σχετικά μεγάλες (αν και όχι ικανές να καλύψουν πλήρως τις απώλειες των προηγουμένων ετών) αυξήσεις μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, καθιέρωση της ΑΤΑ (αυτόματης τιμαριθμικής προσαρμογής), υιοθέτηση μηνιαίας άδειας με αποδοχές για όλους, μείωση των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας σε 40, αύξηση των κοινωνικών δαπανών του κράτους, γενναία αύξηση των κατωτάτων ορίων των συντάξεων (22% για το ΙΚΑ, 50% για ΤΕΒΕ, εμπόρων, 100% για ΟΓΑ), ενίσχυση των αγροτικών πόρων του προϋπολογισμού και τόνωση του αγροτικού εισοδήματος όχι μόνο χάρη στη γενναιοδωρία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής αλλά και του τρόπου εφαρμογής της στην Ελλάδα
Μέτρα που λήφθηκαν για το ξεπέρασμα των ιδεολογικών και κοινωνικών σχισμάτων του παρελθόντος
Η κατάργηση των εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα νόμων για την υπόσταση του εγκλήματος της «εσωτερικής κατασκοπείας» και την ποινικοποίηση των «αντεθνικών» πεποιθήσεων, η αναγνώριση όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, η διευκόλυνση επιστροφής στην Ελλάδα των πολιτικών προσφύγων, η ενδυνάμωση του πολιτικού ελέγχου στην Αστυνομία και τις Ένοπλες Δυνάμεις, η απαγόρευση των βασανιστηρίων και η υπογραφή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την κατάργηση της θανατικής ποινής αποτελούν κρίσιμα βήματα για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα, για την εξομάλυνση των παθών και για την ωρίμανση της δημοκρατίας.
Η απονομή του δικαιώματος ψήφου σε όσους συμπλήρωναν τα 18 χρόνια (από 21 που ήταν ως τότε), η ρύθμιση του δικαιώματος ψήφου των ξενιτεμένων και των ναυτικών, η λήψη μέτρων για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων (έναντι της πλήρους αδιαφάνειας που ίσχυε ως τότε).
Μέτρα με καταρχήν φιλεργατικό και φιλοσυνδικαλιστικό περιεχόμενο
Ψήφιση νόμου για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος (ν. 1264/1982), την αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας των συνεταιρισμών (ν. 1257/1982), ορισμός κατωφλιού 2% για τις απολύσεις των εργαζομένων, εξίσωση της αποζημίωσης των εργατών λόγω απόλυσης με εκείνη των υπαλλήλων, θέσπιση συμμετοχής των εργαζομένων στα διοικητικά συμβούλια των δημοσίων επιχειρήσεων, κήρυξη παράνομων των λοκ-άουτ, κατάργηση της «νόμιμης» απαγόρευσης της απεργίας, αύξηση των γονικών αδειών, διακοπών, συντάξεων, ασφάλισης των εργαζομένων. Παραφωνία σε αυτά τα μέτρα προώθησης των δικαιωμάτων και της πολιτικής παρουσίας των εργαζομένων αποτέλεσε η πολυσυζητημένη τροπολογία του άρθρου 4 στο νόμο 1365/1983 περί «κοινωνικοποιήσεων», σύμφωνα με την οποία για την απόφαση κήρυξης απεργίας στα πρωτοβάθμια σωματεία των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (εκεί που χτύπαγε κατεξοχήν η καρδιά του συνδικαλιστικού κινήματος) απαιτείτο η απόλυτη πλειοψηφία των εγγεγραμμένων μελών της.
Μέτρα που λήφθηκαν για την ισότητα των δύο φύλων
Η κύρωση διεθνών συμβάσεων για την προστασία της μητρότητας (ν. 1302/1983) και κατά των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών(ν.1342/1983), η θεσμοθέτηση της ισότητας των φύλων στις εργασιακές σχέσεις (ν. 4483/1984), η ίδρυση του Συμβουλίου Ισότητας των δύο φύλων (ν.1288/1982) και η αναβάθμισή του σε Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Προεδρίας (ν. 1558/1985), αργότερα οι προστατευτικές για τις αμβλώσεις και το βιασμό ρυθμίσεις(ν.1609/1986)
Να θυμίσω επίσης:
Νόμος 1329/1983, με τον οποίο αναμορφώθηκε και (πραγματικά) εκσυγχρονίστηκε το οικογενειακό δίκαιο στην Ελλάδα. Με την εισαγωγή του πολιτικού γάμου (ήδη με το ν. 1250/1982 και έστω όχι ως υποχρεωτικού αλλά παράλληλου με τον θρησκευτικό), την πρόβλεψη από κοινού λήψης των αποφάσεων που αφορούν τους δύο συζύγους, τη διατήρηση του πατρικού ονόματος της γυναίκας και μετά το γάμο, την κατάργηση του θεσμού της προίκας, τη θέσπιση ισότητας των συζύγων ως προς τη γονική τους ιδιότητα, την αναγνώριση του συναινετικού διαζυγίου και τον περιορισμό των λόγων μη συναινετικού χωρισμού μόνο στον «ισχυρό κλονισμό του γάμου», τη σύνδεση του δικαιώματος διατροφής με την αντικειμενική ανάγκη και όχι πλέον με την υπαιτιότητα, τη μείωση του ορίου ενηλικίωσης στα 18 χρόνια, την πρόσδωση νομικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στους ανηλίκους και την πλήρη ενοποίηση των δικαιωμάτων των εκτός γάμου παιδιών με τα δικαιώματα των γεννημένων σε γάμο (τομέας στον οποίο η θεσμική αυτή μεταρρύθμιση είναι η περισσότερο επαναστατική), το οικογενειακό δίκαιο απελευθερώθηκε από την ως τότε έντονα συντηρητική ιδεολογία της νομικής ανισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα κι έφθασε, αν δεν ξεπέρασε, τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τομές επιχειρήθηκαν και στους ιδιαίτερα ευαίσθητους χώρους της παιδείας και της υγείας. Ο νόμος-πλαίσιο (1268/1982) για την ανώτατη εκπαίδευση πραγματοποίησε τη δημοκρατικά απαραίτητη μετάβαση από το «φεουδαρχικού» τύπου καθεστώς της έδρας και τόνωσε σε αρκετά σημεία την πανεπιστημιακή αυτονομία. Η θεσμοθέτηση, από την άλλη, του Εθνικού Συστήματος Υγείας με το νόμο 1397/1983, έχει ιστορική σημασία, αφού δημιούργησε για πρώτη φορά ένα δημόσιο πλέγμα κανόνων και υποδομών στην υγεία.
Στον τομέα της αποκέντρωσης, που αποτελούσε από την αρχή για το ΠΑΣΟΚ προνομιακό πεδίο ανάδειξης της διαφοράς του από τη συντηρητική παράταξη, οι θεσμικοί νόμοι 1270/1982 και 1416/1984ενίσχυσαν σε σημαντικό βαθμό την αυτοτέλεια των Δήμων και Κοινοτήτων. Δόθηκαν νέες αρμοδιότητες αναπτυξιακού χαρακτήρα στους ΟΤΑ, δημιουργήθηκαν θεσμοί διακοινοτικής συνεργασίας και κίνητρα για εθελοντικές συνενώσεις των μικρών κοινοτήτων, θεσπίστηκε νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις των ΟΤΑ και τις προγραμματικές συμφωνίες, ιδρύθηκαν θεσμοί λαϊκής συμμετοχής και δημοτικής αποκέντρωσης –διαμερισματικά και συνοικιακά συμβούλια, πάρεδροι οικισμών-, καταργήθηκε σχεδόν πλήρως ο έλεγχος σκοπιμότητας του νομάρχη, δημιουργήθηκαν τα νομαρχιακά συμβούλια, άρχισαν ν’ αποκεντρώνονται σημαντικοί πόροι.
Ειδικά θα πρέπει να αναφερθεί το δικαίωμα που δόθηκε στους ΟΤΑ για την ίδρυση των Κέντρων Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων, των περίφημων ΚΑΠΗ, που σύντομα αποδείχθηκαν ένας από τους πιο ευφάνταστους, στοχευμένους και αποτελεσματικούς, δηλαδή πραγματικά κοινωνικούς, θεσμούς όλων των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου.
Προφανώς υπάρχουν νομοθετήματα και παρεμβάσεις, με προοδευτικό πρόσημο, που ξεχνώ.
Η καταγραφή των παραπάνω δείχνει και νομίζω σε μεγάλο βαθμό κάνει κατανοητό το μέγεθος της αλλαγής της χώρας και της κοινωνίας εκείνη τη χρονική περίοδο  και αποκαλύπτει επίσης το μέγεθος της πολιτικής ανοησίας που περιέχεται στο «πρώτη φορά Αριστερά» των οπαδών και υποστηρικτών της σημερινής Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ.