Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2020

Ανατροπές στις προσλήψεις αναπληρωτών φέρνει η ψηφιακή Βίβλος, έρχεται νέα πλατφόρμα για τους γονείς μαθητών


Νέες ψηφιακές Υπηρεσίες για τους γονείς των μαθητών με όνομα eParents, την δημιουργία νέας πλατφόρμας Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών, ανατροπές στις προσλήψεις των αναπληρωτών με ψηφιακή «βοήθεια» αλλά και το Βιογραφικό Εκπαίδευσης με νέο Σύστημα Καταγραφής Ακαδημαϊκών Τίτλων (eDiplomas) προβλέππει μεταξύ άλλων η Βίβλος του Ψηφιακού Μετασχηματισμού που τέθηκε σήμερα σε δημόσια διαβούλευση.
Την στρατηγική του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (ΥΨΔ) για την ενδυνάμωση της ψηφιακής εμπειρίας σε κάθε επίπεδο λειτουργίας της Παιδείας, συμπεριλαμβανομένων της διοίκησης της εκπαίδευσης, της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και των υπηρεσιών προς τους πολίτες ξεδιπλώνει η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση σήμερα από το υπουργείο Ψηφιακής Μεταρρύθμισης.
Μέσω αυτής επιδιώκεται η ουσιαστική εξυπηρέτηση του πολίτη, η πρόσβαση με ίσες ευκαιρίες για όλους και η διαφάνεια και η εξοικονόμηση πόρων και η ορθή αξιοποίηση του δημοσίου χρήματος.
Στην Βίβλο αναλύονται οι βασικοί στόχοι της ψηφιακής στρατηγικής της Παιδείας.
Μητρώα, Διαλειτουργικότητα και Ανοικτά Δεδομένα
Στον πυρήνα της ψηφιακής στρατηγικής βρίσκεται η υιοθέτηση της αρχής σχεδιασμού once-only σε όλο το φάσμα των εφαρμογών της Παιδείας καθώς και η μετάβαση από τις document-centric λύσεις σε data-centric λύσεις. Συστατικό στοιχείο της προσέγγισης αυτής είναι η θεμελίωση των βασικών μητρώων της Παιδείας και σταδιακά ο επανασχεδιασμός των αντίστοιχων πληροφοριακών συστημάτων. Τα μητρώα αυτά αφορούν σε κατηγορίες φυσικών προσώπων (Μαθητής, Φοιτητής, Εκπαιδευτικός κ.ά.), σε μονάδες εκπαίδευσης και διοίκησης (Σχολεία, Πανεπιστήμια, ΙΕΚ, κ.ά.), και γενικά σε δομές πληροφορίας που πρωτογενώς αποκτούν υπόσταση στο χώρο της Παιδείας (Μάθημα, Πρόγραμμα Σπουδών, Βιβλίο / Σύγγραμμα, κ.ά.). Ο στόχος είναι τα μητρώα να γίνουν πολίτες πρώτης κατηγορίας στον ψηφιακό κόσμο, και να γίνουν καταλύτες μετασχηματισμού των δεδομένων σε πληροφορία. Αυτό θα αποτελέσει τη βάση νέων υπηρεσιών διαλειτουργικότητας και θα αναβαθμίσει τις δυνατότητες διάθεσης αξιόπιστων ανοικτών δεδομένων για το τομέα της εκπαίδευσης.
Ψηφιακή Κουλτούρα Μάθησης
Βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων στο σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, που προϋποθέτει τη δημιουργία ψηφιακής κουλτούρας μάθησης. Η ψηφιακή κουλτούρα μάθησης εστιάζει στην ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου, την ανάπτυξη εργαλείων και πλατφορμών σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, καθώς και στις υποδομές και τον εξοπλισμό φυσικών χώρων εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων (π.χ. εξοπλισμό με διαδραστικούς πίνακες, εξοπλισμό για το αμφιθέατρο της επόμενης γενιάς, κ.ά.). Παράλληλα, στοχεύει στην επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού και την αναβάθμιση ή επανακατάρτισή του με νέες δεξιότητες αξιοποιώντας ψηφιακά μέσα και τεχνολογίες.
Διασύνδεση με την αγορά εργασίας
Η εκπαίδευση ως μορφή συστηματικής μόρφωσης για την απόκτηση δεξιοτήτων συχνά αξιολογείται υπό το στενό πρίσμα των ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασης που παρέχει. Για το λόγο αυτό η έγκαιρη ιχνηλάτηση των αναγκών της αγοράς εργασίας γίνεται κρίσιμο εργαλείο σχεδιασμού της εκπαιδευτικής πολιτικής. Οι τεχνολογίες πληροφορικής διαμορφώνουν σε αυτό το τοπίο νέες ευκαιρίες συστηματικής και αποτελεσματικής ανάλυσης των δεδομένων της αγοράς εργασίας. Τα συμπεράσματα αυτών των μελετών θα συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών και των προγραμμάτων επανακατάρτισης, στην ανάπτυξη επίκαιρων και στοχευμένων προγραμμάτων μαθητείας, και γενικότερα στην αποτελεσματικότητα κάθε ψηφιακής δράσης που στοχεύει να φέρει τον εκπαιδευόμενο σε επαφή με την πραγματική οικονομία.
Διεθνοποίηση & εξωστρέφεια
Η διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια, ειδικά για το χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης, είναι μια στρατηγική επέκτασης χωρίς επιλογή αποχής. Η κατεύθυνση αυτή επιβεβαιώνεται και από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία προάγει την ανάπτυξη ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών, την κινητικότητα φοιτητών μεταξύ διαφορετικών χωρών και τη δημιουργία διευρωπαϊκών προγραμμάτων σπουδών[1]. Στόχος είναι τα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα να συμμετέχουν ενεργά σε αυτό το νέο τοπίο και οι ψηφιακές τους υποδομές και υπηρεσίες να αποτελέσουν ένα ακόμα συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτή την προσπάθεια.
Οργάνωση και Διοίκηση
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, δεν εξαντλείται στην εικόνα των υπηρεσιών που αντιλαμβάνεται άμεσα ο τελικός χρήστης. Αφορά και ένα πολυπληθές οικοσύστημα υπηρεσιών και διοικητικών ροών που εκτελούνται στο παρασκήνιο, ο εκσυγχρονισμός των οποίων είναι συστατικό στοιχείο του ψηφιακού μετασχηματισμού και αναπόσπαστο τμήμα της ψηφιακής στρατηγικής για την Παιδεία. Αυτό εξειδικεύεται σε παρεμβάσεις που αφορούν την αξιολόγηση, την απλοποίηση, τον αυτοματισμό διοικητικών εργασιών και εν τέλει την ψηφιοποίησή της Διοίκησης με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Παράλληλα αφορά στην οργάνωση και στο σχεδιασμό του ίδιου του μετασχηματισμού. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν μπορεί παρά να προκύψει από τη σύνθεση πολλαπλών παράλληλων δράσεων με διακριτούς, ρεαλιστικούς και μετρήσιμους στόχους. Είναι σημαντικό αφενός οι δράσεις αυτές να είναι συντονισμένες και αφετέρου τα παραγόμενα πληροφοριακά συστήματα να αποτελούν παραδοτέα ενός κεντρικού σχεδιασμού, επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακας και σκοπού.
Υπηρεσίες προς τον πολίτη
Τέλος, σημαντική διάσταση του ψηφιακού μετασχηματισμού για την Παιδεία αποτελεί η αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τον πολίτη. Οι υπηρεσίες που αφορούν τον πολίτη μαθητή, γονέα ή κηδεμόνα, πρέπει να επανασχεδιαστούν με ανθρωποκεντρική φιλοσοφία, αξιοποιώντας τα ψηφιακά εκείνα εργαλεία που θα επιτρέπουν στο εξής την καλύτερη, ταχύτερη και ασφαλέστερη εξ αποστάσεως εξυπηρέτηση.
Ψηφιακές Υπηρεσίες MySchool
Αφορά τον επανασχεδιασμό της πλατφόρμας MySchool και των ψηφιακών υπηρεσιών διοίκησης που παρέχει σε σχολεία και δ/νσεις εκπαίδευσης. Η πλατφόρμα διαχειρίζεται 1,5 εκατομμύριο μαθητές, 140 χιλιάδες εκπαιδευτικό προσωπικό και εξυπηρετεί 16 χιλιάδες σχολικές μονάδες, και είναι κομβικής σημασίας για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αξιοποιώντας την υφιστάμενη εμπειρία και λαμβάνοντας υπόψη τις νέες προκλήσεις, ο επανασχεδιασμός του MySchool εστιάζει:
Στην τεχνολογική αναβάθμιση της αρχιτεκτονικής και του λογισμικού της πλατφόρμας, ώστε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις λειτουργικής επεκτασιμότητας και επιχειρησιακής λειτουργίας.
Στην αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών για το σχολείο με στόχο την αντικατάσταση των «υπηρεσιακών εντύπων», για παράδειγμα, απουσιολόγιο, βιβλίο ύλης, με ψηφιακά ισοδύναμες λύσεις που θα υιοθετηθούν καθολικά.
Στην ενίσχυση της διαλειτουργικότητας, σε επίπεδο υπηρεσιών και δεδομένων, ώστε να αποτελέσει πυλώνα και καταλύτη για την ανάπτυξη ενός ευρύτερου οικοσυστήματος εφαρμογών, όπως για παράδειγμα οι εφαρμογές τηλεκπαίδευσης και οι εφαρμογές που απευθύνονται σε κηδεμόνες.
Στην παραγωγή αναλυτικών αναφορών, με στόχο την υποστήριξη του εκπαιδευτικού σχεδιασμού.
Ψηφιακές Υπηρεσίες του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου – ΠΣΔ
Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (ΠΣΔ) είναι το εθνικό δίκτυο και ο πάροχος υπηρεσιών διαδικτύου (ISP) που συνδέει όλες τις σχολικές και διοικητικές μονάδες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ο σκοπός της δράσης είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος επόμενης γενιάς για τα ελληνικά σχολεία και αναπτύσσεται σε δύο βασικούς άξονες:
Ο πρώτος εστιάζει στη δικτυακή αναβάθμιση των σχολείων με σταδιακές επεμβάσεις, που ξεκινούν από την εγκατάσταση VDSL συνδέσεων σε 7000 και πλέον σχολεία, και φτάνουν στην αξιοποίηση οπτικών δικτύων νέας γενιάς (Fiber-To-The-School) όπου είναι τεχνικά εφικτό. Παράλληλα με την αξιοποίηση υποδομών του ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ και των δημοτικών Μητροπολιτικών Δικτύων Οπτικών Ινών σε πρωτεύουσες νομών, η ενίσχυση της ευρυζωνικότητας θα υποστηριχθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με μίσθωση εμπορικών οπτικών δικτύων αναβαθμίζοντας περεταίρω τη σύνδεση σε πάνω από 3.000 σχολεία. Στόχος είναι η γρήγορη, αδιάλειπτη και αξιόπιστη πρόσβαση στο διαδίκτυο, συνθήκη που είναι απαραίτητη για το ψηφιακό σχολείο και για την προώθηση καινοτόμων υπηρεσιών.
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην ανάπτυξη νέων και στην αναβάθμιση υφιστάμενων ψηφιακών υπηρεσιών του ΠΣΔ για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Οι υπηρεσίες του ΠΣΔ στηρίζουν τη λειτουργία του δικτύου, εξασφαλίζουν ψηφιακή παρουσία των μονάδων και των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας στο διαδίκτυο και παρέχουν το δίχτυ ασφάλειας που ο ειδικός χαρακτήρας της κοινότητας απαιτεί. Επιπλέον, παρέχουν προηγμένες υπηρεσίες διοικητικής οργάνωσης και στήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι τηλεδιασκέψεις, η γεωχωρική απεικόνιση σχολικών μονάδων, η φιλοξενία ιστότοπων και ιστολογίων, το σύστημα κτηματολογίου τεχνολογικού εξοπλισμού, το σύστημα διαχείρισης σχολικών βιβλιοθηκών κ.α. Ακόμα περισσότερο και αναγνωρίζοντας την προστιθέμενη αξία των υπηρεσιών τηλεκπαίδευσης στην εκπαιδευτική διαδικασία η δράση θα ενισχύσει περαιτέρω τις υπηρεσίες και σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης ολοκληρώνοντας υφιστάμενες λύσεις είτε αναπτύσσοντας νέες.
Ψηφιακές Υπηρεσίες για κηδεμόνες μαθητών (eParents)
Σύμφωνα με την Βίβλο που παρουσιάζει το Dnews θα αφορά μια νέα πλατφόρμα που στόχο έχει να δώσει στον πολίτη-κηδεμόνα ένα ζωντανό «παράθυρο» στα σχολικά δρώμενα. Ακολουθώντας μια στρατηγική σταδιακής ένταξης νέων υποσυστημάτων, η πλατφόρμα θα υλοποιήσει τις παρακάτω θεματικές:
Ανακοινώσεις και ειδοποιήσεις: Θα αποτελέσει το επίσημο ψηφιακό κανάλι ενημέρωσης του κηδεμόνα από το σχολείο.
Δραστηριότητες: Αφορά στο ημερολόγιο του σχολείου και της τάξης με δυνατότητα δήλωσης συμμετοχής σε εκδηλώσεις, περιπάτους, εκδρομές κ.λπ.
Ο μαθητής: Αφορά στην παρακολούθηση των επιδόσεων, της βαθμολογίας, απουσίες, καθώς και συμβουλευτικές υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης.
Η μελέτη: Πιο συγκεκριμένα αφορά στην ενημέρωση σε σχέση με την ύλη που καλύφθηκε στην τάξη και τις εργασίες που έχουν ανατεθεί στο μαθητή.
Ο καθηγητής: Με στόχο τον προγραμματισμό συνάντησης ή τη δυνατότητα online επικοινωνίας μέσω της πλατφόρμας σε επιλεγμένες ώρες.
Δίκτυο κηδεμόνων: Με στόχο την επικοινωνία μεταξύ κηδεμόνων και την υποστήριξη ομάδων σε επίπεδο σχολείου και τάξης.
Ειδικές υπηρεσίες: Όπως η παρακολούθηση της θέσης του σχολικού οχήματος, η υποστήριξη του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, οι δωρεές και χορηγίες για το σχολείο κτλ.
Τα παραπάνω θα υλοποιηθούν παράλληλα με την εξέλιξη του κανονισμού λειτουργίας των σχολείων, και των υποδομών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Πλατφόρμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών
Αφορά την ανάπτυξη πλατφόρμας για την υποστήριξη των επιμορφωτικών δράσεων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) με πληθυσμό αναφοράς 165.000 εκπαιδευτικούς προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εκτίμηση για παραπάνω από 220.000 επιμορφώσεις ετησίως σε διαφορετικές θεματικές ενότητες. Η πλατφόρμα εστιάζει κυρίως στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, σύγχρονη και ασύγχρονη, και θα αναπτύσσεται μέσω της αποκέντρωσης των παρεμβάσεων υιοθετώντας ένα ιεραρχικό μοντέλο επιμόρφωσης των επιμορφωτών που θα καταλήγει στην ενδοσχολική επιμόρφωση. Πέρα από το υποσύστημα τηλεκπαίδευσης και διαχείρισης της ηλεκτρονικής μάθησης, η πλατφόρμα θα ενσωματώνει μηχανισμούς διαλειτουργικότητας με τα μητρώα επιμορφωτών και επιμορφούμενων, θα αξιοποιεί υφιστάμενα εξωτερικά αποθετήρια εκπαιδευτικών πόρων, και υφιστάμενες ψηφιακές υπηρεσίες όπου κρίνεται τεχνο-οικονομικά βέλτιστο (π.χ. υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης).
Τέλος ακολουθώντας τις βέλτιστες πρακτικές, θα δοθεί έμφαση στη διασφάλιση ποιότητας και την πιστοποίηση των διαδικασιών επιμόρφωσης. Για το σκοπό αυτό:
το σύνολο του επιμορφωτικού υλικού θα υπόκειται σε διαρκή αξιολόγηση και θα ταξινομείται με τη μορφή ανοικτών και επαναχρησιμοποιήσιμων εκπαιδευτικών πόρων σε ανοιχτά αποθετήρια
θα ορίζονται για κάθε θεματική ενότητα μαθησιακοί στόχοι, οι οποίοι θα λαμβάνονται υπόψη στη διαμόρφωση προσωποποιημένων εκπαιδευτικών διαδρομών βάσει των εξατομικευμένων αναγκών των επιμορφούμενων
θα παρέχονται εγγενώς μηχανισμοί καταγραφής των στοιχείων παρακολούθησης της επιμόρφωσης και παραγωγής αναφορών ανά μάθημα ή επιμορφούμενο.
Ο στόχος είναι αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της συμμετοχής των επιμορφούμενων στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες καθώς και τα αποτελέσματα αξιολόγησης αυτών, η διαδικασία επιμόρφωσης να οδηγεί σε αντίστοιχες πιστοποιήσεις.
Αναδιοργάνωση Διαδικασίας Κάλυψης Θέσεων Αναπληρωτών Εκπαιδευτικών
Βασικός στόχος του έργου είναι ο έγκαιρος προγραμματισμός, ο ακριβής προσδιορισμός και η γρήγορη κάλυψη των λειτουργικών κενών με αναπληρωτές εκπαιδευτικούς επιδιώκοντας τη μείωση της απώλειας διδακτικών ωρών για όλους τους μαθητές. Οι ανάγκες σε διορισμούς αναπληρωτών καθηγητών και η κατανομή τους σε κάθε σχολείο μεταβάλλονται κάθε χρόνο, εξαιτίας νέων διορισμών μόνιμων καθηγητών, μεταθέσεών τους, μακροχρόνιων αδειών, κλπ. Επιπλέον η πλειονότητα των υποψήφιων αναπληρωτών καθηγητών συμμετέχει στη διαδικασία περισσότερες από μία χρονιές και η αξιολόγηση των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων όπως προκύπτουν από τις αιτήσεις των υποψηφίων επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο από την αρχή, παρόλο που στη πράξη υπάρχουν μόνο μικρές επικαιροποιήσεις από χρονιά σε χρονιά. Η δράση εστιάζει σε νομοθετικές και τεχνικές παρεμβάσεις που εξελίσσονται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά στη φάση πρόσληψης και το δεύτερο στη φάση κατανομής αυτών στα σχολεία.
Όσον αφορά στην διαδικασία πρόσληψης στόχος είναι η απλοποίηση της για τον υποψήφιο αναπληρωτή και η μείωση του διοικητικού κόστους εξυπηρέτησή της. Εδώ, βασικό στοιχείο της παρέμβασης είναι η αξιοποίηση των στοιχείων προηγούμενων ετών ώστε οι υποψήφιοι να μην χρειάζεται κάθε χρόνο να επανακαταθέτουν και να ελέγχονται για τα ίδια στοιχεία προϋπηρεσίας, αλλά μόνο για τις μεταβολές σε σχέση με την τελευταία πρόσληψη.
Όσον αφορά στο στάδιο της κάλυψης των θέσεων, αυτό θα υποστηρίζεται από σύστημα “έξυπνης κατανομής” των αναπληρωτών στις σχολικές μονάδες και παρακολούθησης της ανάληψης θέσεων. Για τις ανάγκες της μαζικής συμβασιοποίησης των εκπαιδευτικών στα στενά χρονικά περιθώρια που υπάρχουν για την ανάληψη υπηρεσίας τους, θα αναπτυχθεί ειδική εφαρμογή απομακρυσμενης υπογραφής σύμβασης μέσω της πύλης gov.gr, η οποία εφαρμογή θα δύναται να χρησιμοποιηθεί και σε άλλες περιπτώσεις όπου το δημόσιο πρέπει να συνάψει συμβάσεις μίσθωσης έργου ορισμένου χρόνου με φυσικά πρόσωπα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι αναπληρωτές καλύπτουν παράλληλα θέσεις σε περισσότερες από μια σχολικές μονάδες ο αλγόριθμος θα εξασφαλίζει την μέγιστη κάλυψη σχολικών μονάδων συνυπολογίζοντας το κόστος μετακίνησης του αναπληρωτή. Ο ίδιος αλγόριθμος αξιοποιώντας τα στοιχεία κενών θέσεων από τη πλατφόρμα MySchool (Μαθητολόγιο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης), που αναλύεται παρακάτω, θα παρέχει έγκαιρα αξιόπιστη πρόβλεψη αναγκών για την επόμενη χρονιά.
Εγγραφή στο Νηπιαγωγείο
Η εφαρμογή «Εγγραφή στο Νηπιαγωγείο» έχει στόχο να παράξει μια ψηφιακά ισοδύναμη διαδικασία εγγραφής των νηπίων που δεν θα απαιτεί την αυτοπρόσωπη παρουσία του κηδεμόνα. Αξιοποιώντας διαλειτουργικότητες με άλλα συστήματα του Δημοσίου, υλοποιούνται αυτοματισμοί που κάθε χρόνο θα επεκτείνονται, απλοποιώντας περαιτέρω τη διαδικασία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, α) ο αυτόματος προσδιορισμός των τέκνων προς εγγραφή από το Μητρώο Πολιτών, β) η λήψη των στοιχείων διεύθυνσης διαμονής και των λοιπών στοιχείων επικοινωνίας του κηδεμόνα από το Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών, γ) η άντληση των δικαιολογητικών για την εγγραφή στο ολοήμερο πρόγραμμα κ.α. Σε αυτό το νέο περιβάλλον θα ενταχθούν επίσης μηχανισμοί συνυπολογισμού της δυναμικότητας των σχολικών μονάδων και άλλων γεωχωρικών δεδομένων με στόχο τη βελτιστοποίηση της κατανομής των νηπίων με πιο «έξυπνα» κριτήρια, που εξυπηρετούν καλύτερα την καθημερινότητα του πολίτη. Παράλληλα, στο επίπεδο της διοίκησης και της οργάνωσης, η λειτουργία της εφαρμογής αναμένεται να μειώσει το διοικητικό φόρτο και ενισχύσει τη διαφάνεια στη διαδικασία. Το ίδιο σύστημα θα αποτελέσει τη βάση για τις εγγραφές σε επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης, όπως το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο.
Βιογραφικό Εκπαίδευσης – Σύστημα Καταγραφής Ακαδημαϊκών Τίτλων (eDiplomas)
Αφορά την ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας μέσω της οποίας πιστοποιούνται οι τίτλοι σπουδών που εκδίδονται από αναγνωρισμένους εκπαιδευτικούς φορείς. Σημείο εκκίνησης θα αποτελέσουν οι τίτλοι των Ελληνικών ΑΕΙ και οι αναγνωρισμένοι τίτλοι των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων εξωτερικού. Το πεδίο εφαρμογής του Βιογραφικού Εκπαίδευσης θα διευρύνεται σταδιακά, εντάσσοντας τίτλους και πιστοποιήσεις από άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης και κατάρτισης σε παράλληλο βηματισμό με τον εκσυγχρονισμό των αντίστοιχων πρωτογενών μητρώων τίτλων. Η πλατφόρμα βάζει τον πολίτη στο κέντρο, δίνοντάς του τον έλεγχο της διάθεσης των δεδομένων που τον αφορούν. Συγκεκριμένα, ένας πολίτης αφού αυθεντικοποιηθεί, θα μπορεί να δώσει την συγκατάθεσή του ώστε ένας φορέας (δημόσιος οργανισμός ή εταιρεία) να αποκτήσει πρόσβαση σε επιλεγμένες πληροφορίες για τους τίτλους σπουδών του. Παράλληλα οι δημόσιοι φορείς θα μπορούν να διενεργήσουν εύκολα, γρήγορα και αξιόπιστα, αυτεπάγγελτο έλεγχο γνησιότητας των τίτλων σπουδών που τους έχουν κατατεθεί. Η ίδια πλατφόρμα θα αποτελέσει τον εθνικό κόμβο σύνδεσης για τη συμμετοχή σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες (π.χ. EMREX[2], EBSI[3]) που αναπτύσσονται σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πληροφοριακό Σύστημα για την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης
Αφορά την αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και την υποστήριξη του νέου ρόλου της σχετικά με τη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Η δράση εστιάζει στους παρακάτω τομείς:
Αναβάθμιση των υπηρεσιών αξιολόγησης των ΑΕΙ και διαχείρισης του Μητρώου Εμπειρογνωμόνων.
Ανάπτυξη πλατφόρμας ανοικτής πρόσβασης, για τη σημασιολογική θεμελίωση και την προτυποποίηση των δεδομένων και των μεταδεδομένων της Ανώτατης Εκπαίδευσης, με στόχο την κοινή κατανόηση των μετρικών αξιολόγησης και της μεθοδολογίας συλλογής στοιχείων.
Την παρακολούθηση, μελέτη, αξιολόγηση και παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων και δεικτών απόδοσης (ΚPIs) της ελληνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης συνολικά, αλλά και των επί μέρους ΑΕΙ, βάσει των συμφωνιών προγραμματικού σχεδιασμού.
Την αποτελεσματική συλλογή στοιχείων για ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες από τις Μονάδες Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) και τον κόμβο Επιχειρησιακής Ευφυΐας των ΑΕΙ.
Ψηφιακές Υπηρεσίες Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων
Αφορά στον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών διοικητικής υποστήριξης της εκπαίδευσης σε όλα τα ΑΕΙ της χώρας. Η δράση στον πυρήνα της έχει τα πληροφοριακά συστήματα φοιτητολογίου, φοιτητικής μέριμνας (βλ. σίτιση, στέγαση), και πρακτικής άσκησης. Παράλληλα πλαισιώνεται από οριζόντιες παρεμβάσεις στις περιοχές: α) διαχείρισης δικτυακών λογαριασμών, β) διαλειτουργικότητας δεδομένων και υπηρεσιών και γ) συλλογής αναλυτικών στοιχείων για τη παραγωγή στατιστικών αναφορών.
Ειδικότερα η ανάπτυξη των νέων ψηφιακών υπηρεσιών στα ΑΕΙ θα συμβάλλει σε:
Καθολική κάλυψη του φοιτητικού πληθυσμού (προπτυχιακά, μεταπτυχιακά, διδακτορικά), από τα φοιτητολόγια των ΑΕΙ καθώς και στην επέκταση και αναβάθμιση των παρεχόμενων ψηφιακών υπηρεσιών που αφορούν όλο τον κύκλο φοίτησης, από την εγγραφή έως την απονομή τίτλου.
Καθολική δυνατότητα ταυτοποίησης και αυθεντικοποίησης των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσα από την ανάπτυξη υποδομών ψηφιακής ταυτότητας (Identity Management) στα πανεπιστήμια, με στόχο τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών διαχείρισης των διαδικτυακών λογαριασμών των μελών τους,
Ανάπτυξη υπηρεσιών διαλειτουργικότητας με στόχο την ασφαλή και αξιόπιστη διαβίβαση δεδομένων της «σπουδαστικής καρτέλας» φοιτητή στο εθνικό και ευρωπαϊκό δίκτυο των πανεπιστημίων, καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών διαλειτουργικότητας μεταξύ των ΑΕΙ και της Δημόσιας Διοίκησης.
Αναβάθμιση του κόμβου Επιχειρησιακής Ευφυΐας των ΑΕΙ με στόχο τη συλλογή, σύνθεση και στατιστική ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων που είναι διαθέσιμα στις υποδομές των πληροφοριακών συστημάτων των ΑΕΙ.
H στόχευση του Έργου είναι διπλή. Αφενός, για το σύνολο των ελληνικών ΑΕΙ, να αλλάξει το τοπίο των ψηφιακών υπηρεσιών που απευθύνονται στους 400.000 φοιτητές, καθιστώντας την κοινότητα αυτή πιλότο σε εφαρμογές ψηφιακής καινοτομίας. Αφετέρου να ενισχύσει τις ψηφιακές υποδομές και να δημιουργήσει τις συνθήκες εξωστρέφειας, ώστε τα ελληνικά ΑΕΙ να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της Ανώτατης εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο (διευρωπαϊκά προγράμματα σπουδών, κινητικότητα φοιτητών, προσέλκυση ξένων φοιτητών κ.ά.).
Διαχείριση και εποπτεία πρακτικής άσκησης φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
Αφορά στην βελτίωση της διαχείρισης της πρακτικής άσκησης των φοιτητών, η οποία θα συμβάλλει στη σύνδεση των διαδικασιών εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, μέσω της αναβάθμισης του ρόλου της πρακτικής άσκησης των φοιτητών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για την ενίσχυση της πρόσβασης στην απασχόληση και την εξασφάλιση της πρώτης εργασιακής εμπειρίας.
Συγκεκριμένα, θα υλοποιηθεί η επέκταση του συστήματος ΑΤΛΑΣ με πρωταρχικό στόχο την αναβάθμιση του ρόλου του φοιτητή στο σύστημα και την ενσωμάτωση λειτουργικοτήτων για τη διευκόλυνση της χρήσης του συστήματος από τα γραφεία πρακτικής άσκησης. Ειδικότερα θα συμπεριληφθούν μεταξύ άλλων:
Δυνατότητα ανάρτησης βιογραφικών σημειωμάτων και δήλωσης πεδίων ενδιαφέροντος από τους φοιτητές και πρόσβασης σε αυτά από τους φορείς υποδοχής πρακτικής άσκησης (υπό όρους)
Δυνατότητα δήλωσης προτίμησης θέσεων ΠΑ από τους φοιτητές μέσω του συστήματος.
Δυνατότητα δήλωσης ολοκλήρωσης μιας θέσης από τον φορέα υποδοχής πρακτικής άσκησης και δημιουργίας σχετικής βεβαίωσης.
Μελέτη επανακαθορισμού αντικειμένων θέσης με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Μελέτη και εφαρμογή διαλειτουργικότητας με τρίτους φορείς (ΑΑΔΕ, Εργάνη, ΟΑΕΔ) για μείωση της γραφειοκρατίας των γραφείων πρακτικής άσκησης και των φορέων υποδοχής πρακτικής άσκησης.
Ολοκληρωμένη υπηρεσία διαχείρισης αιτήσεων για τη χορήγηση στεγαστικού επιδόματος στους φοιτητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης – Στεγαστικό Επίδομα
Η πρώτη περίοδος εφαρμογής της ηλεκτρονικής υπηρεσίας χορήγησης του στεγαστικού επιδόματος είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα, με κυριότερα την ταχεία εξυπηρέτηση του μεγαλύτερου αριθμού των δικαιούχων και την ελαχιστοποίηση του γραφειοκρατικού φόρτου τόσο από την πλευρά των δικαιούχων όσο και από την πλευρά των Ιδρυμάτων. Η νέα δράση αφορά στην επέκταση της εφαρμογής με σκοπό την περαιτέρω μείωση της γραφειοκρατίας και τη βελτίωση λειτουργίας της. Οι αλλαγές είναι και θεσμικές, μέσω έκδοσης νεότερου νόμου όσο και σε επίπεδο πληροφοριακής υποδομής.
Συγκεκριμένα προτείνεται:
Απλοποίηση του περιουσιακού κριτηρίου που θα αφορά στο σύνολο της επικράτειας. Αντί για υπολογισμό των τετραγωνικών μόνο σε περιοχές άνω των 3.000 κατοίκων, προτείνεται να αντικατασταθεί με νεότερο κριτήριο που θα εφαρμόζεται με βάση την αντικειμενική αξία της συνολικής ακίνητης περιουσίας (πχ κάτω από 150.000 €). Με αυτό τον τρόπο θα είναι και πιο εύκολη και πιο δίκαιη η εφαρμογή του σχετικού κριτηρίου. Απαραίτητη προϋπόθεση εφαρμογής είναι η τροποποίηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου.
Διασύνδεση με ΠΣ Μητρώου Πολιτών/ Δημοτολόγιο, ώστε να αντλείται ηλεκτρονικά η πληροφορία της οικογενειακής κατάστασης (π.χ διαζευγμένος γονέας) ή αν ο φοιτητής είναι ορφανός και από τους δύο γονείς και να μην χρειάζεται να προσκομίζεται το σχετικό δικαιολογητικό.
Στην περίπτωση που δικαιούχοι είναι οι ίδιοι οι φοιτητές, να υπάρχει η δυνατότητα να επιλέγουν περισσότερες της μίας συνθήκες που τους καθιστούν δικαιούχους με ανάλογο χειρισμό από την πλευρά της εφαρμογής.
Διαχείριση διανομής ακαδημαϊκών συγγραμμάτων στους φοιτητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
Αφορά στην αναβάθμιση και ενίσχυση της διαχείρισης της διανομής των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων με σκοπό τη βελτίωση και απλοποίηση του μηχανισμού επιλογής και διάθεσης συγγραμμάτων στους φοιτητές, την προώθηση της χρήσης ψηφιακών συγγραμμάτων καθώς και την αυτοματοποίηση της διαδικασίας κοστολόγησης των συγγραμμάτων και της διαδικασίας αποζημίωσης των εκδοτών από τις οικονομικές υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας. Θα προβλεφθούν επίσης νέες δυνατότητες στη διαχείριση των συγγραμμάτων για τους προπτυχιακούς φοιτητές όλων των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Οι κυριότερες λειτουργίες που θα καλύπτει η αναβάθμιση του συστήματος διανομής «ΕΥΔΟΞΟΣ» είναι οι εξής:
Αναβάθμιση του συστήματος πληρωμής και κοστολόγησης συγγραμμάτων των εκδοτών πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.
Βελτίωση χρηστικότητας εφαρμογών Ευδόξου (εκδότες, φοιτητές, γραμματείες, σημεία διανομής).
Μελέτη και πιλοτική ενσωμάτωση της δυνατότητας των εκδοτών να διαθέτουν συγγράμματα σε ψηφιακή μορφή, με διασφάλιση των πνευματικών τους δικαιωμάτων.
Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο και Υπηρεσίες e-Μάθησης
Η στρατηγική ενίσχυσης των υπηρεσιών ηλεκτρονικής μάθησης στην Ανώτατη εκπαίδευση υποστηρίζεται από δύο πυλώνες δράσεων. Ο πρώτος εστιάζει στην ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου, ενώ ο δεύτερος στον εκσυγχρονισμό των οριζόντιων πλατφορμών και υπηρεσιών για την ανάδειξη και αξιοποίηση του περιεχομένου.
Το ψηφιακό περιεχόμενο αφορά ψηφιακά μαθήματα και εκπαιδευτικούς πόρους, τόσο ανοικτής όσο και ελεγχόμενης πρόσβασης, που απευθύνονται σε ομάδες-στόχους. Η ανάπτυξη του περιεχομένου αφορά:
την ανάπτυξη προδιαγραφών για τη δομή, το περιεχόμενο και τα μεταδεδομένα των ψηφιακών μαθημάτων των προγραμμάτων σπουδών
την υποστήριξη συνεργειών για την από κοινού ανάπτυξη και χρήση περιεχομένου και ψηφιακών μαθημάτων που αφορούν μαθήματα κορμού
την ανάπτυξη Μαζικών Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων (MOOCs) ειδικού σκοπού εστιάζοντας σε θεματικές περιοχές με διεθνές ενδιαφέρον
την ανάπτυξη μαθημάτων και περιεχομένου ειδικού σκοπού π.χ., ψηφιακές δεξιότητες, επαγγελματικός προσανατολισμός, υγεία, κ.α.
Παράλληλα πρόκειται να υλοποιηθεί η αναβάθμιση και διαχείριση κεντρικών πλατφορμών και υπηρεσιών για την ενσωμάτωση και την αποδοτική αξιοποίηση του ψηφιακού περιεχομένου και πόρων στην εκπαιδευτική διαδικασία όλων των Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων της χώρας. Στις οριζόντιες πλατφόρμες περιλαμβάνονται:
Η Εθνική Πύλη Ψηφιακών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων και Εκπαιδευτικών Πόρων που θα παρέχει δυνατότητες συνάθροισης μεταδεδομένων και αναζήτησης εκπαιδευτικού περιεχομένου και πόρων.
Οι Πλατφόρμες και Υπηρεσίες υποστήριξης e-Μάθησης και ανάπτυξης, διάθεσης ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου όπως οι: α) Open eClass (πλατφόρμα ηλεκτρονικών μαθημάτων και MOOCs), β) Open Delos (πλατφόρμα πολυμεσικών εκπαιδευτικών πόρων), και γ) άλλες Πλατφόρμες και Υπηρεσίες σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, ζωντανών μεταδόσεων, υπηρεσιών κατά απαίτηση video, διαδραστικών διαλέξεων κ.λπ.
Ηλεκτρονικές Εγγραφές Φοιτητών
Η δράση αφορά σε μια σειρά παρεμβάσεων στη διαδικασία εγγραφής φοιτητών και στην ανάπτυξη μιας one-stop πλατφόρμας που θα καλύπτει λειτουργικά όλες τις επιμέρους ροές εγγραφής, μετεγγραφής, απόδοσής φοιτητικού λογαριασμού, και αίτησης για την έκδοση της φοιτητικής κάρτας, υλοποιώντας την ψηφιακή εκδοχή εγγραφής ενός φοιτητή (University Student Digital – On Boarding) από ένα σημείο εισόδου. Η πλατφόρμα θα αποτελείται από οριζόντια υποσυστήματα που θα καλύπτουν τις κεντρικές λειτουργίες όπως η διεκπεραίωση των αιτήσεων και η έκδοση αποτελεσμάτων που διενεργούνται από δ/νσεις του ΥΠΑΙΘ, καθώς και από κάθετα υποσυστήματα, π.χ. εγγραφής στο φοιτητολόγιο και απόδοσης δικτυακού λογαριασμού, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων θα έχουν τα Πανεπιστήμια για να μπορούν να προσαρμόζουν τη διαδικασία με βάση τις ειδικότερες ανάγκες κάθε ιδρύματος και τμήματος. Το οικοσύστημα θα συμπληρώνει ένας κόμβος που θα αποτελεί το σημείο διασύνδεσης της με το Κέντρο Διαλειτουργικότητας (ΚΕ.Δ) της ΓΓΠΣΔΔ, για την εξυπηρέτηση του συνόλου των ελέγχων που αφορούν κοινωνικό-οικονομικά κριτήρια αλλά και με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα εξασφαλίζοντας ότι όλα τα επιμέρους συστήματα λειτουργούν ως ενιαίο σύνολο.
Στόχος όσον αφορά τον νέο-εγγραφέντα φοιτητή είναι η έγκαιρη ένταξη του στο ακαδημαϊκό έτος ακόμα και για τις ειδικές κατηγορίες φοιτητών που συστηματικά καθυστερούν. Παράλληλα επιδιώκεται η διοικητική απλοποίηση των διαδικασιών που μέχρι τώρα εξυπηρετούνται από πολλαπλά συστήματα τα οποία αναπτύσσονται αποσπασματικά και παράγουν επικαλύψεις ή κενά.
Ψηφιακή Υπηρεσία Απόκτησης και Διαχείρισης Ακαδημαϊκής Ταυτότητας
Αφορά στην αναβάθμιση και επέκταση της Ηλεκτρονικής Υπηρεσίας Απόκτησης Ακαδημαϊκής Ταυτότητας που έχει αναπτύξει και λειτουργεί η ΕΔΥΤΕ Α.Ε. από το 2011 για λογαριασμό του Υπουργείου Παιδείας καθώς πλέον οι τεχνολογικές εξελίξεις απαιτούν την ριζική αναδιάρθρωση της πληροφοριακής υποδομής. Ταυτόχρονα, θα ενσωματωθούν νέες λειτουργικότητες για την εξυπηρέτηση αλλοδαπών δικαιούχων, όπως τους φοιτητές Erasmus, καθώς και την παροχή επιπλέον χρήσεων και υπηρεσιών στους υφιστάμενους κατόχους (φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές και το προσωπικό των φορέων) των ακαδημαϊκών ταυτοτήτων.
Η επέκταση της ψηφιακής λύσης θα εξασφαλίσει επίσης την υπηρεσία διαδικτυακής βεβαίωσης της φοιτητικής ιδιότητας ενός πολίτη-φοιτητή. Η υπηρεσία θα είναι διαθέσιμη μετά από τη συναίνεση του φοιτητή, αλλά και με τη μορφή αυτεπάγγελτου ελέγχου σε πραγματικό χρόνο από εξουσιοδοτημένα πληροφοριακά συστήματα του Δημοσίου, καταργώντας έτσι την ανάγκη έγχαρτων βεβαιώσεων. Αρχικά θα εστιάσει σε φοιτητές του πρώτου κύκλου σπουδών, που υπάρχει συνολική κάλυψη, και σταδιακά θα συμπεριλάβει και τους φοιτητές άλλων κύκλων.
Για να αποκτήσουν οι ταυτότητες επιπλέον χρήσεις και υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα χρήση τους για την πρόσβαση σε χώρους ελεγχόμενης πρόσβασης (access control) ή χρήση τους ως ηλεκτρονικό εισιτήριο σε ΟΑΣΑ, ΟΣΕΘ, ΚΤΕΛ, κλπ, απαιτούνται:
Ενσωμάτωση στις ακαδημαϊκές ταυτότητες ειδικής κεραίας και μικροεπεξεργαστή τύπου Mifare με ανάλογο λογισμικό.
Προσθήκη νέας λειτουργικότητας στο υφιστάμενο Κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα (ΚΠΣ) για την υποστήριξη ολόκληρου του κύκλου ζωής των του νέου μικροεπεξεργαστή, την αναβάθμιση διασύνδεσης ΚΠΣ με ανάδοχο παραγωγής και διανομής των ταυτοτήτων, τη διασύνδεση του ΚΠΣ με τα μέσα μαζικής μεταφοράς που θα υποστηρίξουν την ακαδημαϊκή ταυτότητα ως μέσο αποθήκευσης εισιτηρίων και καρτών απεριορίστων διαδρομών, τη διασύνδεση του ΚΠΣ με φορείς που επιθυμούν να υλοποιήσουν υπηρεσίες που υποστηρίζονται από το νέο μικροεπεξεργαστή (πχ. Access control).
Αναβάθμιση συστήματος Ηλεκτρονικών Ψηφοφοριών στα Α.Ε.Ι.
Αφορά την ανάδειξη και υποστήριξη της ψηφιακής εκλογικής διαδικασίας (online voting), στο χώρο των ΑΕΙ. Η δράση εστιάζει στην πλατφόρμα «Ζευς» και ειδικότερα στη σύνδεσή της με τις ψηφιακές υποδομές των ιδρυμάτων. Κομβικό σημείο της εκλογικής διαδικασίας είναι η κατάρτιση του εκλογικού καταλόγου και η διασφάλιση ότι σε αυτόν συμμετέχουν μόνο όσοι έχουν το εκλογικό δικαίωμα. Αυτό αποτελεί ευθύνη της εφορευτικής επιτροπής, το έργο της οποίας θα διευκολυνθεί αναπτύσσοντας στην πλατφόρμα «Ζευς» εργαλεία άντλησης στοιχείων από τα ηλεκτρονικά πρωτογενή μητρώα του ιδρύματος. Αντίστοιχα, για τον έλεγχο της πρόσβασης στην ψηφιακή κάλπη, στόχος είναι η υιοθέτηση του μοντέλου Αυθεντικοποίησης ως Υπηρεσία (Authentication as a Service). Στο πλαίσιο αυτό η πλατφόρμα θα ορίζει το επίπεδο ασφάλειας που απαιτεί η εκλογική διαδικασία, και θα είναι στην ευθύνη του ιδρύματος η επιλογή των μηχανισμών αυθεντικοποίησης (SMS, OneTimePasswords, ψηφιακά πιστοποιητικά, κ.ά.), που θα χρησιμοποιηθούν ή των συνδυασμών τους για την επίτευξη του επιθυμητού στόχου. Με τις παρεμβάσεις αυτές ενισχύεται το αδιάβλητο της ψηφιακής εκλογικής διαδικασίας, αυξάνεται ο βαθμός εμπιστοσύνης στην πλατφόρμα «Ζευς», και διαμορφώνεται η κατάλληλη ψηφιακή κουλτούρα για τους πολίτες του μέλλοντος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σχόλια
Δεν βρέθηκαν σχόλια γι'αυτό το άρθρο.
Γίνε ο πρώτος που θα σχολιάσει το άρθρο χρησιμοποιώντας την παρακάτω φόρμα