Τράπεζες: Οι πυλώνες των παρεμβάσεων που εξετάζει η κυβέρνηση για προμήθειες, δάνεια και στέγη

Την ερχόμενη εβδομάδα, στην συζήτηση του προϋπολογισμού του 2025 στην Ολομέλεια της Βουλής - ο προϋπολογισμός ψηφίζεται την επόμενη Κυριακή 15/12 - θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια της κυβερνητικής παρέμβασης για τις τράπεζες.
Την παρέμβαση προανήγγειλε σήμερα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του OPEN, «Ώρα Ελλάδος» ενώ λίγο αργότερα, μιλώντας στη Βουλή για το φορολογικό νομοσχέδιο έδωσε και το περίγραμμα της πρωτοβουλίας.
Η παρέμβαση την οποία προετοιμάζει η κυβέρνηση δεν θα είναι μονοδιάστατη και θα αναπτύσσεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: 

• Μείωση προμηθειών
• Ενίσχυση του ανταγωνισμού και της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων
• Συμβολή στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης

Προμήθειες
Στο μέτωπο των προμηθειών τα φώτα πέφτουν στις λεγόμενες «λαϊκές συναλλαγές» με το pressing της κυβέρνησης να εστιάζει σε μεγαλύτερο «ψαλίδι» των προμηθειών που εισπράττουν οι τράπεζες σε καθημερινές συναλλαγές εκατοντάδων χιλιάδων φορολογούμενων.
Οι νέες μειώσεις θα έρθουν σε συνέχεια των βημάτων που έκαναν οι τράπεζες το καλοκαίρι μετά από πιέσεις - και τότε - της κυβέρνησης. Τα πακέτων συναλλαγών με χαμηλότερες χρεώσεις που έδωσαν πρόσφατα οι τράπεζες θεωρείται ότι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν κρίνονται επαρκή. Πρέπει να γίνει πιο εντατική προσπάθεια, διαμηνύουν από την κυβέρνηση.
Στο μικροσκόπιο μπαίνουν προμήθειες για καθημερινές συναλλαγές όπως: 

• εμβάσματα
• πληρωμές ΔΕΚΟ
• αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ
• πληρωμές με κάρτες κ.α.

Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως το νέο «ψαλίδι» θα προχωρήσει με νομοθετική ρύθμιση - αν και η κυβέρνηση διατηρεί αυτό το... όπλο στο τραπέζι αν χρειαστεί - ή με μια συμφωνία κυρίων, όπως έγινε και το καλοκαίρι, με το δεύτερο να θεωρείται πιθανότερο, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.
Κορυφαία στελέχη του οικονομικού επιτελείου ζητούν επανειλημμένως, στις άτυπες συναντήσεις των τελευταίων μηνών, από τις τράπεζες να μειώσουν ουσιαστικά τις χρεώσεις που επιβαρύνουν τους πολίτες στις συναλλαγές τους.
Στο ίδιο μέτωπο ουσιαστική βοήθεια θα δώσει και η διεύρυνση του συστήματος άμεσων πληρωμών IRIS (σ.σ. συναλλαγές μέχρι 500 ευρώ ημερησίως χωρίς καμία χρέωση) σε όλο το φάσμα των συναλλαγών με αύξηση του ημερήσιου ορίου στα 1.000 ευρώ. Άλλωστε, όπως υπενθύμισε και ο Κ. Χατζηδάκης μιλώντας το πρωί στο OPEN η εφαρμογή IRIS θα καταστεί από τον Απρίλιο υποχρεωτική για το σύνολο της αγοράς.
Δάνεια στους μικρομεσαίους
Ο πλέον σημαντικός πυλώνας της παρέμβασης αφορά στην ενίσχυση της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να αναλάβει πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού στην τραπεζική αγορά και μέσω του ανταγωνισμού να ανοίξει την... κάνουλα της ρευστότητας προς τους μικρομεσαίους, που εδώ και χρόνια επισημαίνουν πως παραμένουν εκτός των ραντάρ της τραπεζικής δανειοδότησης. Ζητά ταυτόχρονα από τις τράπεζες να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο και να ανοίξουν τις γραμμές πίστωσης προς την συγκεκριμένη επιχειρηματική κατηγορία.
Πρόσφατα, άλλωστε, η κυβέρνηση έδωσε τη δυνατότητα σε ψηφιακές τράπεζες - fintech - να εκταμιεύουν δάνεια, ενώ η είσοδος του 5ου τραπεζικού πόλου στην αγορά μετά την συγχώνευση Παγκρήτιας - Attica bank εκτιμάται πως θα ενισχύσει σημαντικά τον ανταγωνισμό. Η δανειοδότηση, άλλωστε, των bankable μικρομεσαίων που περνούν κάτω από τα ραντάρ των BIG4 αποτελεί διακυρηγμένο στόχο της νέας τράπεζας.
Ο Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στη Βουλή, μίλησε για παρεμβάσεις στον τραπεζικό τομέα που θα λαμβάνουν υπόψη τα πραγματικά προβλήματα και θα αντανακλούν τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των πελατών των τραπεζών, προτάσσοντας την:Περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού που είναι βασικό εργαλείο για την εξυπηρέτηση των πελατών των τραπεζών.
Σε αυτό το πλαίσιο και μέσω του ανταγωνισμού, στήριξη της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε πρόσφατες δηλώσεις του σε συνέδριο του Bloomberg με αντικείμενο την επόμενη ημέρα του τραπεζικού συστήματος απευθυνόμενος στους τέσσερις διευθύνοντες συμβούλους των τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank) τους ζήτησε να δώσουν δάνεια στις μικρές επιχειρήσεις και να αυξήσουν τις χορηγήσεις στα στεγαστικά.
Από την πλευρά τους οι επιτελείς των τραπεζών σε ότι αφορά στα δάνεια προς τις μικρές επιχειρήσεις τονίζουν ότι από τις περίπου 800.000 μικρές επιχειρήσεις, οι 350.000 - 400.000 είναι αποκλειστικά ατομικές, δεν απασχολούν εργαζόμενους και δεν πληρούν τα κριτήρια δανειοδότησης, που έχουν επιβληθεί από το τραπεζικό ευρωσύστημα ως απόρροια των μνημονιακών υποχρεώσεων.
Στεγαστική κρίση
Τρίτος βασικός πυλώνας των παρεμβάσεων είναι η «πιο ενεργή συμβολή εκ μέρους των τραπεζών στην επίλυση του στεγαστικού προβλήματος».
Σε αυτό το μέτωπο, το ζητούμενο είναι να ενισχυθεί η στεγαστική πίστη και να αυξηθούν τα στεγαστικά δάνεια προς τα νοικοκυριά, που πάντως διστάζουν σε πολλές περιπτώσεις να αιτηθούν στεγαστικά δάνεια λόγω και της ξέφρενης αύξησης των τιμών των ακινήτων.
Ταυτόχρονα ζητούμενο είναι να «πέσουν» στην αγορά χιλιάδες ακίνητα που βρίσκονται στα χέρια των τραπεζών ή των servicers - funds, με στόχο να αυξηθεί η προσφορά ακινήτων και να μειωθούν οι τιμές, που πάντως συνεχίζουν να αυξάνονται. Πολλά από αυτά τα ακίνητα βέβαια είναι απαξιωμένα από τον χρόνο και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως μπορούν να πέσουν εύκολα ή και γρήγορα στην αγορά.
Από την πλευρά τους οι τράπεζες ετοιμάζουν νέα προγράμματα χρηματοδότησης παράλληλα με το νέο πρόγραμμα «Σπίτι Μου ΙΙ» και ήδη έχουν χαλαρώσει τον αυστηρό κανόνα του 60%-40%, δηλαδή 60% δάνειο και 40% ίδια συμμετοχή.
Επιτόκια
Στο στόχαστρο φυσικά βρίσκεται και η μεγάλη ψαλίδα ανάμεσα στα επιτόκια καταθέσεων και δανείων, που παραμένει σημαντικά μεγάλη στην Ελλάδα.
Από την πλευρά τους οι τράπεζες αντιτείνουν πως ήδη έχει ξεκίνησε η μείωση των υψηλών επιτοκίων από την ΕΚΤ, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί με ταχύτερο ρυθμό και το 2025, με στόχο στο τέλος της επόμενης χρονιάς το βασικό επιτόκιο του ευρώ να σταθεροποιηθεί στο 2%.
Η παρέμβαση του Κωστή Χατζηδάκη στη Βουλή
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης προανήγγειλε στη Βουλή πέντε παρεμβάσεις στον τραπεζικό τομέα που θα λαμβάνουν υπόψη τα πραγματικά προβλήματα και θα αντανακλούν τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των πελατών των τραπεζών:

• Περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού που είναι βασικό εργαλείο για την εξυπηρέτηση των πελατών των τραπεζών.
• Σε αυτό το πλαίσιο και μέσω του ανταγωνισμού, στήριξη της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
• Περαιτέρω φροντίδα για το ζήτημα των προμηθειών, λαμβάνοντας υπόψη τα βήματα που έκαναν οι τράπεζες το καλοκαίρι κατόπιν παραινέσεων της κυβέρνησης και τον δικαιολογημένο εκνευρισμό πολλών πελατών τους για επιμέρους πρακτικές τους.
• Πιο ενεργή συμβολή εκ μέρους των τραπεζών στην επίλυση του στεγαστικού προβλήματος.
• Αντιμετώπιση κάθε κίνησης από την πλευρά των τραπεζών που κάνει τους πολίτες να δυσανασχετούν, χωρίς όμως να αποσταθεροποιούνται οι τράπεζες.

Η παρέμβαση Χατζηδάκη απαντά στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη που κατέθεσε τροπολογία για έκτακτη φορολόγηση των τραπεζών.
Λύσεις αξιόπιστες και ζυγισμένες
«Προχωρούμε σε λύσεις αξιόπιστες και ζυγισμένες που δεν αποσταθεροποιούν τις τράπεζες και την οικονομία, δεν στέλνουν το λάθος μήνυμα στην Ελλάδα και το εξωτερικό και δεν θέτουν σε κίνδυνο το αξιόχρεο της χώρας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ιδιαιτερότητες της Ελλάδας, που είναι δύο συγκεκριμένες», τόνισε ο υπουργός. «Πρώτον, ότι οι τράπεζες την προηγούμενη δεκαετία είχαν καταρρεύσει, χρειάστηκε επανειλημμένα να ανακεφαλαιοποιηθούν με χρήματα των φορολογουμένων. Μόλις στάθηκαν στα πόδια τους και μπορούν να κοιτούν το μέλλον με αυτοπεποίθηση. Δεύτερον, μόλις ολοκληρώθηκε η αποεπένδυση του ΤΧΣ, οι επενδυτές έβαλαν τα χρήματά τους. Αν τους κάνουμε τώρα μια «έκπληξη» με τη φορολογία μήπως θα μας πουν ότι δεν έχουμε διδαχθεί από το παρελθόν, δεν είμαστε συμφιλιωμένοι με τις επενδύσεις και δεν έχουμε βρει το δρόμο για να προχωρήσει μπροστά η χώρα;».
Χατζηδάκης στο OPEN
Ο ΥΠΕΘΟ μίλησε στην πρωινή εκπομπή του OPEN, «Ώρα Ελλάδος», όπου και προανήγγειλε την κυβερνητική παρέμβαση για τις τράπεζες, η οποία θα ανακοινωθεί σύντομα και θα δίνει «απαντήσεις ενδιαφέρουσες και χρήσιμες».
Ο ίδιος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης των ορίων στο σύστημα IRIS, που σήμερα είναι έως 500 ευρώ στις μεταφορές χωρίς προμήθειες, για παράδειγμα στα 1.000 ευρώ ημερησίως.
«Η κυβέρνηση έχει τις δικές της λύσεις που τις έχει επεξεργαστεί και οι απαντήσεις που θα δώσουμε θα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσες και χρήσιμες», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης, μιλώντας στον Παναγιώτη Στάθη και τον Γιάννη Κολοκυθά.
Ο ίδιος έδωσε, επί της ουσίας και το περίγραμμα της κυοφορούμενης παρέμβασης λέγοντας πως:
«Παρακολουθούμε δυναμικά όλα: τις διαφορές επιτοκίων σε καταθέσεις και δάνεια,
τις προμήθειες, τη ρευστότητα ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και θα κάνουμε παρέμβαση η οποία δεν θα στέλνει αρνητικά μηνύματα στις αγορές, αλλά θα έρχεται και θα καλύπτει αυτό που αισθάνεται η κοινή γνώμη στην Ελλάδα», περιέγραψε ο κ. Χατζηδάκης, προσθέτοντας: «Διότι υπάρχουν λαϊκίστικες πολιτικές που ζημιώνουν, όχι τις τράπεζες, αλλά την οικονομία και τις προοπτικές της χώρας, αλλά υπάρχουν και πολιτικές στοχευμένες ορθολογικές και αποτελεσματικές. Εμείς αυτές υιοθετούμε και θα υιοθετήσουμε».
Ο ίδιος μάλιστα αποκάλυψε πως η παρέμβαση που ετοιμάζει η κυβέρνηση σε σχέση με τις τράπεζες θα έχει και μια πτυχή που θα ακουμπά στην στεγαστική κρίση, δείχνοντας προς τα ακίνητα των τραπεζών που μένουν αναξιοποίητα αλλά και προς την τόνωση της στεγαστικής πίστης. «Μιλάμε για παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα σε συνέχεια άλλων παρεμβάσεων που έχουμε κάνει μέχρι σήμερα», διευκρίνησε ο κ. Χατζηδάκης.
Ο ίδιος αναφέρθηκε διεξοδικά στις παρεμβάσεις που έχει κάνει μέχρι σήμερα η κυβέρνηση για τις τράπεζες: 

• δυνατότητα και σε μη τραπεζικά ιδρύματα να δίνουν δάνεια
• υποχρεωτικό το σύστημα IRIS (μηδενικές προμήθειες) και επέκταση της υποχρεωτικότητας σε όλες τις επιχειρήσεις εντός του 2025
• Μείωση στο 50% των προμηθειών για μικρές συναλλαγές με POS
• Πίεση στις τράπεζες για μείωση των προμηθειών τους, πράγμα που «το έκαναν σε κάποιο βαθμό το περασμένο καλοκαίρι».