Μεσσηνίας Χρυσόστομος: Οι θρησκείες μπορούν να ενώνουν και όχι να διασπούν τους λαούς

Η πρώτη συζήτηση που είχα με το σεβασμιώτατο μητροπολίτη μας κ.κ. Χρυσόστομο ήταν όταν πρωτοήρθε στη Μεσσηνία, σε μια δύσκολη περίοδο για τη Μητρόπολη. Δυναμικός και ταυτόχρονα πράος, βλοσυρός και ταυτόχρονα χαρούμενος, ο κόσμος ήταν επιφυλακτικός μαζί του. Τα χρόνια πέρασαν, διόρθωσε πολλά κακώς κείμενα (στον οίκο του), ο κόσμος τον αγκάλιασε, όπως αγκάλιασε κι αυτός τον κόσμο.
Χριστούγεννα 2024, μια εποχή ταραγμένη σε πολλά επίπεδα, και τι καλύτερο από να κλείσει η χρονιά με μια συζήτηση με το μητροπολίτη μας. Η ιδέα ήρθε, άλλωστε, διαβάζοντας στο site της Μητρόπολης το εξής: «Η εποχή μας απαιτεί επικοινωνία, ενημέρωση και διαρκή πληροφόρηση…».
-Σεβασμιώτατε, Χριστούγεννα μπροστά μας κι όσο περνούν τα χρόνια νομίζω ότι έχουν χάσει το νόημά τους, ένα νόημα που έχουμε όλοι ανάγκη: αγάπη, ειρήνη, αδελφοσύνη, ελπίδα. Ποια είναι η άποψή σας;
Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται η καθημερινότητα και ο συνεχής αγώνας επιβίωσης δεν αφήνουν περιθώρια πλέον στον άνθρωπο να ζήσει κάποιες ιδιαίτερες εόρτιες ημέρες με έναν τρόπο διαφορετικό και να βιώσει το βαθύτερο νόημά τους. Όλα αυτά τα οποία αναφέρατε είναι τα μηνύματα τα οποία δίνουν οι ημέρες του Δωδεκαημέρου, των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων. Το βασικό, όμως, ερώτημα δεν είναι τα εορταστικά ευχολόγια, αλλά εάν είμαστε διατεθειμένοι με τον τρόπο της ζωής μας να κάνουμε πράξη στη ζωή των συνανθρώπων μας την αγάπη, την ειρήνη, την αδελφοσύνη, την ελπίδα. Στο σημείο αυτό χωλαίνουμε, γιατί δεν είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε κάτι που μας ανήκει για να ζήσουν και οι άλλοι.
-Μέρες χαράς και αν στρέψουμε το βλέμμα μας προς τη Μέση Ανατολή, στους Αγίους Τόπους, εκεί που γεννήθηκε η ελπίδα και η αγάπη, συμφώνα με τα γραφόμενα και αυτά που έχουμε διδαχτεί, πεθαίνει κόσμος, άνθρωπος εναντίον ανθρώπου. Ποια είναι η άποψη της Εκκλησίας μας και ποια η δράση και η αντίδρασή της;
Στους Αγίους Τόπους γεννήθηκε ο Χριστός, ο οποίος είναι όντως η ελπίδα και η σαρκωμένη αγάπη. Ως συνέχεια της προηγούμενης ερώτησής σας και της απάντησής μου, σε μια κλίμακα αναλογικά, μικρή ή μεγάλη, επιβεβαιώνεται έμπρακτα στο χώρο της Μέσης Ανατολής και στην Ουκρανία, ότι το συμφέρον είναι το κριτήριο της ζωής ή του θανάτου, το οποίο για να ικανοποιηθεί προκαλεί με βεβαιότητα το θάνατο. Κάτι ανάλογο σε επίπεδο κρατικών, οικονομικών και εθνικών συμφερόντων γίνεται και στις συγκεκριμένες περιοχές, προκειμένου να επιβληθεί ένα κράτος σε ένα άλλο, με επιδιωκόμενο σκοπό την εκμετάλλευση και τα οικονομικά οφέλη.
Για την Εκκλησία κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, ανεπίτρεπτο, χαρακτηρίζεται απάνθρωπο και γι’ αυτό ποτέ δεν υιοθέτησε ή υποστήριξε τον πόλεμο, αλλά αγωνίζεται και ενισχύει την ειρήνη, το διάλογο και την καταλλαγή.
-Τι μπορεί, τελικά, να απαντήσει η Εκκλησία στις προκλήσεις της εποχής μας; Εν μέσω μιας ταραγμένης εποχής σε παγκόσμιο επίπεδο, πώς μπορεί να δώσει ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο σε αυτούς που την έχουν χάσει;
Η εποχή είναι ταραγμένη, οι προκλήσεις είναι πολλές και αδίστακτες και ο άνθρωπος βρίσκεται απέλπιδα πολλές φορές, γι’ αυτό και αναζητά από κάπου να πιαστεί και να σταθεί. Ο ρόλος της Εκκλησίας είναι ακριβώς αυτός, να δώσει στηριγμό και να ανανεώσει την ελπίδα στο δοκιμασμένο άνθρωπο, ώστε να βλέπει προς το μέλλον και να αγωνίζεται να πετύχει ζωή δημιουργική, χωρίς να χάνει τη δύναμή του. Η Εκκλησία πρέπει, και αυτό κάνει, να ανανεώνει την ελπίδα στον άνθρωπο, αφού τίποτε δε χάνεται ολοκληρωτικά, έστω και αν προς στιγμήν φαίνεται ότι κινούμεθα προς την απώλεια.
-Δύο εκκλήσεις των τελευταίων ημερών για το Χαλέπι της Συρίας μάς δημιουργούν προβληματισμούς. «Κίνδυνος για τη συνολική εξάλειψη του Χριστιανισμού από την περιοχή». Είναι η έκκληση του Αρχιεπισκόπου στην ελληνική κυβέρνηση και στους διεθνείς οργανισμούς για πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της ειρήνευσης. Επίσης, την άμεση παρέμβαση του υπουργείου Εξωτερικών για την προστασία των μελών της ελληνορθόδοξης κοινότητας στο Χαλέπι της Συρίας, που απειλούνται από τους τζιχαντιστές, ζητεί βουλευτής μας. Τι ακριβώς συμβαίνει; Πόλεμος θρησκειών; Ποια είναι η άποψή σας;
Δεν είναι πόλεμος θρησκειών μόνο ή θρησκευτικών τοπικών κοινοτήτων, αλλά κρατών και κυβερνήσεων, για το ποιος θα επικρατήσει στην ευρύτερη περιοχή. Οι άμεσες συνέπειες του συγκεκριμένου πολέμου είναι και θρησκευτικές, γιατί η Μέση Ανατολή είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη θρησκευτικότητα των λαών και των κρατών. Άλλωστε, η πολυχρόνια αρμονική συνύπαρξη του Ισλάμ, και όχι των ισλαμιστών, και του Χριστιανισμού στην περιοχή επιβεβαιώνει ότι οι θρησκείες μπορούν να ενώνουν και να μη διασπούν τους λαούς. Οι γεωπολιτικές, όμως, και γεωστρατηγικές εξελίξεις είναι αυτές που τελικά δεν αφήνουν, στον καιρό μας, να πρωταγωνιστήσει αυτή η αρμονική συνύπαρξη, όπως συμβαίνει σήμερα και με τον πρόσφατο πόλεμο στη Συρία.
Ας ευχηθούμε να τελειώσουν γρήγορα αυτές οι πολεμικές συρράξεις, να επικρατήσει και πάλι η ειρήνη και εκ νέου οι θρησκείες να κληθούν για να συμβάλλουν και να εδραιωθεί η ειρηνική συνύπαρξη.
Η δοκιμασία των Ορθοδόξων Χριστιανών και των Ελλήνων συμπατριωτών μάς έχει συγκλονίσει όλους. Δικαίως ο βουλευτής μας έκανε την παρέμβασή του με σκοπό την αφύπνιση και ενεργοποίηση, προκειμένου οι «δοκούντες άρχειν» της πατρίδος μας να ανταποκριθούν άμεσα και αποτελεσματικά, ώστε τις ημέρες αυτές των εορτών να βρεθούν οι δοκιμαζόμενοι αδελφοί μας κοντά στους συγγενείς τους, στους φίλους, στα αδέλφια τους, εδώ στην Ελλάδα, εφόσον το επιθυμούν. Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι οι αγωνιζόμενοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ειρήνη δεν αναφέρονται στη δοκιμασία των χριστιανών, αλλά τηρούν «σιγήν ιχθύος», δείχνοντας ενδιαφέρον επιλεκτικά υπέρ συγκεκριμένων θρησκευτικών ομάδων.
-Το όνομά σας ακούγεται έντονα για τη διαδοχή του Αρχιεπισκόπου, όταν έλθει η ώρα. Είστε στην κούρσα διαδοχής;
Όταν δεν υπάρχει ακόμη κανένας λόγος και αιτία για ένα «άθλημα», πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για «κούρσα διαδοχής»;
Όλα τα πράγματα στον καιρό τους. «Μη προμελετάν απολογηθήναι»
.-Είναι ορατό ότι υπάρχει έλλειψη κληρικών σε όλη την Ελλάδα και εδώ στην περιοχή μας. Τι μπορείτε να κάνετε για την κάλυψη των πολλών κενών θέσεων ιερέων, κυρίως στα χωριά μας; Θέλουν οι νέοι να γίνουν κληρικοί; Και αν όχι, γιατί;
Το πρόβλημα της έλλειψης κληρικών εφημερίων είναι πραγματικό, ορατό και αρκετά ευαίσθητο. Δημιουργούνται προβλήματα από τη μεγάλη αύξηση των κενών εφημεριακών θέσεων, οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν άμεσα, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα να δημιουργείται εφημεριακό κενό, το οποίο καλύπτεται από τη συνεισφορά των εφημερίων των διπλανών ενοριών, κυρίως στην ύπαιθρο χώρα.
Αυτή η χρονοκαθυστέρηση του διορισμού εφημερίων και η αποδυνάμωση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, για λόγους που δεν είναι της παρούσης, έχουν οδηγήσει τους νέους να μην εντάσσονται στον ιερό κλήρο, αφού, δυστυχώς, αναδύονται συγχρόνως και θέματα επιβίωσης, όχι μόνο των ιδίων, αλλά και των οικογενειών τους.
-Φαίνεται, κυρίως μετά την πανδημία, να υπάρχει μια «επιστροφή» των ανθρώπων, και κυρίως των νέων ανθρώπων, στην Εκκλησία. Μια αναθέρμανση της πίστης. Ισχύει ότι οι νέοι προσφεύγουν περισσότερο από άλλες εποχές στην πίστη;
Όντως υπάρχει μια στροφή προς την Εκκλησία και κυρίως των νέων, γιατί έχουν συνειδητοποιήσει πλέον ότι ούτε ιδεολογίες, ούτε κομματικά συστήματα, ούτε δομές εξουσίας, ούτε κινήματα μπορούν να δώσουν νόημα στη ζωή τους. Όλα αυτά τα αποδυνάμωσε η πανδημία και εξαιτίας της αποδείχτηκε το εφήμερο, το πρόσκαιρο, το ψεύτικο αυτών και, μάλιστα, ότι δεν έχουν καμία σημασία για τη ζωή.
Η μόνη ελπίδα δίνεται από τον Χριστό και την Εκκλησία Του, όπου ο άνθρωπος κάθε ηλικίας, εποχής, χρόνου, κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, βρίσκει την παρηγοριά και αντλεί δύναμη και ελπίδα για να προχωρήσει στη ζωή και να επιλύσει τα προβλήματά του.
-Οι γυναικοκτονίες αναδεικνύονται σε μάστιγα της εποχής. Πώς μπορεί να βοηθήσει η Εκκλησία στο να προλάβουμε τέτοια εγκλήματα; Ο ιερέας κάποτε γνώριζε τι γινόταν σε κάθε σπίτι και λειτουργούσε και ως κοινωνικός λειτουργός. Σήμερα ισχύει αυτό; Σε δεύτερο χρόνο, πώς μπορεί να βοηθήσει η Εκκλησία τις γυναίκες που κακοποιούνται και το καταγγέλλουν; Υπάρχουν κάποιες δομές της Εκκλησίας στις οποίες μπορεί να καταφύγουν;
Το φαινόμενο της βίας είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, η αντιμετώπιση του οποίου είναι πολυπαραγοντική, ανάλογα με τη μορφή που εκδηλώνεται. Θεωρώ ότι η χρήση του όρου «γυναικοκτονία» είναι σμίκρυνση και περιορισμός του ευρυτέρου περιεχομένου και της σημασίας που εκφράζεται και εμπεριέχεται στον όρο ανθρωποκτονία, γι’ αυτό δεν μπορώ να τον κατανοήσω, ενώ καθεαυτός υποκρύπτει και μια έκφραση ρατσιστικής διάθεσης και έναν υποβιβασμό του προσώπου της γυναίκας.
Με αυτήν την προοπτική είναι αδήριτη ανάγκη σήμερα το θέμα να αντιμετωπιστεί από την κρατική, νομοθετική και δικαστική Αρχή και να μην ισχύσει ο λόγος του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου: «άνδρες ήσαν οι νομοθετούντες και κατά γυναικών ενομοθέτησαν».
Έχω πει επανειλημμένα ότι χρειάζεται εθνική στρατηγική κατά του φαινομένου της βίας, όπου η Εκκλησία θα κληθεί να δώσει το δικό της μερίδιο συμβολής. Η αντιμετώπιση της βίας δεν είναι μια εύκολη δράση και κατάσταση, γιατί πλέον δεν μπορεί να κτυπηθεί το φαινόμενο «εν τη γενέσει» του, επειδή βρίσκεται σε πορεία και συχνά-πυκνά διαμορφώνεται και εξελίσσεται.
Η Εκκλησία έχει δομές, όμως αρκετές γυναίκες οι οποίες έχουν υποστεί βία, δεν απευθύνονται σ’ αυτές και δεν τις αναζητούν, γιατί είτε θεωρούν ότι μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα της βίας μόνες τους, με αποτέλεσμα να καθίστανται απομονωμένες και από το οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε φοβούμενες το κοινωνικό στίγμα δεν προστρέχουν σε αυτές. Γι’ αυτό το λόγο οι δομές αποδεικνύονται αναποτελεσματικές ως προς τις δράσεις τους προς επίλυση του προβλήματος.
Το φαινόμενο της βίας σε βάρος των γυναικών, όπως και των ανδρών αναλογικά, δεν αντιμετωπίζεται από μια μόνο επιστημονική ομάδα, αλλά με δομές που παρέχουν πολυδιάστατη υποστήριξη, άλλωστε ως φαινόμενο είναι κοινωνικό στην καθολικότητά του.
-Και για να κλείσουμε την κουβέντα μας αισιόδοξα. Ποιο είναι το μήνυμα των φετινών Χριστουγέννων;
Η εορτή των Χριστουγέννων μάς προβάλλει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, την ταπείνωση και τη θυσία του Θεού για τον άνθρωπο, την ελπίδα και την προσδοκία για περισσότερη δημιουργικότητα.
Όταν ο άνθρωπος αγωνίζεται να γίνει πραγματικός άνθρωπος για το συνάνθρωπό του, το μήνυμα των Χριστουγέννων βρίσκει «κατάλυμα» στην ίδια την ανθρώπινη ζωή και πραγματικότητα και έτσι επικρατεί και η ειρήνη του Θεού στον κόσμο.  Του Κώστα Δεληγιάννη