Ο ΕΛΑΣ επιτίθεται κατά του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη – Κομβικής σημασίας η αποτυχία κατάληψης του συγκροτήματος

Ήταν 6 Δεκεμβρίου του 1944, όταν δυνάμεις του ΕΛΑΣ άρχισαν την πολιορκία του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Η αποτυχία κατάληψης του κτηριακού συγκροτήματος αποδείχτηκε κομβικής σημασίας για τη Μάχη της Αθήνας στα Δεκεμβριανά.
Οι άνδρες της Χωροφυλακής ήταν στόχος του ΕΛΑΣ από τα πρώτα χρόνια της σύστασης των αντάρτικων ομάδων. Η Χωροφυλακή από το 1942, και ακόμα πιο έντονα όσο ο καιρός περνούσε, χτυπήθηκε με σφοδρότητα από τις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ., οι οποίες την είχαν ταυτίσει με τους συνεργάτες των Γερμανών και τους Ταγματασφαλίτες.
Και οι σκοτεινές μέρες της γερμανικής κατοχής πέρασαν κι ήρθαν άλλες πιο μουντές και πιο καταιγιστικές: οι μέρες του εμφυλίου. Δεκέμβρης του 44 και το συλλαλητήριο του ΕΑΜ εξελίχθηκε σε ένοπλη σύγκρουση. Όταν ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά, οι περισσότερες μονάδες της Χωροφυλακή ήταν ήδη αφοπλισμένες, ενώ άλλες ανέμεναν να παραδώσουν τον οπλισμό τους και να αντικατασταθούν στην Εθνοφυλακή.
Οι δυνάμεις της Χωροφυλακής που έδρευαν στην Αθήνα, ήταν διάσπαρτες σε ολόκληρη την Πρωτεύουσα. Στις 4 Δεκεμβρίου οι Χωροφύλακες που βρίσκονταν στα προάστια έλαβαν διαταγή να συμπτυχθούν προς το κέντρο της Αθήνας για να ενισχύσουν τις κυβερνητικές δυνάμεις· οι περισσότεροι απέτυχαν να πλησιάσουν το κέντρο της Πρωτεύουσας, αφού δέχτηκαν επιθέσεις από τον ΕΛΑΣ. Όσοι χωροφύλακες κατόρθωσαν να συμπτυχθούν στην Αθήνα, βρήκαν καταφύγιο στα κτήρια που κατείχε η Χωροφυλακή. Η άμυνα της Αθήνας στηριζόταν σε δύο οχυρές περιοχές, οι οποίες βρίσκονταν στα δύο άκρα της επικράτειάς της: στο συγκρότημα της Σχολής Χωροφυλακής στου Γουδή και στο κτηριακό συγκρότημα του Συντάγματος Μακρυγιάννη. Εάν οι δύο αυτές περιοχές έπεφταν στα χέρια του ΕΛΑΣ, θα είχε κριθεί η Μάχη της Αθήνας.

Η Αθήνα ξανά σε πόλεμο

Η σημαντικότερη από τις συγκρούσεις των Δεκεμβριανών ήταν αυτή που άρχισε μια μέρα σαν σήμερα, 6 Δεκεμβρίου του 1944, στο κτηριακό συγκρότημα του Συντάγματος Χωροφυλακής του Μακρυγιάννη.
Οι ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ είχαν απέναντί τους συνολικά 552 άνδρες αξιωματικούς και οπλίτες με ελάχιστο οπλισμό και σφαίρες. Η επίθεση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ εξαπολύθηκε νωρίς το πρωί με καταιγισμό πυρών εναντίον των εξωτερικών φυλακίων. Εκείνη την ημέρα οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ είχαν καταλάβει τα κτήρια της Ειδικής Ασφάλειας, της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής, της Διοίκησης Χωροφυλακής Στερεάς Ελλάδας, της Ανωτέρας Διοίκησης Χωροφυλακής, ενώ πολιορκούσαν το κτήριο του Αρχηγείου της Χωροφυλακής, όπου βρισκόταν και ο Αρχηγό της Χωροφυλακής, συνταγματάρχη Παπαργύρης· μέχρι το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου είχαν καταληφθεί τα 19 από τα 24 αστυνομικά τμήματα της Αθήνας!
Στις 10 του Δεκεμβρίου οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ εξαπέλυσαν ευρεία επίθεση στου «Μακρυγιάννη», η οποία όμως απέτυχε έπειτα από επέμβαση βρετανικών ενισχύσεων: τρία άρματα μάχης και 15 οπλίτες. Οι συνεχείς επιθέσεις του ΕΛΑΣ κατά του συγκροτήματος του «Μακρυγιάννη» είχαν προκαλέσει την κατάρρευση του αυλότοιχου και των εξωτερικών φυλακίων του συγκροτήματος αλλά και την αιχμαλωσία μεγάλου αριθμού χωροφυλάκων. Το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, την 11η Δεκεμβρίου, μετά την αποτυχία των έως τότε επιθέσεών, αποφάσισε να υιοθετήσει στρατηγική στενής πολιορκίας.

Το κτηριακό συγκρότημα του «Μακρυγιάννη»

Στις 12 Δεκεμβρίου, άνδρες του ΕΛΑΣ ανατίναξαν όλες τις πολυκατοικίες που βρίσκονταν περιμετρικά του συγκροτήματος Μακρυγιάννη, για να μη παρέχουν κάλυψη στα δρομολόγια ενίσχυσης των αμυνομένων, ενώ την επόμενη ημέρα διέκοψαν την υδροδότηση. Παρά τις προσπάθειες των δυνάμεων του ΕΛΑΣ να καταλάβουν τον ζωτικής σημασίας χώρο, στι 18 Δεκεμβρίου η πολιορκία του Συντάγματος Μακρυγιάννη ανεστάλη. Οι απώλειες υπήρξαν σημαντικές και από τις δυο μεριές. Από την πλευρά της Χωροφυλακής υπολογίζονται μεταξύ 155 και 160 νεκρών. Από αυτούς, 120 εκτελέστηκαν μετά τη σύλληψή τους από τον ΕΛΑΣ, ενώ οι υπόλοιποι 40 έπεσαν κατά τη διάρκεια των επιθέσεων.
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος σημείωνε στο ημερολόγιό του για εκείνη την ημέρα: «6 Δεκεμβρίου. Εφτάμισι το πρωί. Εδώ και μια ώρα γίνεται μάχη μεσ’ στην πόλη, κοντά στο Ζάππειο, όπως μου είπαν στου Μακρυγιάννη. Πυροβολισμοί αδιάκοποι, αλλά και όλμοι και κανονίδι. Ας βοηθήσει ο θεός στην Ελλάδα». Τι να σου κάνει πια κι ο Θεός…