Ακίνητα: Το «παράθυρο» στο φορολογικό νομοσχέδιο για αγοραπωλησίες με μετρητά

Με τη χρήση μετρητών μπορούν να πραγματοποιηθούν αγοραπωλησίες ακινήτων και μετά τη δημοσίευση του σχετικού νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπό την προϋπόθεση ότι τα συμβόλαια στηρίζονται σε προσύμφωνα που είχαν συνταχθεί σε προγενέστερο χρόνο. Αυτό προβλέπει η τελική διάταξη για την αγοραπωλησία ακινήτων με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής που ψηφίστηκε στη Βουλή.
Πρόκειται για τη μοναδική εξαίρεση στο νέο καθεστώς που θα ισχύει από την ψήφιση του νόμου και μετά σύμφωνα με το οποίο απαγορεύονται ρητώς οι αγοροπωλησίες ακινήτων με μετρητά καθώς θα γίνονται δεκτά μόνο τραπεζικά μέσα πληρωμής.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2022 έγιναν 338.511 μεταβιβάσεις ακινήτων εκ των οποίων οι 42.613 εξοφλήθηκαν αποκλειστικά με μετρητά ενώ σε 41.741 περιπτώσεις, το τίμημα εξοφλήθηκε εν μέρει σε μετρητά.
Σύμφωνα με την ψηφισθείσα διάταξη, συμβολαιογραφικό έγγραφο στο οποίο καταγράφεται προκαταβολή ή μερική ή ολική εξόφληση του τιμήματος με μετρητά ή στο οποίο δεν καταγράφεται η εξόφληση του τιμήματος με τη χρήση τραπεζικού μέσου πληρωμής είναι αυτοδικαίως άκυρο, απαγορεύεται να μεταγραφεί στα οικεία βιβλία και δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των συμβαλλομένων, του Δημοσίου και οποιουδήποτε τρίτου.
Οι παραβάτες απειλούνται με πρόστιμα-φωτιά από 10.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ αλλά και την αυτόματη ακύρωση των συμβολαίων στα οποία θα έχει καταγραφεί προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση του τιμήματος με μετρητά ή δεν θα καταγράφεται ότι η εξόφληση του τιμήματος έγινε μέσω τραπεζικού συστήματος.
Η διαδικασία
Ο συμβολαιογράφος υποχρεούται να αναγράψει στο συμβόλαιο τον τρόπο εξόφλησης του τιμήματος αποκλειστικά με τη χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής.

• Απαγορεύεται η μεταγραφή συμβολαιογραφικού εγγράφου που έχει συνταχθεί χωρίς ο συμβολαιογράφος να έχει αναγράψει στο συμβόλαιο τον τρόπο εξόφλησης του τιμήματος αποκλειστικά με τη χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής.
• Στους συμβολαιογράφους καθώς και στους υποθηκοφύλακες/προϊσταμένους Κτηματολογικών Γραφείων που παραβαίνουν τις υποχρεώσεις τους επιβάλλεται αυτοτελές πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που δεν προκύπτει ότι καταβλήθηκε με χρήση τραπεζικού μέσου πληρωμής, το οποίο δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 10.000 ευρώ και να υπερβαίνει τις 500.000 ευρώ για κάθε παράβαση.

Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς η καταβολή μέρους ή του συνόλου του τιμήματος αγοραπωλησίας ακινήτων επιτρέπεται σήμερα μεταξύ φυσικών προσώπων, εφόσον τα χρήματα είναι δηλωμένα. Αγοραπωλησίες με μετρητά μεταξύ νομικών προσώπων, ή φυσικού προσώπου και νομικού προσώπου δεν επιτρέπονται αν το τίμημα υπερβαίνει τα 500 ευρώ καθώς ο νόμος θεωρεί ότι πρόκειται για επιχειρηματική συναλλαγή.
Ενστάσεις από την ΕΚΤ
Πάντως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε γνωμοδότηση της για το συγκεκριμένο μέτρο εκφράζει τον προβληματισμό για την απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες τονίζοντας ότι είναι αμφίβολο εάν το συγκεκριμένο μέτρο είναι κατάλληλο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.
Όπως επισημαίνει δεν περιλαμβάνει αποδεικτικά στοιχεία ότι οι αγορές ακινήτων, ανεξαρτήτως από την αξία τους, χρησιμοποιούνται για φοροδιαφυγή ή/και σκοπούς νομιμοποιήσεως εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ούτε εξηγεί πώς η επιβολή της πληρωμής μέσω τραπέζης θα είναι αποτελεσματική:

• για την αποφυγή φαινομένων σκιώδους οικονομίας και
• για την διευκόλυνση εντοπισμού από τις αρμόδιες αρχές περιπτώσεων φοροδιαφυγής ή/και ξεπλύματος χρήματος.