Μέχρι πρόσφατα, δεν θα περιμέναμε να δούμε τον καφέ να αναφέρεται ως υγιεινή επιλογή. Για δεκαετίες μας συμβουλεύουν να πίνουμε λιγότερο. Μάλιστα, το 1991, ο καφές είχε χαρακτηριστεί ως πιθανώς καρκινογόνος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) λόγω των μελετών που έδειξαν ότι όσοι πίνουν καφέ είχαν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστης σε σχέση με όσους δεν πίνουν.
Αλλά από το 2016, ο ΠΟΥ αντέστρεψε τη στάση του για τον καφέ λόγω έλλειψης στοιχείων. Και πολλές μελέτες έχουν δείξει από τότε, πώς ο καφές έχει πραγματικά μυριάδες οφέλη για την υγεία μας.
Για να είμαστε σαφείς, αναμφίβολα ο καφές δεν είναι για όλους. Προσωπικά, πίνω σπάνια γιατί, ενώ απολαμβάνω τη γεύση, διαπιστώνω ότι λίγες ώρες αργότερα, νιώθω ταραχή, άγχος, ακόμη και κάποιον εκνευρισμό. Έχω εντυπωσιαστεί όμως πάρα πολύ με την έρευνα, η οποία μας λέει ότι για πολλούς ανθρώπους, ο καφές μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη.
Τα οφέλη του καφέ για την υγεία
Καφές και υγεία της καρδιάς
Ο καφές είναι αγγειοδιασταλτικό. Αυτό σημαίνει ότι προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, κάτι που είναι καλό για την κυκλοφορία και το καρδιαγγειακό σας σύστημα. Στην πραγματικότητα, μπορεί ακόμη και να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και θανάτου.
Σε μια τεράστια μετα-ανάλυση 31 μελετών και 1.610.543 ατόμων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος θνησιμότητας από κάθε αιτία και καρδιαγγειακή νόσο μειώθηκε με την κατανάλωση έως και τεσσάρων φλιτζανιών καφέ την ημέρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πίνετε τέσσερα φλιτζάνια την ημέρα, καθώς η κατανάλωση περισσότερου καφέ δεν απέφερε απαραιτήτως καλύτερα αποτελέσματα, αλλά μάλλον ότι, ακόμη και όσοι πίνουν πολύ καφέ, είδαν όφελος σε σχέση με όσους δεν πίνουν.
Μια ανάλυση του 2021 των παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου διαπίστωσε επίσης, ότι η κατανάλωση καφέ συσχετίστηκε με μειωμένο μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Είναι ενδιαφέρον ότι η μελέτη εξέτασε επίσης άλλους διατροφικούς παράγοντες κινδύνου και διαπίστωσε ότι η κατανάλωση πλήρους γάλακτος θέτει σε αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή ανεπάρκεια. Το να αφήσετε τα γαλακτοκομικά εκτός του καφέ σας μπορεί να σας βοηθήσει να διασφαλίσετε ότι δεν αναιρείτε τα οφέλη του καφέ για την υγεία.
Καφές, άνοια και εγκεφαλικό
Ο καφές φαίνεται επίσης να έχει ιδιαίτερη επίδραση στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλό μας – καθιστώντας τον σύμμαχο στην καταπολέμηση όλων των μορφών άνοιας και εγκεφαλικού.
Η μελέτη Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου, Γήρανση και Άνοια παρακολούθησε περισσότερα από 1.400 άτομα κατά τη διάρκεια 21 ετών για να εξετάσει ένα ευρύ φάσμα επιλογών διατροφής και τρόπου ζωής και αποτελέσματα για την υγεία. Στη μελέτη, τα άτομα που έπιναν 3-5 φλιτζάνια καφέ την ημέρα στη μέση ηλικία είχαν 65% μειωμένο κίνδυνο άνοιας στη μετέπειτα ζωή τους.
Σε μια άλλη πιο πρόσφατη μελέτη, τόσο ο καφές, όσο και το τσάι βρέθηκαν επίσης να μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας και εγκεφαλικού. Οι ερευνητές ανέλυσαν 365.682 συμμετέχοντες από το Ηνωμένο Βασίλειο. Και διαπίστωσαν ότι όταν οι συμμετέχοντες στη μελέτη έπιναν 2-3 φλιτζάνια καφέ ή τσάι (ή συνδυασμό καφέ και τσαγιού) την ημέρα, είχαν 32% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού και 28% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας.
Καφές και καρκίνος
Ο καφές καταπολεμά τον καρκίνο; Ή μήπως, όπως έχουν υπονοήσει ορισμένες αναφορές των μέσων ενημέρωσης και παλαιότερες ερευνητικές μελέτες, την προκαλεί στην πραγματικότητα;
Τον Μάρτιο του 2018, ένας δικαστής στην πολιτεία της Καλιφόρνια έκρινε ότι τα Starbucks και άλλες αλυσίδες καφέ έπρεπε να δημοσιεύουν προειδοποιήσεις, επειδή τα παρασκευάσματα τους μπορεί να περιέχουν μια χημική ουσία που συνδέεται με τον καρκίνο.
Ο στόχος της απόφασης ήταν το ακρυλαμίδιο, ένα πιθανό καρκινογόνο που σχηματίζεται όταν τα τρόφιμα που περιέχουν τόσο άμυλα όσο και το αμινοξύ ασπαραγίνη μαγειρεύονται σε υψηλές θερμοκρασίες.
Το ακρυλαμίδιο είναι ένα υποπροϊόν της διαδικασίας καβουρδίσματος του καφέ. Περιέχεται επίσης σε ψωμί και κράκερ, τηγανητές πατάτες και πατατάκια, μαύρες ελιές σε κονσέρβα, χυμό δαμάσκηνου, ακόμη και δημητριακά πρωινού.
Είναι λοιπόν το ακρυλαμίδιο στον καφέ μια σοβαρή ανησυχία; Απίθανο. Αν κοιτάξουμε τον πραγματικό κόσμο, έξω από τις αίθουσες δικαστηρίων και τις εργαστηριακές θεωρίες, δεν έχω ακούσει ποτέ για μια μελέτη που να βρήκε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου σε άτομα που έπιναν περισσότερο καφέ.
Αντίθετα, σύμφωνα με μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, οι άνθρωποι που καταναλώνουν καφέ έχουν 1,45 φορές λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του στόματος και του λαιμού. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι ο καφές μειώνει τον κίνδυνο πολλών τύπων καρκίνου - συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του ενδομητρίου, του προστάτη, του εγκεφάλου, του παχέος εντέρου, του μαστού, του ήπατος, του πνεύμονα και του δέρματος.
Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν το ακρυλαμίδιο στον καφέ ενέχει κινδύνους για την υγεία. Γνωρίζουμε όμως ότι ο καφές συνδέεται με μεγάλα οφέλη για την υγεία σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων.
Η πλήρης αποφυγή του καφέ λόγω του ακρυλαμιδίου μου φαίνεται σαν να αποφεύγω την ύπαιθρο γιατί ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος. Είναι αλήθεια ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος κίνδυνος, αλλά η υγεία μας πιθανότατα θα έπασχε εάν περνούσαμε ολόκληρη τη ζωή μας σε κλειστό χώρο ως αποτέλεσμα.
Καφές και διαβήτης τύπου 2
Η κατανάλωση καφέ μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μειωμένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Μια αύξηση κατανάλωσης κατά τουλάχιστον ένα φλιτζάνι την ημέρα μείωσε τον κίνδυνο κατά 11% σε σύγκριση με άτομα που δεν έκαναν καμία διατροφική αλλαγή.
Και για όσους έχουν ήδη διαβήτη τύπου 2, ο καφές μπορεί ενδεχομένως να παρατείνει ακόμη και το προσδόκιμο ζωής. Μια μελέτη σε σχεδόν 4.000 άτομα με διαβήτη τύπου 2 διαπίστωσε ότι όσοι έπιναν καφέ είχαν 30% περισσότερες πιθανότητες να είναι ακόμα ζωντανοί μετά από 20 χρόνια παρακολούθησης.
Καφές και αντιοξειδωτικά
Ο καφές είναι μια άφθονη πηγή πολυφαινολών, μια κατηγορία κυρίως αντιοξειδωτικών φυτικών ενώσεων γνωστών για τα προστατευτικά τους αποτελέσματα για την υγεία. Μεταξύ των πιο ισχυρών τύπων πολυφαινολών στον καφέ είναι τα χλωρογενικά οξέα, τα οποία καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες και αποτρέπουν τη βλάβη από το οξειδωτικό στρες που μπορεί να οδηγήσει σε εκφυλιστικές ασθένειες.
Επιπλέον, αποδεικνύεται ότι ο καφές είναι επίσης σημαντική πηγή άλλων ειδών αντιοξειδωτικών. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην πρόληψη των καταστροφικών επιπτώσεων της οξείδωσης στα κύτταρα σε όλο το σώμα μας. Στην πραγματικότητα, ο καφές είναι η Νο.1 πηγή αντιοξειδωτικών στην αμερικανική διατροφή — με μεγάλη διαφορά. Γνωρίζουμε ότι η δίαιτα του μέσου Αμερικανού είναι θλιβερά ανεπαρκής σε αντιοξειδωτικά. Και σε αυτό το πλαίσιο, τα αντιοξειδωτικά του καφέ είναι σαφώς ευεργετικά.
Αλλά ένα πράγμα που δεν γνωρίζουμε είναι πόσο χρήσιμος μπορεί να είναι ο καφές για άτομα που ήδη τρώνε άφθονη ποσότητα φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά. Εάν το σώμα σας δεν πεινάει για αντιοξειδωτικά, είναι πιθανό τα καθαρά οφέλη του καφέ να είναι λιγότερο εντυπωσιακά, επειδή η διατροφή σας είναι ήδη πιο υγιεινή από τον κανόνα.
Πιθανά μειονεκτήματα της κατανάλωσης καφέ
Καφεΐνη
Φυσικά, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για καφέ χωρίς να μιλήσουμε για καφεΐνη. Η καφεΐνη επηρεάζει μερικούς ανθρώπους πολύ διαφορετικά από άλλους, και αυτό οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μεταβολίζεται. Μελέτες έχουν δείξει ότι η γενετική μπορεί να παίζει ρόλο στο πόσο ευαίσθητος είναι κάποιος στην καφεΐνη και στο αν αυτή του προκαλεί ανεπιθύμητη ένταση ή όχι. Ωστόσο, για τους περισσότερους η καφεΐνη είναι διεγερτικό, που σημαίνει ότι αυξάνει τη δραστηριότητα του νευρικού συστήματος και την επικοινωνία με τον εγκέφαλο.
Επίσης, ο καφές μπορεί να γίνει εθιστικός λόγω της καφεΐνης που περιέχει. Και όπως συμβαίνει με πολλές ενώσεις που δημιουργούν συνήθειες ή τροφοδοτούν τον εθισμό, όσο περισσότερο καταναλώνετε, τόσο περισσότερο το σώμα σας αναπτύσσει μια ανοχή - και τόσο λιγότερη επίδραση έχει η καφεϊνη σε εσάς.
Καθώς οι άνθρωποι βασίζονται στην καφεΐνη για πνευματική εγρήγορση και εστίαση, μερικές φορές τη χρησιμοποιούν για να κρύψουν την κούραση, που μπορεί πραγματικά να είναι αποτέλεσμα, όχι έλλειψης καφεΐνης, αλλά μάλλον έλλειψης ύπνου, κακής διατροφής ή άλλων παραγόντων του τρόπου ζωής. Η ατυχής παρενέργεια είναι ότι όσοι πίνουν καφέ, τείνουν να χρειάζονται όλο και περισσότερο για να αποκομίσουν συγκρίσιμα οφέλη και συχνά εμφανίζουν πονοκεφάλους και άλλα συμπτώματα στέρησης, εάν παραλείψουν μια μέρα.
Επειδή η καφεΐνη διεγείρει το νευρικό σύστημα, η κατανάλωση καφέ μπορεί επίσης να δυσκολέψει τον ύπνο, ειδικά αν τον πιείτε αργότερα μέσα στην ημέρα. Και μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω το άγχος και τις σχετικές διαταραχές, συμβάλλοντας ακόμη και σε κρίσεις πανικού σε ορισμένα άτομα.
Επίσης, συνιστάται στις εγκύους γυναίκες να αποφεύγουν τον καφέ γιατί η καφεΐνη μπορεί όχι μόνο να περάσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό αλλά και τον φραγμό του πλακούντα.
Συνολικά, το αν πρέπει να πίνουμε καφέ ή όχι είναι πολύ εξατομικευμένο, ανάλογα με παράγοντες όπως ο μεταβολισμός, η ψυχική υγεία και η κατάσταση εγκυμοσύνης, μεταξύ άλλων. Πάντα πρέπει να ακούμε πρώτα το σώμα μας.
Πόσος καφές είναι πάρα πολύς;
Όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα, το κλειδί είναι το μέτρο όσο αφορά και στον καφέ. Και υπάρχει υπερβολική δόση καφέ. Σύμφωνα με τον Οργανισμό διαχείρισης Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, τα 400 χιλιοστόγραμμα θεωρούνται το συνιστώμενο ανώτατο όριο κατανάλωσης καφεΐνης την ημέρα.
Πόση καφεΐνη περιέχει ένα φλιτζάνι καφέ; Οι περισσότεροι καφέδες έχουν κατά μέσο όρο μεταξύ 80-100 mg καφεΐνης ανά φλιτζάνι, αλλά εξαρτάται από παράγοντες όπως ο τρόπος επεξεργασίας των κόκκων και η μέθοδος παρασκευής που χρησιμοποιήθηκε. Ένας grande από τα Starbucks, από την άλλη πλευρά, περιέχει 310 mg καφεΐνης.
Τι γίνεται με τον ντεκαφεϊνέ;
Σε αντίθεση με το όνομά του, ο καφές χωρίς καφεΐνη εξακολουθεί να περιέχει λίγη καφεΐνη — αλλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Ένα φλιτζάνι ντεκαφεϊνέ μπορεί να έχει περίπου 2-15 mg καφεΐνης, η οποία εξακολουθεί να είναι πολύ λιγότερη από ακόμη και ένα φλιτζάνι μαύρο ή πράσινο τσάι.
Δυστυχώς, λίγες μελέτες υπάρχουν σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία του καφέ χωρίς καφεΐνη. Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες που μας λένε ότι ο καφές χωρίς καφεΐνη έχει περίπου το 75% των αντιοξειδωτικών της εκδοχής του με καφεΐνη. Το οποίο είναι λιγότερο - αλλά εξακολουθεί να είναι δυνητικά αρκετά ωφέλιμο.
Και ενώ πολλές μέθοδοι αφαίρεσης καφεΐνης περιλαμβάνουν τη χρήση διαλυτών, όπως το χλωριούχο μεθυλένιο ή ο οξικός αιθυλεστέρας, η Ελβετική επεξεργασία με νερό είναι μια πιο φιλική προς το περιβάλλον μέθοδος και χωρίς χημικά.
Σημαντικό το τί προσθέτουμε στον καφέ μας
Αν και ο καφές από μόνος του έχει πολλά οφέλη για την υγεία, ο καφές που συνοδεύεται από ζάχαρη, τεχνητά αρώματα, γάλα εργοστασιακής καλλιέργειας και σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, δεν συμβάλλει στην υγεία κανενός. Και η πλειοψηφία των ανθρώπων που πίνουν καφέ δεν τον πίνουν χωρίς ζάχαρη και μαύρο.
Το θέμα είναι ότι έχει σημασία τι βάζεις ή δεν βάζεις στον καφέ σου. Για παράδειγμα, η προσθήκη γάλακτος ή κρέμας γάλακτος στον καφέ σας θα αναιρέσει ορισμένες από τις ισχυρές αντιοξειδωτικές επιδράσεις του καφέ. Όταν δοκιμάστηκε τόσο σε μελέτες σε ανθρώπους, όσο και σε δοκιμαστικούς σωλήνες, βρέθηκαν σημαντικά λιγότερα χλωρογενικά οξέα όταν προστέθηκε γάλα στον καφέ. Στην πραγματικότητα, μια ανθρώπινη μελέτη έδειξε ότι μείωσε την περιεκτικότητα σε χλωρογενικό οξύ περισσότερο από το μισό.
Το ίδιο αποτέλεσμα δεν παρατηρήθηκε στο φυτικό γάλα, όπως η σόγια. Υπάρχουν επίσης οι αρνητικές επιπτώσεις των γαλακτοκομικών προϊόντων στην υγεία και το περιβάλλον. Και βλέποντας ότι τόσα πολλά γάλατα φυτικής προέλευσης είναι διαθέσιμα τώρα, υπάρχουν πολλές επιλογές που δεν θα βλάψουν τους ανθρώπους, τα ζώα ή τον πλανήτη.
Έτσι, επειδή ο καφές μπορεί να έχει ένα ευρύ φάσμα πλεονεκτημάτων για την υγεία, δεν σημαίνει ότι όλοι πρέπει να τον πίνουν με το γαλόνι ή να πίνουν καθημερινά μια μόκα με αλατισμένη καραμέλα (η οποία, παρεμπιπτόντως, περιέχει 59 γραμμάρια πρόσθετων σακχάρων ανά μερίδα).
Πάντως, τα δεδομένα είναι αρκετά ξεκάθαρα, ότι ένα φλιτζάνι φρεσκοκομμένου ανόθευτου καφέ προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία.
Απολαύστε πιο συνειδητό και ηθικό καφέ
Επειδή ο καφές είναι μία από τις μεγαλύτερες εξαγωγές από τροπικές χώρες, η παραγωγή καφέ έχει τεράστιο αντίκτυπο στις ζωές και τα μέσα διαβίωσης εκατοντάδων εκατομμυρίων οικογενειών και αγροτών. Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς ζουν σε χώρες με σχετικά χαμηλά εισοδήματα και εκτεταμένη φτώχεια. Η ανισότητα των φύλων και η παιδική εργασία είναι επίσης ζητήματα που απαντώνται σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού καφέ, ακόμη και για μεγάλες, πασίγνωστες μάρκες καφέ.
Επιπλέον, οι φυτείες καφέ χρησιμοποιούν συχνά ένα σύστημα μονοκαλλιέργειας, το οποίο είναι η κύρια αιτία αποψίλωσης των δασών σε πολλές τροπικές περιοχές - όπως ο Αμαζόνιος - όπου καλλιεργείται ο καφές. Η μονοκαλλιέργεια βλάπτει τη βιοποικιλότητα, αυξάνει τη χρήση φυτοφαρμάκων και οδηγεί στην υποβάθμιση του εδάφους, καθώς και στην απορροή και τη ρύπανση των υδάτων. Ο καφές είναι επίσης μια αρκετά διψασμένη καλλιέργεια με μεγάλο αποτύπωμα νερού, αφού απαιτούνται 140 λίτρα νερού για να παραχθούν περίπου 125 χιλιοστόλιτρα καφέ.
Επομένως, τα είδη καφέ που επιλέγετε, έχουν πραγματικό αντίκτυπο στο είδος του κόσμου που θα αφήσουμε για τις μελλοντικές γενιές. Όταν αγοράζετε καφέ, μπορείτε να κάνετε τη διαφορά επιλέγοντας επωνυμίες που επενδύουν σε πιο ηθικές και βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας. Παρόλο που δεν είναι τέλειοι από μόνοι τους, οι καφέδες δίκαιου εμπορίου, που καλλιεργούνται στη σκιά, πιστοποιημένοι από τη Rainforest Alliance ή βιολογικοί καφέδες είναι καλύτερες επιλογές για έναν πιο δίκαιο και πιο υγιεινό κόσμο. Μάλιστα, ο βιολογικός καφές μπορεί να έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά από τον μη βιολογικό καφέ.
Διάφοροι τρόποι παρασκευής και απόλαυσης του καφέ
Υπάρχουν πολλοί τρόποι παρασκευής καφέ και ο τρόπος παρασκευής του μπορεί να επηρεάσει τη δύναμη των ευεργετικών ενώσεων, τη γεύση και την οξύτητά του.
Οι δημοφιλείς μέθοδοι παρασκευής ζεστού καφέ περιλαμβάνουν το pour-over, το French press και το percolation. Μια μελέτη που συνέκρινε μεθόδους ζεστού καφέ διαπίστωσε ότι ο διηθημένος καφές διατηρούσε την υψηλότερη ποσότητα φαινολικών ενώσεων (ή αντιοξειδωτικών).
Μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας μαύρο ή με γάλα ή ζάχαρη. Αλλά όπως συζητήθηκε στην ενότητα "μειονεκτήματα" αυτού του άρθρου, τα γαλακτοκομικά και η ραφιναρισμένη ζάχαρη μπορεί να εξουδετερώσουν τα οφέλη του καφέ για την υγεία.
Εάν θέλετε να βάλετε κάτι στον καφέ σας για πρόσθετη γεύση, δοκιμάστε ένα γάλα φυτικής προέλευσης όπως γάλα αμυγδάλου, σόγιας ή βρώμης (μπόνους πόντους για την υγεία σας αν είναι και αυτά χωρίς ζάχαρη). Και αν θέλετε να προσθέσετε λίγη επιπλέον γεύση, δοκιμάστε να ανακατέψετε με κακάο, κανέλα σε σκόνη ή βανίλια. Για γλυκύτητα, δοκιμάστε μια πρέζα στέβια ή λίγο σιρόπι σφενδάμου.
Και, αν ανησυχείτε για την οξύτητα του καφέ, δοκιμάστε να τον παρασκευάσετε κρύο. Η κρύα παρασκευή μειώνει το επίπεδο οξύτητας του καφέ κατά περίπου τα δύο τρίτα. Ο καφές κρύας παρασκευής περιγράφεται επίσης συχνά ότι έχει πιο απαλό και ακόμη πιο γλυκό προφίλ γεύσης από τον καφέ ζεστής παρασκευής.
Μπορείτε να φτιάξετε κρύο καφέ στο σπίτι βάζοντας ⅔ φλιτζάνι αλεσμένο καφέ σε ένα βαζάκι με τρία φλιτζάνια φιλτραρισμένο νερό και αφήνοντάς το να καθίσει στο ψυγείο για τουλάχιστον 12 ώρες. Φιλτράρετε όπως θα κάνατε με κάθε καφέ. Σε αντίθεση με τον ζεστό καφέ, ο κρύος καφές διατηρείται καλά στο ψυγείο για έως και δύο εβδομάδες και, αν θέλετε, μπορείτε επίσης να τον ζεστάνετε. Ωστόσο, μπορεί να πήξει πολύ. Το οποίο είναι υπέροχο αν θέλετε να τον αναμίξετε με μια γενναιόδωρη δόση φυτικού γάλακτος για ένα απλό latte.
Εν κατακλείδι
Η συζήτηση για το αν ο καφές είναι καλός ή όχι για την υγεία συνεχίζει να μαίνεται. Όπως οτιδήποτε τρώμε ή πίνουμε, έτσι και με τον καφέ όλα εξαρτώνται από την ατομική μας βιοχημεία (καθώς μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι στην καφεΐνη και την οξύτητα), καθώς και από το τι προσθέτουμε στο φλιτζάνι μας. Αλλά από μόνος του (ή με την προσθήκη πιο υγιεινών επιλογών), ο καφές έχει μια σειρά από οφέλη για την υγεία και μπορεί ακόμη και να μειώσει τον συνολικό κίνδυνο θανάτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια
Δεν βρέθηκαν σχόλια γι'αυτό το άρθρο.
Γίνε ο πρώτος που θα σχολιάσει το άρθρο χρησιμοποιώντας την παρακάτω φόρμα