Βγάζουν υπερκέρδη οι servicers, δεν μειώνονται τα κόκκινα δάνεια

Με απελπιστικά αργούς ρυθμούς προχωρά από τους servicers η εκκαθάριση του τεράστιου αποθέματος κόκκινων δανείων που τελούν υπό τη διαχείρισή τους και σε ποσοστό 80% έχουν περιέλθει σε ειδικά funds απόκτησης δανείων, μέσα από μεγάλες τιτλοποιήσεις, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προχώρησαν χάρη στις εγγυήσεις που πρόσφερε το Ελληνικό Δημόσιο με το σχέδιο «Ηρακλής».
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος του 2023, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) το απόθεμα αυτών των κόκκινων δανείων έφθανε τα 88 δισ. ευρώ. Στην αμέσως προηγούμενη αντίστοιχη έκθεση, με στοιχεία Ιουνίου 2023, το ύψος των κόκκινων δανείων υπό τη διαχείριση των servicers ήταν 89,4 δισ. ευρώ. Δηλαδή, σε ένα εξάμηνο μειώθηκε μόλις κατά 1,4 δισ., κάτι που σημαίνει ότι, με αυτούς τους ρυθμούς, τα κόκκινα του παρελθόντος θα συνεχίσουν να βαραίνουν για πολλά χρόνια επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στερώντας τους τη δυνατότητα να επανέλθουν κανονικά στην οικονομική ζωή.
Η Τράπεζα της Ελλάδος εκφράζει και πάλι -ίσως με υπερβολικά διπλωματική γλώσσα...- τη δυσαρέσκειά της για τις χαμηλές επιδόσεις των servicers, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη διαχείριση δανείων που έχουν αποκτηθεί από τα funds, φεύγοντας από τους ισολογισμούς των τραπεζών. Όπως σημειώνει,

• Τα ανοίγματα που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ για λογαριασμό Εταιριών Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις στην πλειονότητά τους έχουν ανατεθεί σε αυτές την τελευταία τριετία στο πλαίσιο της υλοποίησης των στρατηγικών των πιστωτικών ιδρυμάτων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΜΕΑ). Λαμβάνοντας υπόψη την έως τώρα επίδοση και τη σημασία για την αποτελεσματική διαχείριση του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους με παράλληλη αξιοποίηση του αδρανούς παραγωγικού δυναμικού, κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω βελτίωση της διαχείρισης των εν λόγω ανοιγμάτων από τις ΕΔΑΔΠ.

Οι servicers, παρότι προωθούν με πολύ αργούς ρυθμούς την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων, παρουσιάζουν κερδοφορία και, γενικότερα, οικονομικές επιδόσεις που ακόμη και οι τράπεζες θα έβλεπαν με... κιάλια. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η ΤτΕ, οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων είχαν στο τέλος του 2023 συνολικό ενεργητικό 1,28 δισ. και συνολικά ίδια κεφάλαια 754,2 εκατ. ευρώ, ενώ τα κέρδη τους τον περασμένο χρόνο ανήλθαν στο εξαιρετικά υψηλό ποσό των 157 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, είχαν απόδοση ενεργητικού 12,2% και απόδοση κεφαλαίου 20,8%, ποσοστά που ξεπερνούν συντριπτικά τις αντίστοιχες επιδόσεις των τραπεζών.
Οι λόγοι που καθυστερούν οι servicers την εκκαθάριση των παλαιών κόκκινων δανείων είναι πολλοί και σχετίζονται σε αρκετά σημαντικό βαθμό με παράγοντες που βρίσκονται εκτός του ελέγχου των εταιρειών διαχείρισης, όπως τα προβλήματα στους πλειστηριασμούς και οι καθυστερήσεις του δικαστικού συστήματος. Ωστόσο, πέραν αυτών των προβλημάτων, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι servicers δίνουν προτεραιότητα στη μεγιστοποίηση των δικών τους κερδών και των αποδόσεων των funds και δεν διευκολύνουν τους δανειολήπτες με πραγματικά βιώσιμες προτάσεις ρυθμίσεων.
Ο Γιάννης Στουρνάρας έχει επισημάνει από τον Νοέμβριο του 2021, μιλώντας στη γενική συνέλευση των servicers, αυτό το πρόβλημα, χωρίς όμως έκτοτε να έχει υπάρξει ουσιαστική βελτίωση. Όπως είχε τονίσει τότε, «το χρέος ιδιωτών και επιχειρήσεων παραμένει, δεν εξαφανίζεται μέσω της μεταφοράς τους από τους ισολογισμούς των τραπεζών στις Εταιρείες Διαχείρισης. (...) Είναι σημαντικό οι Εταιρείες Διαχείρισης να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις ρύθμισης σε πιστούχους, ή σε πιο αποτελεσματική διαχείριση του ενεχύρου -όπου αυτό είναι απαραίτητο- ώστε να διευκολυνθούν οι πιστούχοι αυτοί να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία. (...) Μας προβληματίζει επίσης το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος λαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό καταγγελιών από ιδιώτες και επιχειρήσεις αναφορικά με τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι Εταιρείες Διαχείρισης».
Το ζήτημα των καταχρηστικών πρακτικών που εφαρμόζουν οι servicers έχει έλθει το τελευταίο διάστημα με μεγάλη ένταση στην επικαιρότητα, καθώς το υπουργείο Ανάπτυξης επέβαλε ήδη σημαντικά πρόστιμα στις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι εκκρεμεί ακόμη τεράστιος αριθμός καταγγελιών και θα επιβληθούν και άλλες κυρώσεις στο προσεχές μέλλον.
Τι δείχνουν τα στοιχεία της ΤτΕ
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος,

• Το 2023 η συνολική αξία των υπό διαχείριση ανοιγμάτων (σ.σ.: από servicers) ανήλθε σε 88 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων το 79% αφορά ανοίγματα που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ για λογαριασμό Εταιριών Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις και το υπόλοιπο 21% αφορά τη διαχείριση ανοιγμάτων για λογαριασμό πιστωτικών ιδρυμάτων.
• Τον Δεκέμβριο 2023 η συνολική αξία των ανοιγμάτων που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ για λογαριασμό των Εταιριών Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις ανήλθε σε 69,3 δισεκ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος του εν λόγω χαρτοφυλακίου αφορά χαρτοφυλάκιο επιχειρηματικής πίστης (45,6%), ενώ ακολουθεί το χαρτοφυλάκιο στεγαστικής πίστης (31,9%) και, τέλος, το χαρτοφυλάκιο καταναλωτικής πίστης (22,5%).
• Το 2023 οι αποπληρωμές, ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων και διαγραφές ανοιγμάτων που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ για λογαριασμό των εν λόγω εταιριών διαμορφώθηκαν σε 3,02 δισεκ. ευρώ. Συγκεκριμένα, οι αποπληρωμές ανοιγμάτων ανήλθαν σε 1,68 δισεκ. ευρώ, οι ρευστοποιήσεις υφιστάμενων εξασφαλίσεων σε 0,72 δισεκ. ευρώ και οι διαγραφές ανοιγμάτων σε 0,61 δισεκ. ευρώ. Σημειώνεται ότι δεν υπήρξε ουσιαστική μείωση των ανοιγμάτων υπό διαχείριση, καθώς οι καθαρές εκροές ήταν πολύ μικρές.
• Τέλος, οι ρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν μέχρι το τέλος του 2023 αφορούν το 27,7% του συνολικού υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου για λογαριασμό των Εταιριών Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ρυθμισμένων ανοιγμάτων αφορά λύσεις οριστικής διευθέτησης (48,2%) και ακολουθούν οι μακροπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης (42,6%) και οι βραχυπρόθεσμες λύσεις ρύθμισης (9,2%). Σημειώνεται ότι με στοιχεία Δεκεμβρίου 2023, το υπόλοιπο των ρυθμισμένων ανοιγμάτων στα οποία έχουν εφαρμοστεί λύσεις οριστικής διευθέτησης ανήλθε σε 9,28 δισεκ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα υπόλοιπα για τις βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις ήταν 1,76 δισεκ. ευρώ και για τις μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις 8,19 δισεκ. ευρώ.
• Το μεγαλύτερο ποσοστό (43%) των βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων αφορά λύσεις κεφαλαιοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών , ενώ πιο συνήθεις τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων είναι η μερική διαγραφή οφειλής, ο διαχωρισμός οφειλής και η παράταση διάρκειας, με ποσοστά 44%, 25% και 21% αντίστοιχα. Την ίδια περίοδο, μεταξύ των λύσεων οριστικής διευθέτησης, οι ρυθμίσεις που υπόκεινται σε καθεστώς νομικής προστασίας (59% του συνόλου) και οι λύσεις διακανονισμού απαιτήσεων (23% του συνόλου) αποτελούν τους πιο συνήθεις τύπους ρυθμίσεων.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση ανοιγμάτων για λογαριασμό πιστωτικών ιδρυμάτων, η ΤτΕ σημειώνει ότι η συνολική αξία τους ήταν 18,7 δισεκ. ευρώ στο τέλος του 2023 και 57% εξ αυτών αφορούσαν ΜΕΑ. Το 2023 οι αποπληρωμές και ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων αναφορικά με τα ανοίγματα που διαχειρίζονται οι ΕΔΑΔΠ για λογαριασμό πιστωτικών ιδρυμάτων διαμορφώθηκαν σε 1,76 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων 1,63 δισεκ. ευρώ ήταν αποπληρωμές και 0,13 δισεκ. ευρώ ρευστοποιήσεις υφιστάμενων εξασφαλίσεων.