του Λεωνίδα Βατικιώτη
Ως τεκμήριο αποτυχίας κι όχι σαν σήμα κινδύνου έπρεπε να ερμηνευτεί η ελεύθερη πτώση των τιμών των μετοχών κι η νέα άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων την προηγούμενη εβδομάδα κι ειδικότερα μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι επισπεύδει τη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Η πτώση του γενικού δείκτη κατά 20,18% στις 824 μονάδες που προκάλεσε απώλειες 14 δισ. ευρώ στην κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου (από 64 δισ. ευρώ τη Δευτέρα σε 51 δισ. την Παρασκευή) κι η άνοδος των αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων σε επίπεδα άνω του 9% (όταν μάλιστα τα αντίστοιχα ιρλανδικά, ισπανικά και ιταλικά κινούνται σε επίπεδα 1,29%, 1,92% και 2,07% αντίστοιχα) έχει μία και μοναδική ερμηνεία: πώς 4,5 χρόνια μετά την εφαρμογή των θεραπειών-σοκ της τρόικας, που διακηρυγμένο στόχο είχαν την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και την ανάκαμψη του ιδιωτικού τομέα, τόσο ο δημόσιος όσο κι ο ιδιωτικός τομέας στηρίζονται σε πήλινα πόδια. Τα θεμελιώδη μεγέθη ουδόλως έχουν βελτιωθεί κι αρκεί ένα φύσημα του ανέμου ή μια κουταμάρα της Βούλτεψη για να σαρωθεί ό,τι χτίστηκε τα προηγούμενα χρόνια, αποδεικνύοντας πως τα αντιλαϊκά μέτρα (από μείωση μισθών, αποζημιώσεων και φόρων μέχρι φιλελευθεροποίηση αγορών) κατά κανέναν τρόπο δεν βοήθησαν να ξεπεραστεί η κρίση, η οποία συνεχίζει να είναι παρούσα και να απειλεί. Αλλιώς… θέλει απύθμενο θράσος ώστε ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και αγορές να χρησιμοποιούν στην πολιτική τους επιχειρηματολογία τους κλυδωνισμούς των αγορών και να κινδυνολογούν, ενώ κανονικά θα έπρεπε να απολογούνται…
Η αλήθεια είναι πως τα χάλια της οικονομίας δεν έγιναν αντιληπτά τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου το βράδυ, όταν η κυβέρνηση διά στόματος της κυβερνητικής εκπροσώπου αναγκάστηκε να ορίσει την 17η Δεκεμβρίου μέρα έναρξης των ψηφοφοριών στη Βουλή για την εκλογή προέδρου, αμέσως μετά μάλιστα τις δηλώσεις του προέδρου του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης Γ. Ντάισελμπλουμ, πείθοντας τους πάντες πως η ανακοίνωση ήταν προϊόν ανάγκης, δηλαδή έξωθεν επιβολή κι όχι επιλογή. Τόσο ο Β. Βενιζέλος άλλωστε όσο κι ο Αντ. Σαμαράς είχαν επανειλημμένως διαψεύσει με δηλώσεις τους το ενδεχόμενο επίσπευσης των διαδικασιών. Γιατί να χάσουν έστω και μια μέρα τα οφέλη της εξουσίας; Τα μαύρα σύννεφα είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται, αν όχι τον Ιούλιο όταν η δεύτερη έξοδος της Ελλάδας στις αγορές για την κάλυψη των δανειακών αναγκών του Αυγούστου σηματοδοτήθηκε από παταγώδη αποτυχία, μετά βεβαιότητας τον Σεπτέμβρη με αφορμή τις ανακοινώσεις του Σαμαρά ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέο πακέτο βοήθειας. Στη συνέχεια η ηλεκτρονική αλληλογραφία με την τρόικα κι η απροθυμία των επικεφαλής της να έρθουν στην Αθήνα βάραιναν ένα ήδη αρνητικό κλίμα που σφραγίστηκε με τον εκβιασμό των Ευρωπαίων τη Δευτέρα το απόγευμα: Καμία συμφωνία χωρίς να ληφθούν επιπλέον αντιλαϊκά μέτρα, ούτε καν υπογραφή συμφωνίας για έγκριση της πιστοληπτικής γραμμής ECCL (Enhanced Conditions Credit Line) που προβλέπεται στο καταστατικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας από μια κυβέρνηση με άδηλο μέλλον. Έτσι φτάσαμε στη συμφωνία για δίμηνη παράταση, μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου, όσων μέχρι σήμερα ισχύουν και μετά, όταν πλέον θα έχει ορκιστεί η νέα κυβέρνηση, νέες διαπραγματεύσεις για τα μέτρα που θα συνοδεύουν την έγκριση της προληπτικής πιστοληπτικής γραμμής, που προς ηχηρή διάψευση των κυβερνητικών εξαγγελιών κι επιθυμιών θα περιλαμβάνει και το ΔΝΤ, όχι μόνο τους Ευρωπαίους. Μάλιστα, είναι ήδη γνωστό και το «όχημα», EFF (Extended Fund Facility) το όνομά του, που θα χρησιμοποιηθεί από τον διεθνή ιμπεριαλιστικό οργανισμό για να συνεχίσει την επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας που θα συνοδεύει τη χορήγηση των 16,3 δισ. ευρώ που υπολείπονται (3,5 δισ. από τον υφιστάμενο έλεγχο και 12,8 δισ. για το 2015 έως το Μάρτιο του 2016).
Δεδομένου ωστόσο ότι όλα τα παραπάνω αφορούν τη μορφή της εποπτείας, το ενδιαφέρον δεν συγκεντρώνεται στο αμπαλάζ όσο στο περιεχόμενο της συμφωνίας. Τα μέτρα, με άλλα λόγια, που πρόκειται να εφαρμοστούν έτσι ώστε να συνεχίσουν οι πιστωτές τις χρηματοδοτήσεις κι επίσης να απλώσουν ένα δίχτυ ασφαλείας στην ελληνική οικονομία. Εδώ ακριβώς μάλιστα έγκειται κι η πολιτική απάτη του Σαμαρά και του Βενιζέλου καθώς αρνήθηκαν μεν να ψηφίσουν τα αντιλαϊκά μέτρα που απαίτησε η τρόικα, για να προχωρήσει στη συμφωνία, από την άλλη όμως με κανέναν τρόπο δεν έχουν αρνηθεί ότι θα τα ψηφίσουν αν περάσουν τον κάβο της προεδρικής εκλογής (ενδεχόμενο σχεδόν απίθανο) ή αν κερδίσουν τις εκλογές. Το αντάρτικό τους, με άλλα λόγια, δεν ήταν παρά ένας ελιγμός, μια κίνηση τακτικής που λάβαινε καλά υπ’ όψιν της τις δυσκολίες που είχε πιθανή πρωτοβουλία ψήφισης των συγκεκριμένων μέτρων αυτήν ακριβώς τη συγκυρία. Διαφορετικά ειπωμένο: οι Σαμαροβενιζέλοι μετέθεσαν χρονικά, δεν αρνήθηκαν την υιοθέτηση των αντιλαϊκών μέτρων. Ουκ ολίγες φορές άλλωστε στο παρελθόν έχουν ψηφίσει τα ίδια κι ακόμη χειρότερα μέτρα…
Λόγω του ότι η τρέχουσα αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας θα ήταν η τελευταία στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος, από νωρίς η τρόικα είχε κάνει γνωστό ότι δεν θα ερχόταν για τουρισμό, θυμίζοντας πως τα μέτρα που όφειλε να λάβει η Αθήνα υπερέβαιναν τα 1.000! Επρόκειτο για υποχρεώσεις που είχαν ήδη αναληφθεί από Μνημόνια, τα οποία ψήφισαν από κοινού ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και κατά περίπτωση ΔΗΜΑΡ και ΛΑΟΣ, που όμως είτε λόγω πολιτικού κόστους ή λόγω διοικητικής δυσκαμψίας ουδέποτε ενσωματώθηκαν σε εφαρμοστικούς νόμους. Η τρόικα είχε διαμηνύσει πώς απαιτούσε να ρυθμιστούν όλες οι εκκρεμότητες. Ζητούσε επομένως ένα νέο πολυνομοσχέδιο αντίστοιχης αγριότητας με τα τρία Μνημόνια που ψηφίστηκαν τον Μάιο του 2010, με αφορμή την πρώτη δανειακή σύμβαση, τον Φεβρουάριο του 2012, με αφορμή τη δεύτερη δανειακή σύμβαση και μισό χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 2012, με αφορμή την επαναγορά ελληνικών ομολόγων που ενέκρινε το συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης.
Οι απαιτήσεις της τρόικας έγιναν με σαφήνεια γνωστές στην ελληνική κυβέρνηση με την επιστολή της 7ης Νοεμβρίου όπου περιγράφονταν τα 19 μέτρα, που ήταν τα προαπαιτούμενα για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η αξιολόγηση μέχρι το συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της 8ης Δεκεμβρίου. Σε αδρές γραμμές περιλάμβαναν την κάλυψη δημοσιονομικού κενού για το 2015 ύψους 2,6 δισ. ευρώ, που συνεπάγεται νέες περικοπές κοινωνικών δαπανών και νέους φόρους. Τεράστια πολιτική σημασία έχει το γεγονός ότι από τότε μέχρι σήμερα έχει προστεθεί ένα επιπλέον δημοσιονομικό κενό, ύψους τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ, λόγω της σημαντικής υστέρησης που καταγράφουν τα δημόσια έσοδα τώρα!
Η απόκλιση οφείλεται στην αντικατάσταση του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων Χάρη Θεοχάρη, στις 5 Ιουνίου 2014, η οποία φρέναρε αν δεν σταμάτησε πλήρως την πίεση που ασκούνταν το αμέσως προηγούμενο διάστημα στην οικονομική ελίτ και τους προσωπικούς φίλους της κυβέρνησης, για να πληρώσουν τους καταλογισθέντες φόρους. Τα νέα μέτρα, διπλάσια από το αρχικό ύψος, που θα απαιτηθούν από τους εργαζόμενους επομένως, με την ολοκλήρωση του «διαλείμματος για εκλογές», θα προέλθουν από τη φοροδιαφυγή των κολλητών και χρηματοδοτών της κυβέρνησης… Τα υπόλοιπα μέτρα που ζήτησε η τρόικα αφορούν: αναθεώρηση της ρύθμισης, που κρίθηκε πολύ γενναιόδωρη, για τις υποχρεώσεις προς την εφορία μέχρι 100 δόσεις, άρση των περιορισμών για τους πλειστηριασμούς, ουσιαστική ανεξαρτητοποίηση της Γενικής Γραμματείας Εσόδων, νέο αντιασφαλιστικό νόμο που θα περιλαμβάνει κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και σημαντική μείωση της ελάχιστης σύνταξης, κατάργηση του χαμηλού φορολογικού συντελεστή που ισχύει στα νησιά και υπαγωγή τους στο 23%, φιλελευθεροποίηση των αγορών κατά τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ, απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, ψήφιση του δικαιώματος ανταπεργίας από τη μεριά των εργοδοτών, νέο μισθολόγιο-πτωχολόγιο για τον δημόσιο τομέα με κατάργηση πολλών επιδομάτων, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων για να καλυφθεί η απόκλιση στους στόχους του τρέχοντος έτους (έσοδα κάτω από 700 εκατ. έναντι στόχου 1,5 δισ. ευρώ) με επικέντρωση σε ΟΤΕ, ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΟΣΕ και περιφερειακά αεροδρόμια, απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης, απελευθέρωση αγοράς φυσικού αερίου, κ.ά.
Δεν χρειάζεται δεύτερη σκέψη. Όλα τα παραπάνω μέτρα και μαζί όσα νέα προκύψουν αποτελούν συνεκτικό κυβερνητικό πρόγραμμα, ικανό να ανατρέψει όποια κυβέρνηση επιχειρήσει να το εφαρμόσει, από τον Μάρτιο του 2015. Είτε επιλέξει να το κάνει μία κι έξω είτε σποραδικά… Η διακύβευση επομένως των εκλογών έχει ήδη τεθεί από τους δανειστές: εφαρμογή ή απόρριψη αυτού του κοινωνικά ολέθριου προγράμματος!
Νίκος Καραντιλιόνν 
