Η ΑΑΔΕ στο κυνήγι για τον κενό ΦΠΑ

Στη σύσταση Ειδικής Μονάδας παρακολούθησης των κλάδων με υψηλό φορολογικό «κενό» προχωρεί η φορολογική διοίκηση σε μία ακόμη προσπάθεια ώστε να φτάσουν στα ταμεία του κράτους τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή. Ο κυβερνητικός στόχος που έχει τεθεί είναι υψηλός καθως επιδιώκεται η είσπραξη 2 δισ. ευρώ από την «μαύρη ζώνη» του ΦΠΑ .
Με 2 δισ. ευρώ περισσότερα έσοδα, από το 2026 θα μπορούσε να μειωθούν κατά μία μονάδα οι συντελεστές ΦΠΑ και να υπάρξει και νέα πρόσθετη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Η πορεία σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και ο περιορισμός της φοροδιαφυγής στο συγκεκριμένο φόρο θα ανοίξει τον δρόμο για δημιουργία πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου που θα αξιοποιηθεί υπέρ των πολιτών.
Η ειδική μονάδα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων θα εκπονεί μελέτες, αναλύσεις και εκτιμήσεις για τη διευκόλυνση στη λήψη αποφάσεων και τη μεγιστοποίηση των δημοσίων εσόδων. Παράλληλα θα χαρτογραφεί και θα αναλύει τις αποκλίσεις στην απόδοση των φόρων (Tax Gap Analysis) και θα υποβάλλει προτάσεις για τον περιορισμό του «φορολογικού κενού».
Το 2019, το κενό ΦΠΑ, σύμφωνα με τις σχετικές εκθέσεις της Κομισιόν, ήταν στην Ελλάδα 23,4% και τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία δείχνουν ότι το 2020 είχε υποχωρήσει στο 19,7%. Πλέον σύμφωνα με τις εκτιμήσεις βρισκόμαστε κοντά στο 15% και το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας φιλοδοξεί να φτάσει στο 9% το 2026.
Το κράτος από τη συρρίκνωση του φορολογικού «κενού» μέσω σειράς μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από το 2019 έως σήμερα είχε επιπλέον έσοδα 2,5 δις ευρώ.
Η χωρα μας το 2019 ήταν ουραγός μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ, ενώ το 2020 η κατάσταση σταδιακά αλλάζει και από τις τελευταίες θέσεις η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες σε ό,τι αφορά τη μείωση φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί τη Γερμανία την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες.
Την καλύτερη εικόνα εμφανίζουν η Φινλανδία (1,3%), η Εσθονία (1,8%) και η Σουηδία (2%). Σε απόλυτους αριθμούς, το μεγαλύτερο έλλειμμα ΦΠΑ καταγράφεται σε Ιταλία με 26,2 δισ. ευρώ και στη Γαλλία με 14 δισ. ευρώ.
Oι αιτίες του κακού
Σημαντικό ρόλο στη μείωση του κενού ΦΠΑ είχαν η αύξηση του ορίου των ηλεκτρονικών αποδείξεων που έφθασαν στο 30% του δηλωθέντος εισοδήματος και η σημαντική αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Στον αντίποδα, κατά την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EC Annual report on Taxation 2023), κύριες αιτίες της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ είναι η απάτη στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και η απόκρυψη φορολογητέων συναλλαγών στην ηλεκτρονική αγορά,όπως αναλύεται από το ινστιτούτο ΕΝΑ.
Η ενδοκοινοτική απάτη εμφανίζεται στις συναλλαγές «από επιχείρηση σε επιχείρηση» και πραγματοποιείται με τη χρήση ποικιλίας εξελιγμένων μεθόδων μέσω των οποίων οι έμποροι χρησιμοποιούν καταχρηστικά τη νομοθεσία ΦΠΑ.
Η φοροδιαφυγή ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο συμβαίνει όταν, οι φορολογικές αρχές δεν λαμβάνουν τον οφειλόμενο ΦΠΑ για αγορές αγαθών και υπηρεσιών που πραγματοποιούνται μέσω του διαδικτύου ή άλλων διαδικτυακών δικτύων επικοινωνίας. Αυτή η αιτία φοροδιαφυγής διαπράττεται συνήθως στη λιανική και μπορεί να λάβει διάφορες μορφές.
Στη χώρα μας εκτιμάται ότι η έκδοση και λήψη εικονικών τιμολογίων μεταξύ των επιχειρήσεων, η έκδοση εικονικών τιμολογίων στο εξαγωγικό εμπόριο, η μη έκδοση αποδείξεων στη λιανική και στην παροχή υπηρεσιών και η μη καταβολή του ΦΠΑ παρότι δηλώνεται, είναι οι κύριοι παράγοντες του κενού ΦΠΑ .