Ο πτυχιούχος βλάκας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα....

Όταν ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα ευνοεί την μη κριτική σκέψη, ο πτυχιούχος βλάκας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα. Μεγάλη μερίδα μαθητών ολοκληρώνει τη σχολική εκπαίδευση και παίρνει απολυτήριο παραμένοντας λειτουργικώς αναλφάβητη, δεν ξέρει να σκεφτεί, να κρίνει, να αξιολογεί, να συγκρίνει. Τα ημιμαθή παιδιά συνεχίζουν στο πανεπιστήμιο, με επίδοση κάτω από την βάση. Χαρτί να είναι και ότι να’ναι. Η κοινωνική προκατάληψη χρεώνει έλλειψη μυαλού σχεδόν αποκλειστικά σε όσους δεν έχουν κάποιο χαρτί σπουδών, ο αγράμματος είναι «κούτσουρο» και «ξύλο απελέκητο» (αποσπάσματα με τροποποιήσεις από το βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου)

Στον εγγράμματο, πάλι, μπορεί να καταλογιστεί οποιοδήποτε άλλο κουσούρι, αλλά βλάκας δεν θεωρείται επουδενί, τίτλοι σπουδών = κύρος. Τον γιατρό που έβγαλε λάθος διάγνωση βλάκα δεν τον λες, άντε να πεις «δεν είναι καλός γιατρός», «χασοδίκης» ο δικηγόρος, ανόητος όμως όχι, ο μπαϊλντασμένος από την κούραση σερβιτόρος που μπέρδεψε την παραγγελία κατατάσσεται αυτομάτως στα ζωντόβολα.

Όταν ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα ευνοεί την μη κριτική σκέψη, ο πτυχιούχος βλάκας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα. Οι μιμητικές μας ικανότητες είναι εγγεγραμμένες στον γενετικό μας κώδικα, στο DNA μας, ο άνθρωπος μπορεί να εκπαιδευτεί σαν τον σκύλο, την αρκούδα, το δελφίνι. Τα παιδάκια που παίζουν στα σήριαλ και κλέβουν την παράσταση δεν ερμηνεύουν ρόλο, απλά μιμούνται. Με τον ίδιο τρόπο συνεχίζουν και ως ενήλικες.

Κανένα χαρτί δεν είναι πιστοποιητικό ευφυΐας. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι να στρώσεις κώλο στην αποστήθιση, να μουλαρώσεις στην παπαγαλία αφού αυτό σου ζητάνε, και θα το πάρεις το στραβόχαρτο. Μόνο σαν αστείο μπορεί να γίνει δεκτό πως όποιος απομνημόνευσε γνώσεις έγινε επιστήμων, μπορεί κάλλιστα να είναι «γάιδαρος φορτωμένος βιβλία». Ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα ευνοεί τον βλάκα.

Με παπαγαλία, αποστήθιση, μίμηση το παίρνεις το χαρτί και αρχίζεις επάγγελμα, έρχεται τότε κάτι άλλο να δώσει την χαριστική βολή, η ειδίκευση!. Άτομα που δεν φημίζονται για την ευφυΐα τους λατρεύουν τη ρουτίνα και την επανάληψη των ίδιων πράξεων. Μπορεί επαναλαμβάνοντας διαρκώς τα ίδια πράγματα να φτάσουν ψηλα

Είναι απείρως πιο εύκολο να δημιουργήσεις το «προσωπικό σου σύμπαν» συγκεντρώνοντας ένα μεγάλο όγκο γνώσεων επί ενός απολύτως περιορισμένου πεδίου και να αγνοείς όλα τα υπόλοιπα. Είναι απίστευτο πόσο συχνά συναντάς νέους ανθρώπους με παντελή έλλειψη βασικών γνώσεων που βρίσκονται εκτός του αντικειμένου της δουλειά τους. Πετυχημένοι στο αντικείμενο τους αλλά πάσχοντες από γενική τύφλωση χωρίς κάποιος από ευγένεια να τους το έχει πει!. Η σημερινή εποχή της απόλυτης εξειδίκευσης είναι το ιδανικό εργασιακό περιβάλλον του μάπα, για αυτό και οι επιτυχημένοι είναι πολυπληθέστεροι των ευφυών.

Η επιτυχία είναι βασικό συστατικό της ευτυχίας μας, μας γεμίζει αυτοπεποίθηση, αυξάνει την αυτοεκτίμηση, συνοδεύεται από κοινωνική καταξίωση και οικονομική ευημερία. Ας σκεφτούμε όμως όλοι μας ότι όσα έχουμε πετύχει στην ζωή μπορεί να είναι συνδυασμός των παραπάνω και όχι κάτι το ιδιαίτερο. Σκεφτείτε πόσα επαγγέλματα στηρίζονται στο να λες και να κάνεις κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια και θα μελαγχολήσετε. Αυτά μας ζητάνε, παπαγαλία, αποστήθιση, μίμηση, επανάληψη ενεργειών, τα έκανες και πέτυχες, σιγά τα αυγά, πόσοι από εμάς μπορούν να καυχώνται για πρωτοπόρα και καινοτόμα πράγματα.

Κανενός η επιτυχία δεν του δίνει ασυλία να λέει και να κάνει ότι του καπνίσει, και εδώ ο πετυχημένος που είναι πραγματικά έξυπνος χρειάζεται το μυαλό του, να μην ξεφύγει, το μυαλό του βάζει φρένο, μετριάζει ένστικτα, πάθη, επιθετικότητα, αμετροέπεια, συγκρατεί τον άνθρωπο να μη «σπάσει τα μούτρα του», τον προφυλάσσει από τις παγίδες που του στήνει η ίδια του η φύση, τον προφυλάσσει να μη γίνει πετυχημένος αλλά βλάκας.

Η έλλειψη ενσυναίσθησης είναι από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πετυχημένου βλάκα! Στην πανδημία του κορονοιού, όταν σοκαρισμένοι στους τηλεοπτικούς μας δείκτες μετρούσαμε φέρετρα, σοφολογιότατοι διανοητές έγραφαν βαρύγδουπες αναλύσεις θεωρώντας την πανδημία ευκαιρία ή ακόμα και ευλογία που αν δεν φανερώνουν βλακεία φανερώνουν κυνισμό και αναλγησία, άσε πρώτα άνθρωπε μου να περάσει η θανατίλα και μετά παρεμβαίνεις, για την ενσυναίσθηση του αγαπήσαμε τον Τσιόδρα!

Ο ασπούδαχτος δεν είναι αμόρφωτος. Οι άνθρωποι παίρνουν «μορφή», γίνονται «μορφωμένοι» όχι μόνο στα σχολεία• ιδιωτικά μαθήματα και πολύ πιο αποτελεσματικά, παραδίδουν η οικογένεια, ο παππούς, η γιαγιά, οι φίλοι, οι κοινωνικές συναναστροφές, οι επαγγελματικές σου δοσοληψίες, το συνεχές διάβασμα, η αυτομόρφωση, τα ταξίδια, η γνωριμία με άλλες κουλτούρες και στάση ζωής «αν δεν σπούδασες, φρόντισε τουλάχιστον να ταξιδέψεις».

Υπάρχουν κάτι μυαλωμένοι που δεν πέρασαν από τα θρανία, αλλά μεταβόλισαν τις εμπειρίες της ζωής σε μια προσωπική φιλοσοφία και ευγένεια που κανένα εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν μπορεί να προσφέρει. Κάτι θυμόσοφοι που σε αφήνουν άναυδο καθώς μέσα σε λίγες λέξεις συνοψίζουν με ζηλευτή αμεσότητα και καθαρότητα λόγου νοήματα που άλλοι θα χρειάζονταν σελίδες επί σελίδων απλώς για να τα θίξουν. Μεγάλοι τεχνίτες ο Σεφέρης, ο Ελύτης, αλλά η ποίηση του δημοτικού τραγουδιού είναι απλησίαστη- μορφές ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις, αλλά πατριάρχης του ελληνικού τραγουδιού είναι ο Τσιτσάνης.

Ο καπάτσος, ο σπασίκλας, ο πεισματάρης που έμαθε τα θεωρητικά και τα πρακτικά της δουλειάς του και έγινε επιτυχημένος δεν είναι ο πραγματικά μορφωμένος άνθρωπος, αλλά ο καλλιεργημένος άνθρωπος, αυτός που δεν περιορίστηκε στα απολύτως αναγκαία και χρηστικά για να κερδίσει χρήματα ή κοινωνικό κύρος, αλλά έκανε το μεγάλο ποιοτικό άλμα: ξέφυγε από το αναγκαίο, «ψάχτηκε» εντός του και γύρω του και απόκτησε με πολύ κόπο και ψάξιμο μέσα του «δική του» πρωτογενή σκέψη και στάση ζωής!

Οι υψηλές ιδέες και νοήματα, η υψηλή καλλιτεχνική δημιουργία για τον πετυχημένο βλάκα είναι αλαμπουρνέζικα, συνήθως αντιλαμβάνεται και θαυμάζει ποσότητες, απτά μεγέθη, χειροπιαστά, ποσότητα όχι ποιότητα: πολλά λεφτά, μεγάλο σπίτι, πολύ φαΐ, μεγάλα βυζιά! Η μόνη καλλιέργεια που με βεβαιότητα έχουμε όλοι μας είναι αυτή των μικροβίων (στόματος, φάρυγγα, ουρήθρας κ.α !)

Φωτο 1. Ο κατασταλαγμένος Μάνος Κατράκης δεν εντυπωσιαζόταν διόλου με τα σουξέ ατάλαντων συναδέλφων του, έλεγε χαρακτηριστικά: «Και την μαϊμού μου να βάλω να κάνει κάθε βράδυ το ίδιο πράγμα, στο τέλος θα το κάνει πολύ καλά» και είχε δίκιο, στο Χόλιγουντ έλεγαν ότι η Τσίτα έπαιζε καλύτερα από τον Ταρζάν!

Πόσοι πραγματικά ευφυείς άνθρωποι, ελεύθερα δημιουργικά πνεύματα προτίμησαν να μην σπουδάσουν, να ασχοληθούν με άλλα πράγματα αφήνοντας να καταλάβουν υψηλές θέσεις σπουδαγμένοι φελλοί. Μόνο σκεφτείτε πόσοι Καθηγητές Πανεπιστημίου με ογκώδη βιογραφικά απαρτίζουν τα υπουργικά συμβούλια εδώ και δεκαετίες με κατάληξη μια χώρα με τέτοιο όνομα, θέση, πλουτοπαραγωγικές πηγές να χρεοκοπήσει, κανένας πράγματι έξυπνος λαός δεν κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί, τα λύνει μέσα σε μια γενιά και προχωρά προς το μέλλον!

Φωτο 2. Ο πρώτος επιστήμονας που του αποδόθηκε ο όρος ευφυΐα, ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν σε γυάλα ! (National Museum of Health and Medicine, ΗΠΑ), κορυφαίοι επιστήμονες κλήθηκαν να τον μελετήσουν, είναι άγνωστο εάν ο ίδιος είχε δώσει την συγκατάθεση του για αυτό, πάντως τα παιδιά του συναίνεσαν εφόσον έγινε για καθαρά ερευνητικούς σκοπούς, δεν βγήκαν αποδεκτά από όλους συμπεράσματα. Του ζητήθηκε να εξηγήσει τη Θεωρία της Σχετικότητας με απλά λόγια: Αν η θεωρία αποδειχτεί αληθής, θα με πουν μεγάλο Γερμανό, Ελβετό ή πολίτη του κόσμου. Αν η θεωρία αποδειχτεί λάθος, τότε θα θυμηθούν ότι είμαι Εβραίος. Αυτό είναι η σχετικότητα.

Δημήτρης Τριάντος