Τράπεζες: Η ολέθρια λύση της κρατικοποίησης

του Γιώργου Παπανικολάου (*)

Αντίθετα με όσα κατά καιρούς λέγονται και γράφονται, βασικότερα «θύματα» ενός μεγάλου ελληνικού «κουρέματος» θα είναι -και μάλιστα με διαφορά- οι τράπεζες της Ελλάδας κι όχι οι διεθνείς κερδοσκόποι.
Οι τράπεζές μας έχουν τη μεγαλύτερη έκθεση σε ελληνικά ομόλογα σε σχέση με το μέγεθός τους κι αλίμονο αν έρθουμε εκ των υστέρων να τις κατηγορήσουμε επειδή αγόραζαν ομόλογα της χώρας τους.
Εντούτοις, παρότι η αχίλλειος πτέρνα ήταν εξαρχής γνωστή, ουδεμία πρόνοια λήφθηκε για την προστασία των μετόχων τους, αλλά μόνο για την προστασία των καταθετών τους. Κι αν το τελευταίο είναι απολύτως εύλογο και ορθό, το πρώτο προξενεί σοβαρά ερωτήματα
Αρκετοί θα πουν αβίαστα: «Βεβαίως να κρατικοποιηθούν. Γιατί να μείνουν οι διοικήσεις και οι μεγαλομέτοχοι που τις έφεραν ως εδώ;».
Ναι, αλλά θα είναι καλύτερα να τις παραδώσουμε στους πολιτικούς, που μας έφεραν ΟΛΟΥΣ ως εδώ; Θέλουμε πράγματι τράπεζες κρατικές, που θα δίνουν δάνεια με πολιτικά κριτήρια, θα στελεχώνονται από κομματικές «συμπάθειες» και θα δρουν με τον αμαρτωλό τρόπο του παρελθόντος;

Αναμφίβολα, πολλά μπορεί να ειπωθούν για την επάρκεια ή την ανεπάρκεια ορισμένων τραπεζικών διοικήσεων, για την έπαρσή τους, αλλά και για την πολιτική που ακολούθησαν τα προηγούμενα χρόνια στο μέτωπο των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά και τον επιχειρηματικό τομέα. Τα λάθη που έγιναν ήταν πολλά.

Είναι όμως δεδομένο ότι οι επισφάλειες των χορηγήσεων που έδωσαν, αναμφίβολα μεγάλες σήμερα, δεν είναι το σημαντικότερο από τα προβλήματά τους. Κι εν μέρει οφείλονται στην πρωτόγνωρη κρίση.
Εν ολίγοις, δεν θα κρατικοποιηθούν για τα δάνεια που έδωσαν, αλλά για τα κρατικά ομόλογα που αγόρασαν.
Είναι επίσης δεδομένο ότι η πλήρης και άμεση κρατικοποίηση του τραπεζικού τομέα, όπως έχει σχεδιαστεί με το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ουδόλως θα εξυπηρετήσει την προσπάθεια της Ελλάδας να αναταχθεί και να γίνει «ευρωπαϊκή χώρα».
Ελάχιστοι, υποθέτω, οραματίζονται μια επιστροφή στην εποχή των κρατικών τραπεζών ή την επαναφορά της Εθνικής υπό ασφυκτικό κρατικό έλεγχο. Διότι οι μνήμες του τρόπου λειτουργίας των κρατικών τραπεζών είναι ακόμη νωπές.
Και ίσως θα έπρεπε να δημιουργούν δεύτερες σκέψεις για την υποτιθέμενη «αδυναμία» του πολιτικού συστήματος να αντιληφθεί ότι η υπαγωγή των ιδιωτικών τραπεζών στο κράτος ουδόλως θα ενισχύσει την όποια αναπτυξιακή προσπάθεια που απαιτείται από τη χώρα.
Η καθαρά «ελληνική» λύση του ΤΧΣ, όπου θα ενταχθούν οι τράπεζες αφού προσδιοριστεί το «κούρεμα», κι ενδεχομένως αφού βγει ο λογαριασμός της BlackRock (στις αρχές του 2012), θα δημιουργήσει τράπεζες χωρίς μετόχους, πλην του κράτους, τράπεζες-κουφάρια, η μετοχική αξία των οποίων θα έχει εξαϋλωθεί πλήρως στο μεσοδιάστημα.
Με αποτέλεσμα να χαθούν ολοσχερώς και οι περιουσίες των εκατοντάδων χιλιάδων μικρομετόχων, που παραδοσιακά τις εμπιστεύτηκαν κι εξακολουθούν να τις κατέχουν ελπίζοντας στη μακροχρόνια ανάκαμψη.
Πόσο μπορεί να αξίζει, άραγε, στο ταμπλό η μετοχή μιας τράπεζας που έχει φάει το «κούρεμα», έπαψε να έχει κεφλαιακή επάρκεια, απέτυχε να κάνει επαρκή αύξηση κεφαλαίων και τελικά μπαίνει μέσα από μια χρονοβόρα λύση στο ΤΧΣ με την έκδοση δισεκατομμυρίων νέων κοινών μετοχών;
Πόσο πάνω από το μηδέν μπορεί να είναι η χρηματιστηριακή αξία μιας τέτοιας «παλαιάς» μετοχής; Πρόκειται, συνεπώς, για λύση τερατώδη, που δεν έχει λάβει υπ' όψιν της ούτε τα στοιχειώδη σημεία λειτουργίας των αγορών. Γι' αυτό και ισοδυναμεί με την απόλυτη καταστροφή των ιδιωτικών τραπεζών -και όλων των μετόχων τους- ακόμη κι αν μείνουν σώα τα «κουφάρια».
Τουναντίον, η λύση πρέπει να είναι άλλη και πρέπει να δοθεί γρήγορα, άμεσα, προληπτικά, όπως συνέβη και στις ΗΠΑ στην κορύφωση της κρίσης του 2008. Και πρέπει να δοθεί με ισότητα ανάμεσα στα μέλη της ευρωζώνης.
Όποια λύση εφαρμοστεί για τις ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Γιατί μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε βάσιμες ελπίδες ότι η χώρα θα έχει γρήγορα τραπεζικό σύστημα, με σωστά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Η λύση αυτή θα πρέπει να διασφαλίζει όχι μόνο την επιβίωση των τραπεζικών εταιριών, αλλά και -όσο αυτό είναι δυνατόν- τα συμφέροντα των μετόχων (μέσω της συμμετοχής τους στις διαδικασίες αύξησης των κεφαλαίων) και βεβαίως της ευρύτερης οικονομίας, που χρειάζεται τον ιδιωτικό τραπεζικό τομέα, υπαρκτό κι ενεργό, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Με τον ορθό τρόπο μπορούν να εξασφαλιστούν η προστασία και η απόδοση των κρατικών κεφαλαίων που θα επενδυθούν στις τράπεζες (προφανώς ευρωπαϊκών στην πράξη, έστω κι αν μεσολαβήσει το… άφραγκο ελληνικό δημόσιο), μέσω προνομιούχων μετοχών, μετοχικών «δικαιωμάτων αγοράς» ή και μετατρέψιμων ομολογιακών δανείων.
Κι από την άλλη, βέβαια, θα πρέπει να επιβληθούν σφιχτοί περιορισμοί στις αποδοχές και στα μπόνους των υψηλόβαθμων στελεχών, στην καταβολή μερισμάτων και σε στρατηγικές επιλογές, ώσπου να αποπληρωθούν πλήρως η αξία και η υπεραξία των «κρατικών» κεφαλαίων.
Στη νέα εποχή που έρχεται είναι σαφές ότι θα πρέπει να υπάρχει πολύ πιο σφιχτός έλεγχος σε κεφαλαιακές επάρκειες, δανειακά «ανοίγματα», αλλά και σε συμπεριφορές (όπως τα θηριώδη μπόνους) του τραπεζικού συστήματος τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Σίγουρα το σοκ αυτής της κρίσης θα επιφέρει τέτοιες απόλυτα επιθυμητές αλλαγές.
Ο ιδιωτικός χαρακτήρας, όμως, του τραπεζικού συστήματος δεν πρέπει να αλλοιωθεί, εκτός αν θέλουμε να αλλάξουμε και οικονομικό σύστημα, επιστρέφοντας σε οράματα του… υπαρκτού σοσιαλισμού.
* Διευθυντής του Euro2day.gr. Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές.
** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε; To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.