Τι σημαίνει η έξοδος από την Ενισχυμένη Εποπτεία

Του Τάσου Δασόπουλου
Η μεγαλύτερη ανεξαρτησία στην οικονομική πολιτική είναι ίσως το μεγαλύτερο κέρδος που θα έχει η Ελλάδα από το τέλος της επόμενης εβδομάδας όταν πλέον θα έχει λήξει και τυπικά το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, γεγονός που έχει προεξοφληθεί εδώ και καιρό από τις αγορές.
Το ειδικό αυτό καθεστώς, το οποίο αποφασίστηκε τον Ιούλιο του 2018 ειδικά για την Ελλάδα, παρέτεινε στην ουσία, τη στενή τριμηνία επιτήρηση της οικονομίας για άλλα τέσσερα χρόνια (την περίοδο 2018 -2022) μετά τα οκτώ χρόνια των μνημονίων. Το καλοκαίρι του 2018, η Ελλάδα ολοκλήρωσε τυπικά το 3ο μνημόνιο, έχοντας αφήσει πολλές, σημαντικές εκκρεμότητες σε τράπεζες, κόκκινα δάνεια, λειτουργία του δημοσίου, ασφαλιστικό σύστημα, κοινωνική πολιτική, αγορά εργασίας, επιχειρηματικό περιβάλλον, αποκρατικοποιήσεις, απελευθερώσεις αγορών, για τις οποίες κρίθηκε ότι θα πρέπει να παρακολουθείται σε τριμηνιαία βάση. Μάλιστα, για να υπάρχει και μια πλήρης "προσομοίωση" των ετών των μνημονίων, στη συμφωνία για τη διευθέτηση του χρέους, αποφασίστηκε να υπάρχει και μια "δόση" που θα συνοδεύει την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων.
Έτσι, υιοθετήθηκε η λύση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος τα οποία θα υλοποιούνταν κάθε εξάμηνο αν η Ελλάδα είχε θετικές αξιολογήσεις. Το ένα από αυτά, ήταν η καταβολή των 5,3 δισ. από τα κέρδη των ομολόγων που αγόρασε η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες το 2010, για να συγκρατήσουν την άνοδο των αποδόσεων των ελληνικών τίτλων. Το "κέρδος" προέκυψε από το γεγονός ότι τα ελληνικά ομόλογα των Κεντρικών Τραπεζών, δεν αναχρηματοδοτήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια και δεν συμμετείχαν στο κούρεμα του χρέους του 2011- 2012 (το γνωστό PSI). Τα χρήματα αυτά, έπρεπε να είχαν δοθεί στην Ελλάδα με το τέλος του 2ου μνημονίου, αλλά αυτό, είχε λήξει άδοξα, το καλοκαίρι του 2015.
Η συμφωνία ήταν ότι αν η Ελλάδα τα πήγαινε καλά θα λάμβανε τα κέρδη των ομολόγων σε οκτώ ισόποσες δόσεις των 650 εκατ. ευρώ Στο ίδιο πακέτο μπήκε και ένα επιτοκιακό πέναλτι που είχε η Ελλάδα για ένα δάνειο ύψους περίπου 12 δισ. του 2012 από τον EFSF για την επαναγορά ομολόγων. Η συμφωνία για το δάνειο αυτό προέβλεπε ότι αν δε αποπληρωθεί ως το 2016 η Ελλάδα θα πλήρωνε επιτόκιο αυξημένο κατά 2,5%. Το επιπλέον επιτόκιο έφερνε πρόσθετο κόστος για τόκους ύψους 220 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Έτσι λοιπόν, με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα υπό αίρεση που αποφασίστηκαν θα δίνονταν 8 ίσες εξαμηνιαίες δόσεις οι οποίες απαρτίζονταν από 650 εκατ. ευρώ από κέρδη ομολόγων και 110 εκατ. ευρώ από την αναβολή πληρωμής του επιτοκίου πέναλτι για ένα εξάμηνο.
Αυστηρός δημοσιονομικός έλεγχος
Στο επίπεδο της επιτήρησης, μαζί με τις μεταρρυθμίσεις, η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να ανακοινώνει στους δανειστές της κάθε μέτρο με σημαντικό δημοσιονομικό κόστος. Μπορούσε δε να το εφαρμόσει, μόνο μετά από την πλήρη συμφωνία τους και αφού είχε ενσωματώσει και τις προσαρμογές ή τις αλλαγές που θα ζητούσαν η ΕΕ, το ΔΝΤ, ο ESM ή η ΕΚΤ. Η πρώτη σημαντική αλλαγή μετά το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας και την ένταξη της χώρας στην αξιολόγηση με βάση το ευρωπαϊκό εξάμηνο είναι και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν θα κρίνεται για κάθε μέτρο που παίρνει αλλά από την επίτευξη ή όχι των στόχων που θα δηλώνει στους πολυετείς προϋπολογισμούς της όπως και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η εικόνα στις αγορές
Με την υιοθέτηση του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας, η Ελλάδα παρότι είχε ολοκληρώσει το πρόγραμμα προσαρμογής, της έδινε την εικόνα μιας οικονομίας, η οποία βρίσκεται ακόμη σε κίνδυνο χρεοκοπίας. Με πολύ προσεκτικές κινήσεις, η Ελλάδα ξανακέρδισε την θέση της στη διεθνή αγορά ομολόγων. Ωστόσο η απουσία της ελάχιστης επενδυτικής βαθμίδας, καθυστερεί την άρση των εμποδίων, για επενδύσεις από πιο "συντηρητικούς" και κατά συνέπεια πιο μακροπρόθεσμους επενδυτές για τα ελληνικά ομόλογα, όπως τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ασφαλιστικές εταιρείες.
Η άρση της ενισχυμένης εποπτείας, θα δώσει ένα σαφές επιχείρημα και στους οίκους αξιολόγησης, να άρουν τις αμφιβολίες τους και να αναβαθμίσουν σταδιακά, μέσα στο 2023, την Ελλάδα τουλάχιστον στη βαθμίδα ΒΒΒ-.
Περίπου η ίδια εικόνα, υπήρχε και στους ξένους που ήθελαν να προχωρήσουν σε άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα. Η εξωστρεφής πολιτική της Κυβέρνησης έχει αναστρέψει αυτό το κλίμα, αλλά το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας θα δώσει μια νέα ώθηση σε ξένες επενδύσεις.
Το πιο θετικό ίσως για υποψήφιους επενδυτές και με την ολοκλήρωση της ενισχυμένης εποπτείας είναι ότι η Ελλάδα αλλάζει γενικά την εικόνα μιας παραπαίουσας οικονομίας που αποτελούσε το "μαύρο πρόβατο" της Ευρώπης.