Υπέρ της ενιαίας τιμής σύσσωμος ο κόσμος του βιβλίου

Εκδότες, συγγραφείς και βιβλιοπώλες υπερασπίστηκαν τον νόμο του 1997
Το πάνελ της συνέντευξης Τύπου. Από αριστερά, ο πρόεδρος της ΠΟΕΒ Νίκος Σταθάτος, ο πρόεδρος του ΣΕΚΒ Γιώργος Νίκας, ο πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ Θανάσης Ψυχογιός, ο συντονιστής της συζήτησης δημοσιογράφος Γιάννης Ν. Μπασκόζος, ο πρόεδρος του ΣΕΒΑ Κώστας Παπαδόπουλος και η γενική γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων Αγγελική Στρατηγοπούλου.
Τη φιλαναγνωσία, τον πολιτισμό και τη δημοκρατία προάγει ο νόμος της ενιαίας τιμής του βιβλίου και κάθε απόφαση κατάργησής της συνιστά απειλή για τη διακίνηση των ιδεών, το ποιοτικό βιβλίο και τον πλουραλισμό. Αυτό ήταν το συμπέρασμα της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησαν τη Δευτέρα 13 Ιανουαρίου, στη Στοά του Βιβλίου στην Αθήνα, από κοινού η Εταιρεία Συγγραφέων, η Ένωση Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ), ο Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών (ΣΕΒΑ), ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕΚΒ) και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών (ΠΟΕΒ). Πρόκειται για μια συστράτευση από αυτές που δεν μας έχουν συνηθίσει τα σωματεία των εκδοτών και των βιβλιοπωλών, με τα οποία συντάχθηκαν συγγραφείς και μεταφραστές.

Στο θέμα τοποθετήθηκαν οι πρόεδροι της ΕΝΕΛΒΙ Θανάσης Ψυχογιός, του ΣΕΒΑΚώστας Παπαδόπουλος, του ΣΕΚΒ Γιώργος Νίκας, της ΠΟΕΒ Νίκος Σταθάτος, η γενική γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων Αγγελική Στρατηγοπούλου και οι συγγραφείς Τίτος Πατρίκιος, Πέτρος Τατσόπουλος, Θανάσης Χειμωνάς, ΧρήστοςΧωμενίδης. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Γιάννης Μπασκόζος.

Θεσπισμένη στην Ελλάδα με τον Ν.2557 του 1997, η ενιαία τιμή αποτελεί πολιτική που προστατεύει το βιβλίο σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Νορβηγία, το Βέλγιο, η Ιαπωνία, το Μεξικό κ.ά. Σύμφωνα με τον νόμο, στην καθορισμένη από τον εκδότη τιμή ενός βιβλίου δεν μπορούν να γίνουν εκπτώσεις από τους βιβλιοπώλες άνω του 10% για μια διετία μετά την τελευταία εκτύπωση του βιβλίου. Η πολιτική αυτή, όπως τόνισε ο Θανάσης Ψυχογιός, «προωθεί την παραγωγή πολλών νέων τίτλων και τη φιλαναγνωσία», γιατί επιτρέπει στους εκδότες να εκδίδουν και βιβλία πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων ή εξειδικευμένα βιβλία για περιορισμένο κοινό που δεν είναι βιώσιμα εμπορικά, «και ενισχύει τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη πολλών σημείων πώλησης» στηρίζοντας τους μικρούς βιβλιοπώλες.

Τώρα όμως, μελέτη του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκε στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου, κάνει λόγο για την άρση περιορισμών σε μεγάλο αριθμό προϊόντων, μεταξύ των οποίων και το βιβλίο, και υπάρχει φόβος ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης, συμμορφωνόμενο με τα αποτελέσματα της μελέτης, θα επιχειρήσει την κατάργηση της ενιαίας τιμής. Το επιχείρημα που εκφράζεται στη μελέτη αυτή είναι ότι η κατάργηση της ενιαίας τιμής θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό επιφέροντας πτώση της τιμής του βιβλίου προς όφελος του καταναλωτή.

Δεν θα επιτευχθεί μείωση των τιμών των βιβλίων υποστήριξαν οι ομιλητές στη συνέντευξη Τύπου - αντιθέτως: οι αλυσίδες σουπερμάρκετ και τα πολυκαταστήματα, που πωλούν πλέον και βιβλία, θα εκβιάζουν τους εκδότες για μεγαλύτερες εκπτώσεις και εκείνοι, για να μη χάσουν από τα κέρδη τους, θα αναγκάζονται να αυξήσουν τις ονομαστικές τιμές των βιβλίων ώστε να μπορούν να προσφέρουν υψηλές εκπτώσεις στα καταστήματα αυτά.

Άλλοι κίνδυνοι που επισημάνθηκε από τους ομιλητές ότι θα προκύψουν από την ενδεχόμενη κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου είναι η μείωση των σημείων πώλησης και ο περιορισμός της εκδοτικής παραγωγής στα μπεστ-σέλερ. Αλυσίδες σουπερμάρκετ και τα πολυκαταστήματα θα πωλούν μπεστ-σέλερ σε χαμηλότατες τιμές προκειμένου να προσελκύσουν γενικότερα πελάτες ενώ τα εξειδικευμένα καταστήματα για το βιβλίο, τα βιβλιοπωλεία, θα χάνουν σημαντικότατο μέρος των εσόδων τους. Η χρεοκοπία της αλυσίδας βιβλιοπωλείων Borders στις ΗΠΑ και της αλυσίδας Waterstones στο Ηνωμένο Βασίλειο -σε δύο χώρες όπου δεν υφίσταται ενιαία τιμή βιβλίου- είναι ενδεικτικές των επιπτώσεων στον χώρο του βιβλίου από τον ανταγωνισμό του βιβλιοπωλείου με τα σουπερμάρκετ και τα πολυκαταστήματα.

Οι χώροι που δεν εξειδικεύονται στο βιβλίο διακινούν μόνο τα μαζικά αναγνώσματα, δηλαδή τα μπεστ-σέλερ, και, αν οι χώροι αυτοί κυριαρχήσουν στην αγορά του βιβλίου, το μπεστ-σέλερ θα επιβληθεί εις βάρος του ποιοτικού βιβλίου, και των πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων.

Από την πλευρά τους, οι συγγραφείς Τίτος Πατρίκιος, Πέτρος Τατσόπουλος, Θανάσης Χειμωνάς, και Χρήστος Χωμενίδης, τόνισαν τη σημασία της προστασίας της ενιαίας τιμής του βιβλίου για τον συγγραφέα εξηγώντας ότι η κατεδάφιση της τιμής του βιβλίου θα μετατρέψει τη συγγραφική εργασία σε πάρεργο και τον συγγραφέα σε χομπίστα αποθαρρύνοντας εντελώς τους νέους συγγραφείς.

Στη συνέντευξη Τύπου παρέστησαν, μεταξύ άλλων, οι συγγραφείς Μίμης Ανδρουλάκης,Ρέα Γαλανάκη, Μάρω Δούκα, Γιάννης Κιουρτσάκης, Θοδωρής Παπαθεοδώρου,Γιώργος Ρωμαίος, Ελένη Τορόση, Φίλιππος Φιλίππου καθώς και αναγνώστες.«Διαβάζω και αγοράζω βιβλία συστηματικά και θα ήθελα το βιβλίο να είναι πιο προσιτό οικονομικά, με εκπτώσεις, προσφορές, δώρα κτλ.» εκφράστηκε από το κοινό μια αναγνώστρια. «Το βιβλίο μπορεί να γίνει πιο προσιτό στον καταναλωτή με αμοιβαίες συνεννοήσεις εκδοτών και βιβλιοπωλών χωρίς να καταστρατηγείται η ενιαία τιμή» της απάντησε ο Κώστας Παπαδόπουλος, ο οποίος παραδέχτηκε ότι η ενιαία τιμή μπορεί να μην λειτούργησε άψογα αλλά προστάτεψε τον κλάδο και το καλό βιβλίο.

Μόνη παραφωνία ήταν ο Βαγγέλης Τρικεριώτης των βιβλιοπωλείων «Πρωτοπορία» ο οποίος υποστήριξε ότι το Αmazon και όχι η απελευθέρωση της τιμής του βιβλίου ήταν που έπληξε το βιβλιοπωλείο στον αγγλοσαξονικό χώρο και κατέληξε ότι μπορεί μεν να έκλεισαν βιβλιοπωλεία, αγοράζουν φθηνότερα όμως τα βιβλία τους οι αναγνώστες. Τον αντέκρουσε ο εκδότης Στέφανος Πατάκης υπενθυμίζοντας τη σημασία της ενιαίας τιμής για το καλό και το ειδικό βιβλίο, για τα οποία ενδιαφέρονται οι συστηματικοί αναγνώστες που δεν είναι απλώς καταναλωτές των μπεστ-σέλερ.