Ο Αγροτουρισμός, όπως έξυπνα αστειεύτηκαν οι ειδικοί, είναι «η καλλιέργεια τουριστών στο χωράφι». Στην ουσία είναι κάθε προσοδοφόρα δραστηριότητα που γίνεται σε ένα αγρόκτημα ή σε ένα εκτροφείο ή μια αγροτική μεταποιητική οικοτεχνία / βιοτεχνία, έχοντας ως στόχο την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση των επισκεπτών.
Θα έπρεπε κανονικά να είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα, που να αναλαμβάνεται κυρίως ή και μόνο από αγρότες, με αποτέλεσμα συμπλήρωση του αγροτικού εισοδήματός τους, αλλά και την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των τουριστικών αναγκών όλων εκείνων που τον… σκέφθηκαν και τον δημιούργησαν.
Θα μπορούσαμε να πούμε, χωρίς υπερβολή, ότι εισάγει «καινοτομία» στις τουριστικές υπηρεσίες με την έννοια της ικανότητας ανίχνευσης αλλαγών στη συμπεριφορά των πελατών (από τον «μαζικό τουρισμό» στην «επιστροφή στη φύση»), στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους («τουρισμός των εμπειριών»), αλλά και σχεδιασμό καλύτερων υπηρεσιών («βιωματική συμμετοχή του πελάτη - τουρίστα στην τοπική ζωή»), μέσω της ανάπτυξης νέων εννοιών υπηρεσιών («τουρισμός κοινής χρήσης»).ΚΟΣΜΟ – ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ο Αγροτουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού της υπαίθρου, που επινοήθηκε τη δεκαετία του 1960, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.
Στην Ελλάδα ο αγροτουρισμός ξεκίνησε ουσιαστικά τη δεκαετία του 1990, όταν η Κοινή Αγροτική Πολιτική, ένα σύστημα ευρωπαϊκών επιδοτήσεων υπέρ του αγροτικού εισοδήματος, δημιούργησε την ανάγκη για νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που υλοποιήθηκαν μέσω ειδικών προγραμμάτων. Ανάμεσά τους, κυρίως το πρόγραμμα Leader.
Παρά το γεγονός, λοιπόν, πως αυτή η «επιστροφή στη φύση» συμπληρώνει 60 χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική και 30 χρόνια στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του Αγροτουρισμού συνεχίζει να ευνοείται από τις συνθήκες που φαίνεται πως επικρατούν διαφοροποιημένες και στις ημέρες μας:
•Το αγροτικό εισόδημα είναι στάσιμο ή συρρικνώνεται
•Ο τουρισμός έχει αναδειχτεί στην πιο ισχυρή βιομηχανία του πλανήτη
•Ο τουρισμός υπαίθρου τείνει να γίνει η κύρια παροχή εναλλακτικών λύσεων απέναντι στο φαινόμενο του μαζικού τουρισμού
•Είναι σαφής η επιθυμία των ομάδων που προτιμούν τον αγροτουρισμό να μη θεωρούνται τουρίστες, αλλά συλλέκτες εμπειριών και βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν τέσσερις γενικές διαπιστώσεις που αξίζει να διαδοθούν, επειδή χαρακτηρίζουν στις μέρες μας ολόκληρο τον εναλλακτικό τουρισμό της υπαίθρου:
•Οι γυναίκες έχουν κυρίαρχο ρόλο στις δραστηριότητες αγροτουρισμού.
•Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι γενικά είναι ανοιχτοί στην υποδοχή και λειτουργία αγροτουριστικών μονάδων, επειδή αποτελεί επικερδή απασχόληση που διαρκεί πέρα από τις κλασικές σεζόν και αποκτούν καλή σχέση με τους επισκέπτες τους.
•Τα κίνητρα, τα κέρδη, ο τρόπος προσέγγισης και η τεχνική βοήθεια που υφίστανται στο «παγκόσμιο χωριό», δεν παρουσιάζουν πλέον μεγάλες τοπικές διαφορές
•Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και ο τρόπος ψυχαγωγίας σε αυτόν τον τύπο τουρισμού είναι διαδεδομένες δραστηριότητες και δεν επιφυλάσσουν οργανωτικές ή άλλες ιδιαιτερότητες.
Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Οι δημογραφικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην Ελλάδα. Οι ιδιοκτησίες είναι μικρές, το ενδιαφέρον για την ελληνική περιφέρεια και την αγροτική ζωή είναι έντονο από μέρους των κατοίκων των αστικών κέντρων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους προέρχονται από αγροτικές οικογένειες πρώτης ή δεύτερης γενιάς και έχουν στη συνείδησή τους εξιδανικευμένο το αίτημα μιας «επιστροφής στην φύση».
Ωστόσο, αυτή η ελπιδοφόρα «επιστροφή στις ρίζες» σε αρκετές περιπτώσεις φάνηκε να τροποποιείται στην πράξη, όχι υπέρ των αγροτικών κοινωνιών. Συμμετοχή στα προγράμματα στήριξης της υπαίθρου είχαν και έχουν άτομα που δεν είχαν σχέση με αγροτικές ασχολίες. Επιπλέον, η φύση του αγροτουρισμού υποτίθεται πως θα βοηθούσε τις αγροτικές οικογένειες να βελτιώσουν το εισόδημά τους, χωρίς να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειες ή τα εκτροφεία τους, καθώς μια νέα πελατεία αναδύονταν δίπλα τους.
Συνήθως, όμως, οι επενδύσεις, που εγκρίθηκαν, είχαν ελάχιστη ή μακρινή σχέση με τον αγροτουρισμό. Πόλεις απέκτησαν πολυτελή ξενοδοχεία και τα παραδοσιακά προϊόντα λειτουργούσαν ως «κράχτες» για έναν τρόπο ζωής ξένο προς το συνήθη τουρισμό υπαίθρου. Μεγάλες επενδύσεις που δεν είχαν σχέση με τον τουρισμό υπαίθρου, απορρόφησαν μεγάλο μέρος της δραστηριότητας πολλών διαχειριστικών υπηρεσιών.
Οι αγρότες δεν εκμεταλλεύτηκαν (ή δεν τους έμαθαν ή δεν τους… άφησαν να εκμεταλλευτούν) πλήρως τις δυνατότητες που έδιναν οι χρηματοδοτήσεις, η προβολή και η επικοινωνία της μεσογειακής διατροφής, των παραδοσιακών ξενώνων και η συνένωση των τοπικών δυνάμεων για έναν κοινό στόχο. Τους άφησαν στη… λογική της επιδότησης, μόνο!
Η βασική χρηματοδότηση του αγροτουρισμού, η οποία προέρχεται κυρίως από ευρωπαϊκό ταμείο για την υποστήριξη του αγροτικού εισοδήματος, δεν οδήγησε στη διασφάλιση ολιστικής ανάπτυξης, καθώς δεν υιοθετήθηκαν οι καλές πρακτικές που από τη δεκαετία του 1960 είχαν προκαλέσει την άνθιση του αγροτουρισμού στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Η βάση των δικαιούχων οικονομικής υποστήριξης διευρύνθηκε, ώσπου έγινε καταχρηστικά μεγάλη. Για παράδειγμα, η φιλοξενία επισκεπτών σε ένα αγροτουριστικό κατάλυμα, απαιτεί ποιοτικές προδιαγραφές, οι οποίες, ωστόσο, διακρίνονται σαφώς από τη λειτουργικότητα, την πολυτέλεια και τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες ως κορύφωση του μαζικού τουρισμού και των πιο δημοφιλών προορισμών. Άλλο ποιότητα υπηρεσιών και άλλο… πολυτελής τουρισμός. Όπως γράψαμε και παραπάνω, πρώτος και καλύτερος σκοπός και στόχος είναι ο «τουρισμός των εμπειριών», ο σχεδιασμός καλύτερων υπηρεσιών («βιωματική συμμετοχή του πελάτη - τουρίστα στην τοπική ζωή»).
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟ
Η οικονομική κρίση που επηρεάζει την Ευρώπη, αλλά κυρίως την Ελλάδα, ωθεί τους Έλληνες στην ανακάλυψη της επιχειρηματικότητας σε νέες βάσεις και όχι πλέον ως μια απλά επιδοτούμενη δραστηριότητα με εξασφαλισμένη πελατεία, ούτε φυσικά ως μόδα.
Χωρίς να έχει μειωθεί η ανάγκη για επιχειρηματικότητα, προέχει να βρεθούν εναλλακτικές πηγές προσοδοφόρων επιχειρήσεων, που δε θα βασίζονται αναγκαστικά σε πολύ δαπανηρές επενδύσεις και άμεσης απόσβεσης αποτελέσματα.
Με λίγα λόγια, ήρθε η ώρα ενός αγροτουρισμού που θα βασιστεί στις πρώτες αρχές και στα βασικά κριτήρια της λειτουργίας του.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ LEADER
Σε όλες τις προγραμματικές περιόδους (Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης ή ΕΣΠΑ - Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης), όπως και το τελευταίο ΕΣΠΑ 2014-2020, προβλέπουν για τον Αγροτουρισμό με ειδικά προγράμματα (Leader), αλλά στην εφαρμογή τους έως τώρα –όπως αποδεικνύεται στην πράξη- βοήθησαν μάλλον στον … αγροτουριστικό αποπροσανατολισμό, όπως παραπάνω γράφουμε, παρά κατάφεραν να συμβάλλουν στην… επιστροφή στον αγροτουρισμό. Κι αυτό, γιατί, εκτός και πέραν από ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, όπως π.χ. το πρόγραμμα Leader, προαπαιτούμενο είναι η τοπική οικονομία να έχει… διδαχθεί «πού, πώς, τι, γιατί» αγροτουρισμός, να έχει διαμορφωμένη αγροτουριστική αυτο-συνείδηση…
Θα έπρεπε κανονικά να είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα, που να αναλαμβάνεται κυρίως ή και μόνο από αγρότες, με αποτέλεσμα συμπλήρωση του αγροτικού εισοδήματός τους, αλλά και την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των τουριστικών αναγκών όλων εκείνων που τον… σκέφθηκαν και τον δημιούργησαν.
Θα μπορούσαμε να πούμε, χωρίς υπερβολή, ότι εισάγει «καινοτομία» στις τουριστικές υπηρεσίες με την έννοια της ικανότητας ανίχνευσης αλλαγών στη συμπεριφορά των πελατών (από τον «μαζικό τουρισμό» στην «επιστροφή στη φύση»), στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους («τουρισμός των εμπειριών»), αλλά και σχεδιασμό καλύτερων υπηρεσιών («βιωματική συμμετοχή του πελάτη - τουρίστα στην τοπική ζωή»), μέσω της ανάπτυξης νέων εννοιών υπηρεσιών («τουρισμός κοινής χρήσης»).ΚΟΣΜΟ – ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ο Αγροτουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού της υπαίθρου, που επινοήθηκε τη δεκαετία του 1960, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.
Στην Ελλάδα ο αγροτουρισμός ξεκίνησε ουσιαστικά τη δεκαετία του 1990, όταν η Κοινή Αγροτική Πολιτική, ένα σύστημα ευρωπαϊκών επιδοτήσεων υπέρ του αγροτικού εισοδήματος, δημιούργησε την ανάγκη για νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που υλοποιήθηκαν μέσω ειδικών προγραμμάτων. Ανάμεσά τους, κυρίως το πρόγραμμα Leader.
Παρά το γεγονός, λοιπόν, πως αυτή η «επιστροφή στη φύση» συμπληρώνει 60 χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική και 30 χρόνια στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του Αγροτουρισμού συνεχίζει να ευνοείται από τις συνθήκες που φαίνεται πως επικρατούν διαφοροποιημένες και στις ημέρες μας:
•Το αγροτικό εισόδημα είναι στάσιμο ή συρρικνώνεται
•Ο τουρισμός έχει αναδειχτεί στην πιο ισχυρή βιομηχανία του πλανήτη
•Ο τουρισμός υπαίθρου τείνει να γίνει η κύρια παροχή εναλλακτικών λύσεων απέναντι στο φαινόμενο του μαζικού τουρισμού
•Είναι σαφής η επιθυμία των ομάδων που προτιμούν τον αγροτουρισμό να μη θεωρούνται τουρίστες, αλλά συλλέκτες εμπειριών και βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν τέσσερις γενικές διαπιστώσεις που αξίζει να διαδοθούν, επειδή χαρακτηρίζουν στις μέρες μας ολόκληρο τον εναλλακτικό τουρισμό της υπαίθρου:
•Οι γυναίκες έχουν κυρίαρχο ρόλο στις δραστηριότητες αγροτουρισμού.
•Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι γενικά είναι ανοιχτοί στην υποδοχή και λειτουργία αγροτουριστικών μονάδων, επειδή αποτελεί επικερδή απασχόληση που διαρκεί πέρα από τις κλασικές σεζόν και αποκτούν καλή σχέση με τους επισκέπτες τους.
•Τα κίνητρα, τα κέρδη, ο τρόπος προσέγγισης και η τεχνική βοήθεια που υφίστανται στο «παγκόσμιο χωριό», δεν παρουσιάζουν πλέον μεγάλες τοπικές διαφορές
•Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και ο τρόπος ψυχαγωγίας σε αυτόν τον τύπο τουρισμού είναι διαδεδομένες δραστηριότητες και δεν επιφυλάσσουν οργανωτικές ή άλλες ιδιαιτερότητες.
Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Οι δημογραφικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην Ελλάδα. Οι ιδιοκτησίες είναι μικρές, το ενδιαφέρον για την ελληνική περιφέρεια και την αγροτική ζωή είναι έντονο από μέρους των κατοίκων των αστικών κέντρων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους προέρχονται από αγροτικές οικογένειες πρώτης ή δεύτερης γενιάς και έχουν στη συνείδησή τους εξιδανικευμένο το αίτημα μιας «επιστροφής στην φύση».
Ωστόσο, αυτή η ελπιδοφόρα «επιστροφή στις ρίζες» σε αρκετές περιπτώσεις φάνηκε να τροποποιείται στην πράξη, όχι υπέρ των αγροτικών κοινωνιών. Συμμετοχή στα προγράμματα στήριξης της υπαίθρου είχαν και έχουν άτομα που δεν είχαν σχέση με αγροτικές ασχολίες. Επιπλέον, η φύση του αγροτουρισμού υποτίθεται πως θα βοηθούσε τις αγροτικές οικογένειες να βελτιώσουν το εισόδημά τους, χωρίς να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειες ή τα εκτροφεία τους, καθώς μια νέα πελατεία αναδύονταν δίπλα τους.
Συνήθως, όμως, οι επενδύσεις, που εγκρίθηκαν, είχαν ελάχιστη ή μακρινή σχέση με τον αγροτουρισμό. Πόλεις απέκτησαν πολυτελή ξενοδοχεία και τα παραδοσιακά προϊόντα λειτουργούσαν ως «κράχτες» για έναν τρόπο ζωής ξένο προς το συνήθη τουρισμό υπαίθρου. Μεγάλες επενδύσεις που δεν είχαν σχέση με τον τουρισμό υπαίθρου, απορρόφησαν μεγάλο μέρος της δραστηριότητας πολλών διαχειριστικών υπηρεσιών.
Οι αγρότες δεν εκμεταλλεύτηκαν (ή δεν τους έμαθαν ή δεν τους… άφησαν να εκμεταλλευτούν) πλήρως τις δυνατότητες που έδιναν οι χρηματοδοτήσεις, η προβολή και η επικοινωνία της μεσογειακής διατροφής, των παραδοσιακών ξενώνων και η συνένωση των τοπικών δυνάμεων για έναν κοινό στόχο. Τους άφησαν στη… λογική της επιδότησης, μόνο!
Η βασική χρηματοδότηση του αγροτουρισμού, η οποία προέρχεται κυρίως από ευρωπαϊκό ταμείο για την υποστήριξη του αγροτικού εισοδήματος, δεν οδήγησε στη διασφάλιση ολιστικής ανάπτυξης, καθώς δεν υιοθετήθηκαν οι καλές πρακτικές που από τη δεκαετία του 1960 είχαν προκαλέσει την άνθιση του αγροτουρισμού στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Η βάση των δικαιούχων οικονομικής υποστήριξης διευρύνθηκε, ώσπου έγινε καταχρηστικά μεγάλη. Για παράδειγμα, η φιλοξενία επισκεπτών σε ένα αγροτουριστικό κατάλυμα, απαιτεί ποιοτικές προδιαγραφές, οι οποίες, ωστόσο, διακρίνονται σαφώς από τη λειτουργικότητα, την πολυτέλεια και τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες ως κορύφωση του μαζικού τουρισμού και των πιο δημοφιλών προορισμών. Άλλο ποιότητα υπηρεσιών και άλλο… πολυτελής τουρισμός. Όπως γράψαμε και παραπάνω, πρώτος και καλύτερος σκοπός και στόχος είναι ο «τουρισμός των εμπειριών», ο σχεδιασμός καλύτερων υπηρεσιών («βιωματική συμμετοχή του πελάτη - τουρίστα στην τοπική ζωή»).
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟ
Η οικονομική κρίση που επηρεάζει την Ευρώπη, αλλά κυρίως την Ελλάδα, ωθεί τους Έλληνες στην ανακάλυψη της επιχειρηματικότητας σε νέες βάσεις και όχι πλέον ως μια απλά επιδοτούμενη δραστηριότητα με εξασφαλισμένη πελατεία, ούτε φυσικά ως μόδα.
Χωρίς να έχει μειωθεί η ανάγκη για επιχειρηματικότητα, προέχει να βρεθούν εναλλακτικές πηγές προσοδοφόρων επιχειρήσεων, που δε θα βασίζονται αναγκαστικά σε πολύ δαπανηρές επενδύσεις και άμεσης απόσβεσης αποτελέσματα.
Με λίγα λόγια, ήρθε η ώρα ενός αγροτουρισμού που θα βασιστεί στις πρώτες αρχές και στα βασικά κριτήρια της λειτουργίας του.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ LEADER
Σε όλες τις προγραμματικές περιόδους (Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης ή ΕΣΠΑ - Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης), όπως και το τελευταίο ΕΣΠΑ 2014-2020, προβλέπουν για τον Αγροτουρισμό με ειδικά προγράμματα (Leader), αλλά στην εφαρμογή τους έως τώρα –όπως αποδεικνύεται στην πράξη- βοήθησαν μάλλον στον … αγροτουριστικό αποπροσανατολισμό, όπως παραπάνω γράφουμε, παρά κατάφεραν να συμβάλλουν στην… επιστροφή στον αγροτουρισμό. Κι αυτό, γιατί, εκτός και πέραν από ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, όπως π.χ. το πρόγραμμα Leader, προαπαιτούμενο είναι η τοπική οικονομία να έχει… διδαχθεί «πού, πώς, τι, γιατί» αγροτουρισμός, να έχει διαμορφωμένη αγροτουριστική αυτο-συνείδηση…
Το Θάρρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια
Δεν βρέθηκαν σχόλια γι'αυτό το άρθρο.
Γίνε ο πρώτος που θα σχολιάσει το άρθρο χρησιμοποιώντας την παρακάτω φόρμα