Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Έκθεση – καταπέλτης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα – Τι λέει για διαφθορά, παρακολουθήσεις

Έκθεση – καταπέλτη για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα δημοσίευσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σημειώνοντας πως δεν έχει γίνει καμία πρόοδος. Παράλληλα, η έκθεση που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα αναφέρεται στη διαφθορά αλλά και τις παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων με το Predator.
«Αναφορές για διαφθορά στην κυβέρνηση»
Η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει -μεταξύ άλλων- τα εξής, σύμφωνα με το hellasjournal:
Ο νόμος προέβλεπε ποινικές κυρώσεις για αξιωματούχους που καταδικάστηκαν για διαφθορά και η κυβέρνηση γενικά εφάρμοσε αποτελεσματικά τον νόμο. Υπήρχαν κάποιες αναφορές για κυβερνητική διαφθορά.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (NTA) επέβλεψε την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (NACAP) για την περίοδο 2022-2025, διεξήγαγε έρευνες και παρακολούθησε την εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και τις δραστηριότητες πίεσης.
Στη Γενική Διεύθυνση της Μονάδας Οικονομικού και Οικονομικού Εγκλήματος του Υπουργείου Οικονομικών ανατέθηκαν υποθέσεις απάτης και διαφθοράς. Η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων διερεύνησε τη διαφθορά εντός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.
Η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων για τα όργανα επιβολής του νόμου διερεύνησε εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς, που διαπράχθηκαν από τις αρχές επιβολής του νόμου. Το Ελεγκτικό Συνέδριο ήταν το ανώτατο οικονομικό δικαστήριο και όργανο ελέγχου όσον αφορά τη χρήση των δημοσίων πόρων.
Το 2022 η NTA έλαβε 3.513 καταγγελίες για εικαζόμενη διαφθορά, απάτη και κακοδιοίκηση (3.057 το 2021) και πραγματοποίησε 575 ελέγχους και επιθεωρήσεις (393 το 2021), εκ των οποίων οι 13 (21 το 2021) παραπέμφθηκαν για δίωξη. Υπήρξαν 32 καταδικαστικές αποφάσεις είτε σε εφετεία είτε σε πρωτόδικο επίπεδο (24 το 2021) και 15 αθωωτικές αποφάσεις (21 το 2021). Η φυλάκιση ανεστάλη σε 28 από τις 32 υποθέσεις καταδίκης.
Τον Φεβρουάριο το κοινοβούλιο ψήφισε νέο νόμο που συστηματοποιεί τη διαδικασία δήλωσης περιουσιακών στοιχείων. Τρεις μήνες νωρίτερα, ψήφισε νομοθεσία για την προστασία όσων κάνουν καταγγελίες, σύμφωνα με οδηγία της ΕΕ.
Ο νόμος για τους καταγγέλλοντες ανέθεσε στο NTA τη λήψη, τη διαχείριση και την παρακολούθηση καταγγελιών για διαφθορά. O νόμος επέβαλλε γραπτούς, προφορικούς και διαδικτυακούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι υπάλληλοι του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα μπορούσαν να υποβάλουν ανησυχίες.
Οι πιο αξιοσημείωτες υποθέσεις διαφθοράς κατά τη διάρκεια του έτους αφορούσαν την αστυνομία. Στις 29 Ιανουαρίου, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ντογιάκος διέταξε τη διεξαγωγή προανάκρισης για δημοσίευμα Τύπου που καταγγέλλονταν διασυνδέσεις μεταξύ υψηλόβαθμων αστυνομικών και αρχηγών εγκληματικών συμμοριών.
Στις 29 Μαΐου, οι αρχές συνέλαβαν πέντε αξιωματικούς της συνοριακής αστυνομίας με κατηγορίες για συμμετοχή σε δίκτυο λαθρεμπορίας που έφερνε μετανάστες από την Τουρκία.
«Απάνθρωπη μεταχείριση κρατουμένων και μεταναστών»
Σημαντικά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιλάμβαναν αξιόπιστες αναφορές για σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία κρατουμένων στη φυλακή και μεταναστών και αιτούντων άσυλο από τις αρχές επιβολής του νόμου.
Γίνονται αναφορές για εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία και που στοχεύουν μέλη εθνικών ή φυλετικών μειονοτήτων.
Η ελληνική κυβέρνηση λάμβανε τακτικά μέτρα για τη διερεύνηση, τη δίωξη και την τιμωρία αξιωματούχων που διέπραξαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε στις δυνάμεις ασφαλείας είτε σε άλλους τομείς της κυβέρνησης.
Υπήρξαν, ωστόσο, καταγγελίες από μη κυβερνητικούς οργανισμούς και διεθνείς οργανισμούς σχετικά με την αποτυχία της κυβέρνησης να διερευνήσει αποτελεσματικά τους ισχυρισμούς για επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο και να διασφαλίσει ότι οι υπεύθυνοι θα λογοδοτήσουν.
Το σύνταγμα και ο νόμος απαγορεύουν τέτοιες πρακτικές. Ωστόσο, υπήρξαν αναφορές για κακομεταχείριση και κακοποίηση από την αστυνομία και την ακτοφυλακή, εναντίον μεταξύ άλλων, μελών φυλετικών και εθνικών μειονοτήτων, μεταναστών χωρίς έγγραφα, αιτούντων άσυλο, διαδηλωτών και Ρομά.
Στις 11 Μαρτίου, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ανέφερε τη σύλληψη τεσσάρων αστυνομικών με την κατηγορία «βασανιστηρίων και άλλων αδικημάτων της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» αφού φέρεται να ξυλοκόπησαν κρατούμενο κατά τη διέλευση μεταξύ των σωφρονιστικών ιδρυμάτων.
Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και διεθνείς οργανισμοί ανέφεραν ότι οι αρχές ξυλοκόπησαν μετανάστες και αιτούντες άσυλο, παίρνοντας τα έγγραφα, προσωπικά αντικείμενα και χρήματα τους.
Ορισμένες αναφορές ισχυρίστηκαν ότι οι αρχές άφησαν μετανάστες και αιτούντες άσυλο εγκλωβισμένους στο Αιγαίο ή στη χερσαία συνοριακή περιοχή του Έβρου χωρίς πρόσβαση σε τροφή, νερό ή ιατρική περίθαλψη.
Ολοκάυτωμα
Ομάδες υπεράσπισης ανέφεραν ότι η χώρα δεν σημείωσε σημαντική πρόοδο στην επίλυση των αξιώσεων της εποχής του Ολοκαυτώματος, συμπεριλαμβανομένων των ξένων πολιτών, παρά τους υφιστάμενους νόμους και μηχανισμούς για την αποκατάσταση περιουσίας.
Ο Οργανισμός για την Αρωγή και την Αποκατάσταση των Εβραίων στην Ελλάδα, οντότητα δημοσίου δικαίου, διεκδίκησε περισσότερα από 100 ακίνητα που ανήκαν σε Εβραίους πριν από τον πόλεμο και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται ως κρατικές εγκαταστάσεις.
Το σύνταγμα και ο νόμος απαγόρευαν τέτοιες ενέργειες υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Δεν υπήρξαν αναφορές ότι η κυβέρνηση παρέλειψε να σεβαστεί αυτές τις απαγορεύσεις.
Για παράδειγμα, ο νόμος επέτρεπε παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής των πολιτών εάν προεγκριθεί τόσο από εισαγγελέα όσο και από εισαγγελέα εφετών.
«Το Predator είχε βρεθεί στις προσωπικές συσκευές τουλάχιστον 92 Ελλήνων»
Τον Δεκέμβριο του 2022, η κυβέρνηση ψήφισε νομοσχέδιο που προβλέπει ποινή φυλάκισης δύο ετών για χρήση, πώληση ή διανομή λογισμικών εμπορικής κατασκοπείας.
Μια έκθεση του Μαΐου από την Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη χρήση του Pegasus και ισοδύναμου λογισμικού κατασκοπείας παρακολούθησης διαπίστωσε ότι η χώρα δεν χρησιμοποιούσε λογισμικό υποκλοπής «ως μέρος μιας ολοκληρωμένης αυταρχικής στρατηγικής», αλλά χρησιμοποιούσε λογισμικό κατασκοπείας εναντίον «δημοσιογράφων, πολιτικών και επιχειρηματιών» και εξήγαγε τέτοιο λογισμικό σε χώρες με κακό ιστορικό στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κατά τη διάρκεια του έτους, δεν υπήρξαν νέες αναφορές για περιπτώσεις χρήσης λογισμικού κατασκοπείας.
Τον Ιούλιο, η Ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων παρουσίασε ευρήματα που υποδηλώνουν ότι το 2022 το λογισμικό Predator είχε βρεθεί στις προσωπικές συσκευές τουλάχιστον 92 Ελλήνων.
Η Αρχή είπε ότι δεν είχε στοιχεία που να δείχνουν την προέλευση αυτών των προσπαθειών, αλλά πρόσθεσε ότι η έρευνα παραμένει σε εξέλιξη.
«Πίεση σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ»
Το σύνταγμα και ο νόμος προέβλεπαν την ελευθερία της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των μελών του Τύπου και άλλων μέσων ενημέρωσης, και η κυβέρνηση γενικά σεβάστηκε αυτό το δικαίωμα.
Ένα ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης, ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα και ένα λειτουργικό δημοκρατικό πολιτικό σύστημα που συνδυάζονται για την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των μελών του Τύπου.
Ωστόσο, εγχώρια και διεθνή πρακτορεία ανέφεραν ότι δημοσιογράφοι και μέσα ενημέρωσης αντιμετώπισαν πίεση για να αποφύγουν την κριτική της κυβέρνησης ή την αναφορά σκανδάλων.
Στις 12 Ιανουαρίου, η Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Dunja Mijatovic, προέτρεψε τις αρχές να διασφαλίσουν ότι «οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δημοσιογράφοι θα μπορούσαν να εργάζονται με ασφάλεια και ελεύθερα».
Τον Μάιο, μια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα ανέφερε ανησυχίες για υποκλοπές δημοσιογράφων, φερόμενους από τις υπηρεσίες πληροφοριών και μέσω του spyware Predator, συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, κυβερνητικό έλεγχο των δημοσίων μέσων ενημέρωσης και βία κατά δημοσιογράφων, κυρίως όσων καλύπτουν διαμαρτυρίες και μετανάστευση.
Βιασμός και ενδοοικογενειακή βία
Μια έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για τη Δράση κατά της Βίας εναντίον των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία της 14ης Νοεμβρίου αποκάλυψε ότι παρόλο που η χώρα είχε σημειώσει πρόοδο στην καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, εξακολουθούσαν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες, ιδίως όσον αφορά την προστασία των θυμάτων και χαμηλά ποσοστά καταδίκης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις βιασμού.
Η έκθεση σημείωσε επίσης ότι τα θύματα βίας λόγω φύλου είχαν ανεπαρκή πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου.
Διακρίσεις
Η κυβέρνηση επέβαλε αποτελεσματικά τους νόμους που προάγουν την ισότητα των φύλων, αν και σημειώθηκαν διακρίσεις, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα. Το 2022 υποβλήθηκαν 205 καταγγελίες για παραβίαση της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην εργασία.
Άτομα με Αναπηρία
Τα άτομα με αναπηρία δεν μπορούσαν να έχουν επαρκή πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, τα δημόσια κτίρια και τις μεταφορές σε ισότιμη βάση παρά τη νομοθεσία κατά των διακρίσεων.
Σύμφωνα με ΜΚΟ και οργανώσεις για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, η κυβέρνηση δεν εφάρμοσε αποτελεσματικά ή με συνέπεια τις διατάξεις περί μη διάκρισης, αν και κατέβαλε προσπάθειες να παράσχει πληροφορίες σε προσβάσιμες μορφές.
Τα άτομα με αναπηρία συνέχισαν να έχουν κακή πρόσβαση σε δημόσια κτίρια, μέσα μεταφοράς και δημόσιους χώρους, αν και η πρόσβαση αυτή απαιτούνταν από το νόμο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι θέσεις στάθμευσης για άτομα με ειδικές ανάγκες ήταν κάτω από το απαιτούμενο 5% και συχνά παρέκκλιναν από τις απαιτούμενες διαστάσεις.
ΜΚΟ ανέφεραν ότι οι αρχές αρνήθηκαν τη στέγαση και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε ασυνόδευτα παιδιά με αναπηρίες και προβλήματα ψυχικής υγείας μόλις έκλεισαν τα 18, με αποτέλεσμα πολλά άτομα να μείνουν άστεγα ή σε καταυλισμούς ακατάλληλους για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Σημείωσαν επίσης έλλειψη ιατρικού προσωπικού, ειδικών ψυχικής υγείας και διερμηνέων σε τέτοιες εγκαταστάσεις.
Τι απαντά το ΥΠΕΞ
Το υπουργείο Εξωτερικών σε δήλωσή του, σημειώνει πως «η έκθεση καταγράφει, χωρίς περαιτέρω διερεύνηση, καταγγελίες μη κυβερνητικών οργανώσεων για τις οποίες δεν πραγματοποιείται ανεξάρτητος έλεγχος».
«Ακριβώς λόγω της αδιάκριτης αυτής καταγραφής, εμφανίζεται ότι σε όλες τις χώρες με ανεπτυγμένο κράτος δικαίου υφίστανται σοβαρά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαίτερα σημαντικό για την ακεραιότητα, την αξιοπιστία και την αντικειμενικότητα της έκθεσης είναι το γεγονός ότι δεν ζητήθηκε η άποψη της ελληνικής πολιτείας σε σχέση με τα αναφερόμενα θέματα», συνεχίζει το ΥΠΕΞ και προσθέτει:
«Αν και αναγνωρίζεται σε πολλά επίπεδα η πρόοδος σε σχέση με την προστασία δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ?η έκθεση παραγνωρίζει ή και τελείως αγνοεί ρυθμιστικές παρεμβάσεις και εθνικές στρατηγικές των τελευταίων ετών για τη διασφάλιση δικαιωμάτων ευάλωτων κατηγοριών πολιτών, όπως ΑμεΑ, ΛΟΑΤΚΙ και ασυνόδευτα ανήλικα».
«Διαχρονικά, οι εκθέσεις για την Ελλάδα παρουσιάζουν ανάλογα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαιτέρως την περίοδο 2016-2019 παραθέτονταν σοβαρότατες καταγγελίες, οι οποίες σταδιακά εξέλιπαν», συνεχίζει το ΥΠΕΞ και καταλήγει:
«Η ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να υπηρετεί με συνέπεια τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, εμβαθύνοντας την ουσιαστική ισότητα των πολιτών και τα ατομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα και βελτιώνοντας το επίπεδο ζωής τους».
Σφοδρή αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ
«Η έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για το καθεστώς των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα είναι ένα ακόμη ράπισμα για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη. Επιβεβαιώνει δε πλήρως τις ανησυχίες που έχουν εκφράσει ήδη άλλοι διεθνείς οργανισμοί για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα», αναφέρει σε ανακίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ.
Αναφέρει ότι στην ειδική έκθεση του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, περιγράφεται «με τα πλέον μελανά χρώματα» το καθεστώς των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Η αξιωματική αντιπολίτευση εκφράζει θλίψη «που μια έκθεση με τόσο μεγάλη διεθνή απήχηση εμπεριέχει τόσες πολλές αρνητικές αναφορές για τη χώρα μας». Σ
ημειώνει ότι «ωστόσο, τα προβλήματα πλέον δεν μπορούν να κρυφτούν και οι εξωραϊσμοί του μιντιακού συστήματος Μητσοτάκη δεν έχουν πλέον καμία απολύτως ισχύ», ενώ υποστηρίζει ότι «αυτό που διακυβεύεται στις εκλογές της 9ης Ιουνίου είναι η ποιότητα της Δημοκρατίας μας και η διεθνής θέση της χώρας».
Ειδικότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι «η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα το 2023 δεν εμφάνισε καμία πρόοδο στο μέτωπο της προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντιθέτως, η κυβέρνηση των ΗΠΑ εκφράζει προβληματισμό για μια σειρά από σημαντικά ζητήματα που είχε αναδείξει και το πρόσφατο ψήφισμα - ράπισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα». 

Ο  ΣΥΡΙΖΑ σχολιάζει ότι «ενδεικτικά, αναφέρεται στη ‘σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση' μεταναστών και κρατουμένων, σε στοχευμένη βία σε βάρος φυλετικών ή εθνοτικών μειονοτήτων και σε και εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία ή απειλές βίας σε βάρος μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας».

Προσθέτει ότι «σε σχέση με το σκάνδαλο των υποκλοπών η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκθέτει την κυβέρνηση Μητσοτάκη»: «Υιοθετεί τις αναφορές της αντιπολίτευσης και των διεθνών ΜΜΕ που υποστήριξαν ότι το μοτίβο των αποδεικτικών στοιχείων εμπλέκει τις ελληνικές αρχές στη χρήση του Predator. Εστιάζει δε στα ευρήματα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων που κατέδειξαν ότι τουλάχιστον 92 Έλληνες πολίτες έχουν πέσει θύματα του κακόβουλου λογισμικού. Κάνει δε ειδική μνεία στην έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα και στις ανησυχίες τους αφενός για τις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων στην Ελλάδα και αφετέρου για τον κυβερνητικό έλεγχο στα Μέσα Ενημέρωσης».
Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει επιπλέον ότι «μόνον απαρατήρητες δεν περνούν οι επισημάνσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διαφθορά κρατικών αξιωματούχων και δημοσίων λειτουργών και για το πως οι καταδικασμένοι επίορκοι αποφεύγουν τη φυλάκιση».