Μνήμη Διστόμου στη Γερμανία

Ήταν μεσημέρι, 10 Ιουνίου του 1944. Μια βαριά μέρα για τους κατοίκους στο Δίστομο Βοιωτίας, όπως άλλωστε όλες οι μέρες της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα. Μέχρι τη στιγμή που μεταμφιεσμένοι σε αντάρτες στρατιώτες των SS μπαίνουν στο χωριό, αρχίζοντας να δολοφονούν αδιακρίτως αμάχους: 218 αθώα θύματα σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πολλές γυναίκες, άμαχοι άνδρες, βρέφη, παιδιά. Μια κόλαση επί γης μετά το σύνθημα που εστάλη από το αρχηγείο των SS στη Λαμία: «Να μην μείνει τίποτα όρθιο». Και δεν έμεινε.
Οι μαρτυρίες που έχουν διασωθεί σοκάρουν μέχρι σήμερα. 79 χρόνια μετά η τοπική κοινωνία και οι απόγονοι των θυμάτων συνεχίζουν να ζητούν δικαίωση για τη ναζιστική θηριωδία.
Μια δικαστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς του 1997 τους δικαιώνει επιδικάζοντας αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ. Όλες οι ελληνικές μεταπολεμικές κυβερνήσεις ακολουθούν μια πάγια πολιτική: για την Ελλάδα οι αξιώσεις για πολεμικές αποζημιώσεις και επανορθώσεις είναι αδιάλειπτα ενεργές στο ακέραιο, η δε διεκδίκησή τους αποτελεί θέμα αρχής. Πάγια όμως είναι και η γερμανική θέση: το ζήτημα θεωρείται από νομικής άποψης λήξαν και διευθετημένο με τη Συνθήκη 2+4 του 1990.
Μπάντουμ: Δεν έχουν ειπωθεί ή γίνει τα πάντα για το παρελθόν
Με αφορμή τα σχεδόν 80 χρόνια από τη Σφαγή του Διστόμου, παραχώρησε δήλωση στο ελληνικό πρόγραμμα της DW η Λίζα Μπάντουμ, βουλευτής των Πρασίνων, επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Ελληνογερμανικής Φιλίας και πρόεδρος της Ένωσης Ελληνογερμανικών Εταιρειών.
«Η κτηνώδης Σφαγή του Διστόμου, 79 χρόνια μετά, παραμένει το ίδιο σκληρή και αποτρόπαιη για εμάς. Το Δίστομο είναι το πιο γνωστό παράδειγμα για τα 110 μαρτυρικά χωριά και τον αφανισμό της ζωής την περίοδο της κατοχής, την περίοδο του πολέμου εξόντωσης. Ένας από τους πιο γνωστούς επιζώντες είναι ο Αργύρης Σφουντούρης, ο οποίος τιμήθηκε με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας. Χάρη στον ίδιο, αποκαλύφθηκαν ψεύδη, αρχίσαμε να μιλάμε ανοιχτά για αυτές τις φρικαλεότητες και η Γερμανία να συνειδητοποιεί ολοένα περισσότερο την ευθύνη της», αναφέρει η Μπάντουμ.
Όπως παρατηρεί η επικεφαλής της Ομάδας Φιλίας των δύο χωρών «δεν είναι αυτονόητο ότι οι σχέσεις Γερμανίας-Ελλάδας είναι πλέον τόσο στενές, ότι στη Γερμανία ζει η μεγαλύτερη ελληνόφωνη κοινότητα στην Ευρώπη, ότι εκατομμύρια άνθρωποι και στις δύο χώρες έχουν συνδεθεί με φιλικούς ή οικογενειακούς δεσμούς. Είναι ένα μεγάλο δώρο». Και συνεχίζει μιλώντας στην DW: «Δεν πρέπει να θεωρούμε αυτονόητο και να σκεφτόμαστε ότι όλα έχουν ειπωθεί ή έχουν γίνει για το παρελθόν. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι από ελληνικής πλευράς το ζήτημα των επανορθώσεων και των αποζημιώσεων για τον γερμανικό πόλεμο και τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα δεν έχει οριστικά διευθετηθεί. Μια ισχυρότερη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των δύο κοινοβουλίων, μεταξύ άλλων και για τη σημασία αντίστοιχων επετείων μνήμης όπως η σημερινή, θα ήταν σημαντική. Και επίσης η ώρα για μια νέα πρωτοβουλία στο πεδίο της πολιτικής μνήμης μπορεί να έρθει στο μέλλον».
Νταγκντελέν: Η Γερμανία αποφεύγει την ευθύνη
Αποκλειστική δήλωση παραχώρησε στην DW και η Σεβίμ Νταγνκντελέν από την Αριστερά: «Η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει την ευθύνη της για το άδικο που έχει προκαλέσει στην Ελλάδα. Η αυτάρεσκη στάση μιας απόλυτης άρνησης αποζημιώσεων αποτελεί πλήγμα για τα θύματα των ναζί. Το γεγονός ότι και το υπ. Εξωτερικών υπό την ηγεσία των Πρασίνων υποκύπτει σε αυτή την κυνική στρατηγική υποδηλώνει πολλά για το νόημα μιας εξωτερικής πολιτικής που βασίζεται σε αξίες. Ο μόνος κατάλληλος τρόπος θα ήταν η διεξαγωγή δίκαιων διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση και τους συλλόγους απογόνων θυμάτων για τις πολεμικές επανορθώσεις και την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η βουλευτής της Αριστεράς απέστειλε πρόσφατα σειρά ερωτημάτων προς τη γερμανική κυβέρνηση με αφορμή την επέτειο της Σφαγής του Διστόμου και ευρύτερα το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων που θέτει την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, ενδιαφέρον παρουσιάζει η απάντηση της γερμανικής κυβέρνησης που φέρει την υπογραφή της αρμόδιας υπ. Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ σχετικά με την γνωμοδότηση της ελληνικής βουλής, η οποία υπολογίζει το ποσό των επανορθώσεων στα 290 δις ευρώ:
«Η έκθεση που είναι δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα του ελληνικού κοινοβουλίου είναι γνωστή στη γερμανική κυβέρνηση. Υπογραμμίζει το τεράστιο μέγεθος των ζημιών και τον ασύλληπτο πόνο, που προκάλεσε η γερμανική κατοχή και τα εγκλήματα που τέλεσαν οι Γερμανοί κατακτητές στην Ελλάδα. Η γερμανική κυβέρνηση έχει συνείδηση της ιστορικής, ηθικής και πολιτικής ευθύνης της Γερμανίας. Αυτή είναι η κατευθυντήρια αρχή για την στάση της απέναντι στη σημερινή Ελλάδα».
Η κυβέρνηση εστιάζει στο Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον
Σε ερώτηση σχετικά με την άρνηση της γερμανικής κυβέρνησης να έρθει σε διάλογο με την Ελλάδα για το θέμα των επανορθώσεων και αποζημιώσεων, η απάντηση έχει ως εξής: «Η γερμανική κυβέρνηση έχει επίγνωση της γερμανικής κατοχής και του πόνου για τα αποτρόπαια εγκλήματα που διέπραξαν Γερμανοί, ο οποίος μέχρι σήμερα είναι εμφανής σε πολλά τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Δεσμεύεται έτσι να προάγει τις διμερείς σχέσεις σε όλο το φάσμα τους, καθιερώνοντας μια γερμανο-ελληνική κουλτούρα μνήμης προσανατολισμένη στο μέλλον. Σε αυτό συμβάλλει μεταξύ άλλων το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον».
Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι και το ερώτημα σχετικά με το αν η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει στο μέλλον την καταβολή αποζημιώσεων σε ιδιώτες ή τον σχεδιασμό πρόσθετων προγραμμάτων που θα εκπληρώνουν τον σκοπό της συμφιλίωσης ή της αλληλοκατανόησης. Η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει να τοποθετηθεί για το θέμα αποζημιώσεων ιδιωτών, παραπέμποντας σε παλαιότερη απάντησή της που επαναλαμβάνει ουσιαστικά τις γερμανικές θέσεις. Από εκεί και πέρα αναφέρει ότι «από το 2014 έχουν χρηματοδοτηθεί προγράμματα μνήμης ύψους σχεδόν 1 εκατομ. ευρώ ετησίως από το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον. Επίσης η γερμανική κυβέρνηση εμπλέκεται από το 2016 με κονδύλιο ύψους 10 εκατομ. ευρώ στην κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης».
Τέλος ως προς το κατά πόσο μια «εξωτερική πολιτική βασισμένης σε αξίες», την οποία πρεσβεύει η υπ. Εξωτερικών μπορεί να εκληφθεί σοβαρά, όταν «η γερμανική κυβέρνηση απορρίπτει την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου για τα δεινά που υπέστησαν», η απάντηση είναι η εξής: «Η εξωτερική πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης που εδράζεται σε αξίες είναι, μεταξύ άλλων, απόρροια της αδικίας που διέπραξε η Γερμανία μέσω του ναζιστικού καθεστώτος».
Deutsche Welle
Δήμητρα Κυρανούδη, Βερολίνο